Η πανδημία του κορωνοϊού, η απειλή του κινδύνου θανάτου και τα συμπτώματα στον ψυχισμό ενός ατόμου
Είναι γεγονός ότι η πανδημία έχει καλύψει με τρόπο καταλυτικό τις όποιες ανησυχίες σχετικά με την επιβίωση ενός ατόμου, σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο βαθμός της αίσθησης του κινδύνου θανάτου, για τον καθένα, αυξάνεται δραματικά ανάλογα με την ψυχική του δομή και οργάνωση. Αυτή η αυξημένη αίσθηση κινδύνου θανάτου μάς συμπαρασύρει γενικότερα συναισθηματικά, τόσο στην ανάπτυξη άγχους, όσο και σε μια σειρά από άλλες καταστάσεις, όπως η ανάπτυξη παθολογικών αμυντικών μηχανισμών αλλά και συμπτωμάτων.
Όλα τα παραπάνω αυξάνονται ακόμα περισσότερο όταν στο επίπεδο της εξωτερικής πραγματικότητας ένα μεγάλο μέρος των αντιπολιτευόμενων πολιτικών δυνάμεων διατηρούν σταθερά μια αμφιλεγόμενη, σε σχέση με την πραγματικότητα, πολιτική στάση, η οποία ενισχύει συστηματικά τις όποιες διασχιστικές τάσεις στον ψυχισμό των ήδη επιβαρυμένων ψυχικά ατόμων.
Η ύπαρξη ενός συμπτώματος στον ψυχισμό ενός ατόμου, μπορεί να επιφέρει μια κάποια λειτουργική ενόχληση, όμως στην προκειμένη περίπτωση, εξυπηρετεί στο να αποκρούσει μια δυσάρεστη για τον ψυχισμό, απαίτηση της εξωτερικής πραγματικότητας, π.χ. την μεγάλη απειλή του κινδύνου θανάτου από την πανδημία. Εμφανίζεται, λοιπόν, στον ψυχισμό, σιγά-σιγά, με στόχο να είναι εκείνο που θα εκπροσωπεί, στο εξής, σημαντικά ψυχικά συμφέροντα, με στόχο της αντιμετώπιση της εξωτερικής πραγματικότητας. Ένα απ’ αυτά είναι η και η παραποίηση ή η αποποίηση αυτής καθαυτής της πραγματικότητας. Έτσι, το σύμπτωμα αποκτά μια σημαντική αξία για την επιβεβαίωση του εαυτού, ενώ τείνει όλο και περισσότερο να γίνεται ένα με το εγώ και να του γίνεται όλο και περισσότερο απαραίτητο. Είναι πραγματικά, πολύ σπάνιο το γεγονός όπου η διαδικασία εγκύστωσης ενός ξένου σώματος στον ψυχισμό, δημιουργεί ένα ανάλογο πράγμα.
Από την άλλη μεριά, συμβαίνει, συχνά, το εγώ να αποκτά το σύμπτωμα με βάση τον ένα και μοναδικό στόχο, να επωφεληθεί από τα πλεονεκτήματα του. Κάτι τέτοιο, βέβαια, παίρνει διαφορετικές μορφές, ανάλογα με τις κυρίαρχες ψυχοπαθολογικές συμπεριφορές σε διάφορα άτομα, όχι απαραίτητα, κλινικά άρρωστα. Για παράδειγμα στην ιδεοψυχαναγκαστική νεύρωση και στην παράνοια, είναι διαφορετικές οι μορφές του συμπτώματος που αποκτούν μια ιδιαίτερη αξία για το εγώ, όχι επειδή του προσφέρουν πλεονεκτήματα, αλλά εξ αιτίας της ναρκισσιστικής ικανοποίησης που αντλεί απ’ αυτά και την οποία διαφορετικά θα στερούνταν. Τα συστήματα που επινοούν οι ψυχαναγκαστικοί κολακεύουν τον έρωτα για τον εαυτό τους, μέσω της αυταπάτης ότι τους δίνει τη δυνατότητα να είναι σημαντικότεροι από άλλους ανθρώπους, αφού είναι ιδιαίτερα αυθεντικοί και συνειδητοποιημένοι. Τα παραληρήματα, στους παρανοϊκούς, ανοίγουν στην νοητική οξύτητα και στην φαντασία αυτών των αρρώστων ένα πεδίο δράσης το οποίο δεν θα έβρισκε εύκολα αλλού, το ισοδύναμο του. Στις παραπάνω κατηγορίες, μπορούμε να προσθέσουμε τις ναρκισσιστικές προσωπικότητες και τους ψυχοπαθητικούς, όπου και εκεί, η κυρίαρχη ψυχική δομή που κατευθύνει τη συμπεριφορά ενός ατόμου είναι επίσης ο ναρκισσισμός.
Επομένως και σαν συμπέρασμα, πάντα θα υπάρχει, στατιστικά, ένα κρίσιμο ποσοστό, της τάξεως του 30% με 40%, το οποίο θα αντιδρά στον όποιο κοινωνικά αυξημένο κίνδυνο, ανορθολογικά, είτε αγνοώντας τον είτε «πυροβολώντας» τον, όμως με άσφαιρα βλήματα. Αυτό το ποσοστό θα αυξομειώνεται, ανάλογα με το πόσο διαταραγμένη είναι η κάθε φορά κοινωνική και η πολιτική πραγματικότητα.
Η σύγχρονη, πολιτισμικά και κοινωνικά, ταραγμένη πραγματικότητα, λοιπόν, ευνοεί την αύξηση του αριθμού όλων αυτών των διαταραγμένων προσωπικοτήτων, κάθε μια, με τη δικιά της τραγική εσωτερική πραγματικότητα, που όμως με τις ανορθολογικές τους συμπεριφορές, εμποδίζουν καθοριστικά την έξοδο απ’ αυτήν την τραγική περιπέτεια της πανδημίας.
Πώς αντιμετωπίζεται; Αντιμετωπίζεται σε μια μακροχρόνια βάση, με γνώμονα τη διαρκή οργάνωση της πρωτοβάθμιας πρόληψης, στον τομέα της ψυχικής υγείας, στους χώρους της παιδαγωγικής και της εκπαίδευσης.
