Η συζήτηση που άνοιξε στη δημόσια σφαίρα, γύρω από το θεσμικό έλλειμμα της κοινωνίας μας, είναι πολύτιμη και αξίζει να συνεχιστεί. Συναντήσαμε τον κ. Ατζέμογλου στο περιθώριο του εξαιρετικά επιτυχημένου και μαζικού διεθνούς Συνεδρίου («Τι θα δει ο Νταρόν Ατζέμογλου στην Ελλάδα;») που τον έφερε κοντά μας την προηγούμενη βδομάδα. Ο χρόνος του ήταν πολύ περιορισμένος λόγω σφιχτού προγράμματος και μια σύντομη κουβέντα που ανοίξαμε δεν ολοκληρώθηκε, του θέσαμε κι εμείς πολλά ζητήματα για συζήτηση…Από αυτά, της παρούσης είναι που αμφισβητήσαμε τον απόλυτο χαρακτήρα της προτεραιότητας που αναδεικνύει ο Ντ. Α. στο θεσμικό στάτους μιας χώρας έναντι του πολιτιστικού της επιπέδου, που εμείς θεωρούμε ότι το υποτιμά. Και φυσικά, αμφισβητήσαμε την αγνόηση του υποκειμενικού παράγοντα των λαϊκιστών πολιτικών. Θεωρούμε δε ότι, όταν κυριαρχούν φτωχά πολιτιστικά δεδομένα, καθίσταται αντικειμενικός παράγοντας του λαϊκισμού. Και καταθλιπτικός εις βάρος της ανάπτυξης των ανοικτών θεσμών.
Υπονοούμε, δηλαδή, ότι οι θεσμοί και η πολιτιστική στάθμη μιας κοινωνίας μπορεί να ανταγωνίζονται με όρους «η κότα έκανε το αβγό ή το αβγό την κότα». Γενικά, άλλωστε, μας έχετε τσεκάρει, σε τέτοια ζητήματα τύπου βάση και εποικοδόμημα, μας διακρίνει μια σκληρή κριτική διάθεση απέναντι στην δομική βεβαιότητα της κλασικής μαρξιστικής γραμματείας…
Οπότε, ποιος ευθύνεται περισσότερο για την ανάπτυξη ή υπανάπτυξη μιας χώρας (όταν μάλιστα κάνει πρόγραμμα ασταμάτητα ο λαϊκισμός), οι θεσμοί ή η πολιτιστική στάθμη; Θέλει πολύ ψάξιμο, τουλάχιστον στην δική μας περίπτωση του ελληνικού παραδείγματος, που το ‘χουμε κάψει ψιλοανεπιστρόφως.
Τέτοιους προβληματισμούς μάς τους ενισχύουν πραγματικά στοιχεία της καθημερινότητας, που δυσκολεύουν ένα φιλόδοξο θεώρημα να διασώσει τη αξιοπιστία του μέσα σε ένα χάος σαν το δικό μας. Το πόσο δυσκολευόμαστε οι πικραμένοι τσιφτετέλληνες να φανταστούμε τον τόπο μας να φυσάει από ανάπτυξη και ευημερία, είναι φανερό, μέρα με τη μέρα.
Όσο και αν το θεσμικό μας έλλειμμα είναι τρομακτικό, πώς να βρεθεί το φάρμακό του, αφού αρνείται ο λαός να γιατρευτεί; Αντέχει σοβαρούς θεσμούς το εθνικό μας ισλάμ; Θα αφήσει ποτέ κάποια ηγεσία του να τους επιβάλει; Πάμε να δούμε αναλυτικότερα, με παραδείγματα μόνο της τρέχουσας επικαιρότητας, αυτό το αδιέξοδο.
Ο σύζυγος της βουλευτίνας
Θέμα των ημερών έγινε -και δικαίως- το ξεμπούρλιασμα του συζύγου της κυρίας Γιαννακάκη, η οποία το χειρίστηκε σχετικά ψύχραιμα. Γι’ αυτό και τα «καθεστωτικά» (χε,χε) ΜΜΕ δεν το «ανέβασαν», μάλλον το χειρίστηκαν διακριτικά και το «μάζεψαν». Εδώ θέλαμε να επισημάνουμε, πάντως, ότι η βουλευτής ελαφρώς αντιφάσκει. Εφόσον ο σύζυγος επιμένει ότι το πτυχίο του είναι γνήσιο, γιατί η κυρία Γιαννακάκη σπεύδει άμεσα να τον αδειάσει και να τον «δώσει» χωρίς κουβέντα, θεωρώντας τον δεδομένα απατεώνα;
Γιατί δεν του δίνει λίγο χρόνο και χώρο, να μας (και να την) πείσει ότι πράγματι δεν είναι μαϊμού το πτυχίο του; Αυτή η συμπεριφορά δείχνει ότι μάλλον κάτι ήξερε και δεν εξεπλάγη εντελώς, απλώς δεν προσφέρεται να καταστρέψει την πολιτική καρριέρα της, για χατίρι του κ. Γασπαρινάτου. Αφού, λοιπόν, ξαναπούμε ότι νομικά δεν έχει καμιά συλλογική ευθύνη για την γουρουνιά του συζύγου, εν τούτοις έχει μια ηθική (πολιτική) και αισθητική ευθύνη, προσλήψιμη από τους ψηφοφόρους της. Ο άνθρωπός της δεν μπορεί να μην ανέδιδε την ανομικότητα σε όλες του τις εκδηλώσεις. Άμα το ‘χεις μία, το ‘χεις πάντα. Πολύ δύσκολα κάποιος κάνει μια λαμογιά τέτοιου επιπέδου και μετά δεν ξανακάνει καμία άλλη.
Πώς τα κατάφερνε μαζί του, χωρίς να «ξέρει» επί δεκαέξη χρόνια; Προφανώς δεν μας αφορά καθόλου το πώς, είναι απολύτως προσωπική υπόθεση, με ποιον τρως και με ποιον πας και τα πίνεις. Απλώς μας ενοχλεί η υποκρισία τύπου εγώ δεν ήξερα τίποτε. Είναι άλλωστε τόσο γενικευμένο το φαινόμενο. Και εδώ υπάρχει το πολύ ζουμί. Ο κ. Γασπαρινάτος είναι ο συνήθης επιτυχημένος σύζυγος μιας συνήθους επιτυχημένης συζύγου. Ο κ. Γασπαρινάτος έχει το σωστό προφίλ του προοδευτικού δημόσιου λειτουργού, που εν προκειμένω κάπου διδάσκει κιόλας. Θα μπορούσες να πεις ότι τον περιγράφει ο στίχος του εθνικού ποιητή: «κι ο προγυμναστής του φροντιστηρίου, όλος πιτυρίδα, μούσι και τσαντάκι, ενημερωμένος από τον Κακαουνάκη». Ο κ. Γασπαρινάτος είναι απολύτως νορμάλ. Μόνο όποιος δεν του μοιάζει είναι ανωμαλάρας στην κοινωνία μας. Αυτός είναι ο κανονικός. Είναι ο μέσος τσιφτετέλληνας, που αν δεν έχει πλαστογραφήσει κάποιο έγγραφο, μιαν άλλη καλή λαμογιά την έχει κάνει.
Είναι αυτός που βρίζει θεούς και δαίμονες, όταν ακούει ότι θα επιβληθεί ο θεσμός της αξιολόγησης στους δημόσιους υπαλλήλους, γιατί έχει λόγους πολλούς να φοβάται μια αξιολόγηση. Γιατί τον πνίγει το δίκιο του προοδευτικού προσήμου. Γιατί τις θέλει πολύ τις μεταρρυθμίσεις, αλλά όπως λέει και ο κ. Κουβέλης, φτάνει να είναι προς την προοδευτική κατεύθυνση, όχι νεοφιλελεύθερες αξιολογήσεις… Και φυσικά, την αξιολόγηση η Τρόικα προσπαθεί την επιβάλει, δεν είναι ολοφάνερο ότι νεοφιλελεύθερο πρόσημο θα έχει;
Η δημόσια συζήτηση άνοιξε τις ψυχές μας και βγήκαν βατράχια και ειπώθηκαν πράγματα αποκαλυπτικά. Άκουσα ανθρώπους που γνωρίζουν τον εν λόγω και θα τους περίμενες ψύχραιμους και με καθαρή θέση. Και όμως, αντιθέτως, έλεγαν ότι φτάνει πια τόση σκληρή και ανάλγητη τιμωρητικότητα που επιδεικνύει απάνθρωπα η κοινωνία μας σε κάποιον που έκανε ένα λάθος. Μα, άμα χαϊδεύεις την ανομική πλειονότητα ενός λαού για τις αθλιότητες που διαπράττει, υπάρχει περίπτωση να πάψει ποτέ να διαπράττει αυτές τις αθλιότητες; Όμορφα. Αυτή είναι η Ελλάδα, άλλωστε.
Δηλαδή, στη χώρα που κατά τεκμήριο και γενική παραδοχή καταστρέφεται από την ατιμωρησία, γκρινιάζουμε για την πολλή τιμωρητικότητα… Όταν η ανομία είναι τόσο γενικευμένη που βγαίνει έξω από την πόρτα και τα μπατζάκια μας, μην τύχει και πιαστεί κολλητός μας με τη γίδα στην πλάτη. Τότε αλλάζουμε τροπάριο. Μόνο των Άλλων η ανομία είναι κακή, όχι και η δική μας. Μόνο οι Άλλοι πρέπει να τιμωρούνται υποδειγματικά, όχι κι εμείς ή οι φίλοι μας που διαπράττουμε το ίδιο αδίκημα.
Είμαστε ανάλγητοι, όσοι κάνουμε κριτική στο χάιδεμα αυτής της αθλιότητας; Θέλουμε να στραφούμε ο ένας εναντίον του άλλου και να φάμε τις σάρκες μας; Όχι! Δεν υπάρχει ο άλλος, υπάρχει μόνο ο ένας. Δεν υπάρχουν παρά μηδαμινοί μη μολυσμένοι, άρα ας μην μιλάμε με όρους διχασμού. Το πρόβλημα απλώς είναι ότι όποιος τολμάει να ανοίξει την κουβέντα της αξιολόγησης, υπαινισσόμενος την αναγκαιότητα της κάθαρσης, συναντάει από επιφυλακτικότητα έως εχθρική διάθεση.
Ο παιδοκτόνος του Άστρους
Παρόμοια περιπέτεια, αλλά στο πολύ αδιάφορο, ζήσαμε όταν τις προάλλες ένας εβδομηντάρης πατέρας δολοφόνησε τον γιο του, χωρίς να έχει ακόμα γίνει σαφές το πώς και το γιατί. Η εκδοχή που παρουσίασε για το έγκλημα, ήταν ότι ήρθε ο κακός ο γιος να δείρει πατέρα και μάνα και τότε αυτός ανέλαβε να διορθώσει τη στραβωμάρα με μια λύση ριζική. Υπάρχουν όμως και ενδείξεις για άλλη εκδοχή, της αντίθετης φοράς. Έτσι η κοινή γνώμη χωρίστηκε σε αυτούς που έκριναν ότι άξιζε η παιδοκτονία και σε όσους είπαν πως δεν άξιζε.
Όμως το ζήτημα ήταν άλλο και η κοινωνία δεν το έπιασε. Ότι είτε τον έπνιγε το δίκιο είτε όχι ο παιδοκτόνος αυτοδίκησε και αυτό είναι το απαράδεκτο. Τίποτε άλλο πέρα από αυτό. Αν ο γιος ήταν πειραγμένος και παρενοχλούσε τους γονείς ή ακόμα και αν ασκούσε βία εις βάρος τους, αυτό όφειλε να είναι θέμα των αρμόδιων Αρχών. Όχι, όμως, στη χώρα που πλέον η Αριστερά έχει χάσει τον κοσμοπολιτισμό της, διολίσθησε σε «Αριστερά» και έχει γίνει Νονά του Τρελοκομείου της Αυτοδικίας…
Το ζήτημα, λοιπόν, είναι η αίσθηση ότι άμα έχεις πρόβλημα με κάποιον, που σε ενοχλεί λίγο έως πολύ, δεν πρέπει να πας να τον καταγγείλεις στην Αστυνομία ή να τον εγκαλέσεις στη Δικαιοσύνη. Γιατί έτσι κάνουν οι ρουφιάνοι. Εσύ είσαι κιμπάρης και πρέπει να καθαρίσεις μόνος σου. Αυτός είναι απαράβατος κανόνας στο αξιακό σύστημα του εθνικού μας ισλάμ.
Ακόμα θυμάμαι μια συζήτηση με κάποια στελέχη ευγενούς πιτσιρικαρίας, δεν θα έχουν περάσει ακόμα δέκα χρόνια, με θέμα τον τότε Πρόεδρο της ΑΕΚ Ντέμη Νικολαΐδη. Είχε προηγηθεί τσαμπουκάς μεταξύ Ντέμη και κάποιων στόκων οπαδών. Οι συγκεκριμένοι σπάστες έκαναν ζημιές που πλήρωνε η ΑΕΚ. Ο Ντέμης αρχικά τους πήρε με το καλό και μετά, αφού έκαψαν τη Λειβαδειά και έσπασαν ένα καράβι που τους έφερνε από την Κρήτη, εντοπίστηκαν από κάμερες και καταδόθηκαν στην Αστυνομία.
Αυτό ήταν κάζους μπέλλι για τους γενναίους σπάστες, οι οποίοι θεωρούσαν ότι ο πρόεδρος όφειλε να ανέχεται τις καταστροφές. Και να πληρώνει αγόγγυστα, ο «ρουφιάνος του συστήματος», γιατί τα παιδιά είχαν πάρει το δημοκρατικό δικαίωμα να σπάνε από την ιερή σημαία της ΑΕΚ. Η βία τους ήταν καλή βία, δηλαδή, ήταν εκδήλωση απαρέσκειας για το ότι η ομάδα έχασε. Τι δεν καταλαβαίνεις;
Άλλωστε, την φιλολογία περί καλής βίας την έχουμε μάθει, όλο το εθνικό μας ισλάμ, απόξω κι ανακατωτά. Τα συγκοινωνούντα δοχεία των ποικιλώνυμων «αντισυστημικών» χουλιγκανισμών κάνουνε τράμπες μεταξύ ομάδων και τροφοδοτούν με καλά παιδιά της καλής βίας, όποιον χώρο χρειάζεται λίγο τραμπουκά. Είναι πάντα το ίδιο θέμα σε άλλη βαριάντζα, πώς από το σκότος γεννιέται ο στόκος.
Αυτή είναι η βαθειά άρρωστη κοινωνία μας, λοιπόν, φορτωμένη με αγκυλώσεις και κολλήματα σαν αυτά που τυχαία τσιμπήσαμε από την τρέχουσα επικαιρότητα. Πώς, συνεπώς, θα μπορούσε να δεχτεί μια θεσμική ανασυγκρότηση και να αποδώσει τον δέοντα σεβασμό στο νέο στάτους που αυτή θα δημιουργούσε; Γιατί, είναι ολοφάνερο, δεν φτάνει μόνο η θέσμιση κανόνων στη Βουλή. Κυρίως χρειάζεται η πειθαρχημένη και συντεταγμένη υιοθέτησή τους από την ολότητα των μελών αυτής της κοινωνίας.
Στις βαρειά άρρωστες κοινωνίες χρειάζονται ενισχυμένα θεωρήματα, που θα συλλαμβάνουν παραμέτρους ασύλληπτες με τα κανονικά μέτρα που αξιολογούν τις κανονικές χώρες. Εδώ θα χρειαστεί μια προσπάθεια παραπάνω, αφού εξηγηθούν προηγουμένως κάποια παράδοξα. Γιατί υπάρχει αυτή η δομική άρνηση της Δυτικότητας στη γεννήτρια του Αριστοτέλη; Ο Αριστοτελικός Ατζέμογλου θα χρειαστεί να ψάξει λίγο περισσότερο το ελληνικό ζήτημα. Και να ξανάρθει να μας πει πώς θα μπορέσει να χτίσει ανοιχτούς θεσμούς το εθνικό μας ισλάμ, τους οποίους και εν συνεχεία θα υπηρετεί συνειδητά, ώστε να δρέψει μετά και τους καρπούς της προϊούσας ευημερίας. Πώς;
