Νέος αρχηγός, νέα αρχή

Η δημοκρατική παράταξη εκλέγει τον επόμενο αρχηγό της, μετά το θάνατο της αείμνηστης Φώφης Γεννηματά. Φαβορί είναι ο Νίκος Ανδρουλάκης, νέος στην ηλικία, χωρίς υπουργική θητεία και μέλος όχι του ελληνικού αλλά του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Αντισυμβατική επιλογή, που αναδεικνύει την καθαρή προτίμηση της εκλογικής βάσης της παράταξης για ανανέωση, για μια νέα αρχή.

Η εκλογική διαδικασία ολοκληρώνεται την επόμενη Κυριακή. Στην πολιτική δεν υπάρχουν βεβαιότητες. Η εκλογή Ανδρουλάκη αποτελεί, προς το παρόν, μια ρεαλιστική υπόθεση εργασίας για να προσδιορίσουμε την κρισιμότητα της σημερινής συγκυρίας. Θα είναι η πρώτη φορά που, μετά  από χρόνια κρίσης, ο νέος αρχηγός θα μπορεί να κάνει ένα νέο ξεκίνημα. Η διαδοχή του Κώστα Σημίτη από τον Γιώργο Παπανδρέου το 2004 σηματοδότησε το τέλος του κεντροαριστερού εκσυγχρονισμού καταλήγοντας σε μια χαοτική διακυβέρνηση με ισχυρές δόσεις ανεύθυνου λαϊκισμού («λεφτά υπάρχουν» σε μια … χρεοκοπημένη οικονομία). Οι αρχηγικές αλλαγές που ακολούθησαν με τον Βαγγέλη Βενιζέλο και την Φώφη Γεννηματά ήταν ναρκοθετημένες από τη βίαιη επιδρομή των Μνημονίων και δεν κατόρθωσαν, παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν, να αναστρέψουν τη δημοσκοπική καθίζηση.

Σήμερα, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Δεν υπάρχουν εξωτερικοί καταναγκασμοί, και μάλιστα τόσο επαχθείς όσο η λιτότητα που μας επιβλήθηκε. Αντίθετα, μια αχτίδα  αισιοδοξίας φαίνεται να διαπερνά το πολιτικό σκηνικό, που δεν έχει καλυφθεί ούτε από τις τραγικές, σε ανθρώπινο επίπεδο, συνέπειες της πανδημίας. Όμως, τα προβλήματα που έχουν σωρευτεί από τις πολλαπλές κρίσεις της τελευταίας δεκαπενταετίας είναι σοβαρά και δυσεπίλυτα. Εκτεθειμένη σε μια επικίνδυνη έξαρση του τουρκικού επεκτατισμού, αντιμέτωπη με έντονες κοινωνικές αναταραχές, κληρονόμος μιας αδύναμης και υπερχρεωμένης οικονομίας, η Ελλάδα πρέπει να πετύχει σε πολλούς τομείς για να ορθοποδήσει.

Τα θεσμικά θεμέλια του κράτους είναι σαθρά, ενώ το πολιτικό μας σύστημα έχει εξασθενίσει κάτω από το βάρος των κρίσεων. Δεν φαίνεται ικανό να διαχειριστεί ταυτόχρονα τα πολλά και σημαντικά ανοικτά μέτωπα. Χρειάζεται ενίσχυση σε πρόσωπα και σε οργάνωση. Έχει ανάγκη ανασυγκρότησης όπως έχει κατά κανόνα συμβεί σε ανάλογες ιστορικές συγκυρίες, και πιο πρόσφατα στη μεταπολίτευση του 1974. Πρέπει να ανοίξει ένας νέος πολιτικός κύκλος. Αν αυτή η διαδικασία αποκτήσει δυναμική, ο ρόλος του ΚΙΝΑΛ μπορεί να αποδειχθεί κομβικός, όπως ήταν η συμβολή του ΠΑΣΟΚ στη μεταπολίτευση.

Η Κεντροαριστερά έχει ιστορικά αναδειχτεί ως δύναμη αλλαγής. Σήμερα, με νέα ηγεσία, αλλά κυρίως νέες ιδέες και νέο πρόγραμμα, μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην οικοδόμηση μιας σύγχρονης και ισχυρής Ελλάδας, με νέο, ανταγωνιστικό παραγωγικό μοντέλο και κοινωνικές δομές που θα ανταποκρίνονται στις υψηλότερες απαιτήσεις για δικαιοσύνη και συνοχή. Αυτή είναι η πρόκληση για τον νέο αρχηγό. Να μιλήσει με ελπίδα αλλά και ρεαλισμό για τη νέα εποχή και να προσδιορίσει τα μεταρρυθμιστικά βήματα που πρέπει να γίνουν ώστε η προσπάθεια να αποδώσει αποτελέσματα.

Η Ελλάδα, αξιοποιώντας τη γεωγραφική της θέση και τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, θα μπορούσε να ξεπεράσει την εξάρτηση από τους παραδοσιακούς τομείς, όπως ο τουρισμός, η ναυτιλία και οι κατασκευές, και να κινηθεί δυναμικά προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, προς τομείς με υψηλή προστιθέμενη αξία, όπως ο χρηματοοικονομικός τομέας, η πληροφορική και ο πολιτισμός, καθώς και προς νέους τομείς, συνδεδεμένους με παγκόσμιες αλυσίδες παραγωγής, που θα στηρίζονταν στο ερευνητικό δυναμικό της χώρας. Η Πράσινη Μετάβαση μπορεί να αποτελέσει τον καταλύτη για ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, προσαρμοσμένο στις ανταγωνιστικές προκλήσεις της σημερινής εποχής.

Στη διοίκηση, ανορθολογικές οργανωτικές δομές, πελατειακές αντιλήψεις στις προσλήψεις και προαγωγές, έλλειψη αντικειμενικής και αδιάβλητης εσωτερικής αξιολόγησης, καθυστερήσεις στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών, είναι μερικές από τις παθογένειες που χαρακτηρίζουν τις ελληνικές δημόσιες υπηρεσίες. Άμεση προτεραιότητα έχει η τοποθέτηση ικανών και αξιόπιστων προϊσταμένων των διοικητικών μονάδων με μακρές θητείες. Παράλληλα, πρέπει να αξιοποιηθούν οι Ανεξάρτητες Αρχές για να χαραχθούν εντονότερες διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στην άσκηση διοίκησης και την άσκηση πολιτικής. Κεντρικός στόχος της διοικητικής μεταρρύθμισης πρέπει να είναι η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας.

Η Δικαιοσύνη έχει ανάγκη από βαθιές αλλαγές για να εκπληρώσει αποτελεσματικά την αποστολή της. Πρωτίστως πρέπει να αναβαθμιστεί η εκπαίδευση των δικαστών, να εφαρμοστεί ουσιαστική αξιολόγηση και να εισαχθούν αυστηρότερα και περισσότερο σύγχρονα συστήματα εσωτερικής οργάνωσης ώστε να περιοριστούν οι καθυστερήσεις.

Η παιδεία είναι ο αδύναμος κρίκος στον εθνικό ιστό. Ξεπερασμένα προγράμματα και διδακτικές μέθοδοι χαρακτηρίζουν τη στοιχειώδη και μέση εκπαίδευση, ενώ αποδιοργάνωση και υποβάθμιση του ακαδημαϊκού ήθους συνθέτουν την εικόνα των πανεπιστημίων. Το επίπεδο εκπαίδευσης και κατάρτισης του εργατικού δυναμικού δενανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις. Η ανάπτυξη της επαγγελματικής εκπαίδευσης με κατά προτεραιότητα οικονομική στήριξη, ποιοτική αναβάθμισηκαι στροφή στα επαγγέλματα του μέλλοντος θα είναι ο κύριος μοχλός του αγώνα για μείωση της ανεργίας,ιδιαίτερα στις νέες και στους νέους. Κλειδί για την ανασυγκρότηση της πανεπιστημιακής διακυβέρνησηςαποτελεί η  δημιουργία ισχυρών Συμβουλίων στα πανεπιστήμια, με συμμετοχή εξεχόντων μελών της ελληνικής καιδιεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας, για τη διαμόρφωσητης συνολικής στρατηγικής και την επιλογή των πρυτάνεων-διαχειριστών που θα ασκούν τη διοίκηση.

Η Ελλάδα χρειάζεται ένα νέο κοινωνικό κράτος, που θα στηρίζει αποτελεσματικά  τον πολίτη. Για το ΕΣΥ προέχει η ριζική αναδιοργάνωση, με άμεση κάλυψη των ελλείψεων σε προσωπικό και νέες επενδύσεις κυρίως σε τεχνολογικό εξοπλισμό. Πρέπει να ενθαρρυνθεί η συνέργεια με τον ιδιωτικό τομέα ώστε να εξασφαλιστεί χρηματοδοτικά η παροχή περίθαλψης υψηλού επιπέδου. Για την αντιμετώπιση της φτώχειας επιβάλλεται το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης να χρηματοδοτηθεί με επαρκείς πόρους, ενώ κρίσιμη σημασία έχουν τα προγράμματα επανακατάρτισης και στήριξης οικογενειακών αναγκών – για τη φροντίδα των παιδιών και την τρίτη ηλικία. Το κοινωνικό κράτος πρέπει να λειτουργεί ως παράγοντας κοινωνικής ενδυνάμωσης, μοιράζοντας εφόδια για επανένταξη στις ομάδες του πληθυσμού που έχουν πληγεί από την κρίση όπως  άνεργοι, οικογένειες χαμηλού εισοδήματος και άτομα με ειδικές ανάγκες.

Ο νέος αρχηγός της δημοκρατικής παράταξης έχει μια μοναδική ευκαιρία να κάνει μια νέα αρχή, συμβάλλοντας καθοριστικά όχι μόνο στην ανάκτηση πρωταγωνιστικής θέσης στο πολιτικό σύστημα, αλλά και στην ίδια την επάνοδο της χώρας στο δρόμο της ανάπτυξης και της προόδου.