Το τωρινό εγχείρημα είχε μια ιδιαιτερότητα. Αποφασίστηκε μια αναβάθμιση του χαρακτήρα της ενέργειας, να μεταφερθεί δηλαδή μεγάλη ποσότητα αγαθών, και κυρίως αυτών που οι Ισραηλινοί απαγόρευαν. Κλειδί στην όλη υπόθεση ήταν να συμμετάσχουν στην αποστολή φορτηγά πλοία. Κατά τη γνώμη μου το πιο σημαντικό δεν ήταν η ύπαρξη ενός μεγάλου επιβατηγού όπως ήταν το τουρκικό Mavi Marmara (παρότι τελικά οι εννιά θάνατοι πάνω σ’ αυτό ήταν πολύ ακριβό αντίτιμο), αλλά η ύπαρξη των φορτηγών. Να σπάσει πρακτικά το εμπάργκο.
Ο σχεδιασμός της επιχείρησης προέβλεπε ένα ιρλανδικό, ένα ελληνικό, ένα τούρκικο φορτηγό. Στην πορεία έγινε μια αναγκαστική αλλαγή, το ιρλανδικό παρουσίασε μηχανολογικά προβλήματα, για την προέλευση των οποίων υπάρχουν και κάποιες σκέψεις, χωρίς βεβαίως να υπάρχουν αποδείξεις, ότι δηλαδή μπορεί να ήταν και σαμποτάζ. Προστέθηκε στη θέση του ένα φορτηγό που χρηματοδοτήθηκε από μια καμπάνια στην Αλγερία και προστέθηκε στην τουρκική συμμετοχή.
Εγώ ήμουνα στο ελληνικό φορτηγό Ελεύθερη Μεσόγειος. Ήταν ένα παλιό σκαρί που ταξίδευε στα νησιά του Αιγαίου και προσαρμόστηκε στις ανάγκες. Για να γίνει αυτό βοήθησαν πολλοί. Ήταν εντυπωσιακό το κίνημα συμπαράστασης και συνδρομής. Βρέθηκαν άνθρωποι οι οποίοι όχι μόνο έδωσαν χρόνο και χρήμα, αλλά κατάργησαν, μπορεί να πει κανείς, κάθε είδους στεγανά ανάμεσα στις διάφορες πολιτικές ή κοινωνικές κατηγοριοποιήσεις που προκύπτουν σε τέτοιες καταστάσεις. Τα παραδείγματα είναι άπειρα. Ένα από αυτά είναι οι προηγούμενοι πλοιοκτήτες των καραβιών που όταν έμαθαν τελικά ποιο ήταν το εγχείρημα ζήτησαν να συμμετάσχουν και οι ίδιοι, ενώ κάποιοι βελτίωσαν τους οικονομικούς όρους. Τα πλοία αγοράστηκαν και επισκευάστηκαν από το υστέρημα του κόσμου, παρότι είχαμε ήδη μπει στην οικονομική κρίση. Υπήρχε και κόσμος μέσα στον κρατικό μηχανισμό που όχι μόνο δεν έβαλε εμπόδια αλλά διευκόλυνε. Βοήθησαν αφιλοκερδώς άνθρωποι όπως οι λιμενεργάτες. Όπως είπε ο Θοδωρής Δρίτσας, βρέθηκαν να συνυπάρχουν χώροι πολιτικοί που σε καμιά άλλη περίπτωση δεν συναντούνται, όπως π.χ. άνθρωποι από ΚΚΕ, Σύριζα, Πασόκ.
Δουλέψαμε πολύ για να ανταποκριθούν τα πλοία στις ανάγκες αυτής της επιχείρησης, και οι λύσεις ήταν ερασιτεχνικές αλλά αποτελεσματικές. Εδώ βοήθησαν πάνω από τις δυνάμεις τους πολλοί εθελοντές. Κάποιοι σε θέματα τεχνολογίας κι άλλοι σε θέματα πρακτικών αναγκών, όπως π.χ. η περίφημη τέντα ενός φίλου αρχιτέκτονα που μας έσωσε από τον καυτό ήλιο της Μεσογείου.
Στον ντόκο, στο Κερατσίνι
Το φόρτωμα πήρε πολύ χρόνο, γιατί δεν υπήρχε η επαγγελματική γνώση. Ήταν να φύγουμε Σάββατο 22, τελικά η αναχώρηση πραγματοποιήθηκε Τρίτη μεσημέρι, σε κλίμα φορτισμένο κι από την κούραση κι από τη συγκίνηση. Κάτι που έχω να επισημάνω είναι ότι στην αναχώρηση υπήρχε ένα συνεργείο της γερμανικής τηλεόρασης, υπήρχε ένα συνεργείο του Αλ Τζαζίρα, κάποιοι δημοσιογράφοι από ξένα ΜΜΕ, αλλά δεν υπήρχε κανείς, απολύτως κανείς, εκ μέρους των ελληνικών μίντια.
Ένα θέμα που με έχει απασχολήσει είναι με ποια κίνητρα πάει κανείς σ’ αυτή την ιστορία. Δεν μπορώ να πω για τους άλλους, μπορώ να μιλήσω μόνο για μένα. Τη δράση αυτή τη γέννησε ο παραλογισμός του αποκλεισμού της Γάζας, είναι τόσο παράλογο να έχεις μια μεγάλη φυλακή με κλεισμένο μέσα ενάμισι εκατομμύριο κόσμο, σε καθεστώς ακατανόητων απαγορεύσεων – υπάρχουν sites που μπορεί κάποιος να δει όλα όσα απαγορεύονται (σοκολάτες, χυμοί… κ.λπ.). Αυτός ο παραλογισμός δρα ενισχυτικά σε ενέργειες που μπορεί να φαίνονται ρομαντικές ή ουτοπικές, αλλά τελικά είναι αποτελεσματικές. Όπως γράφτηκε στις ισραηλινές εφημερίδες, το Ισραήλ είχε ήδη ηττηθεί πριν φτάσει η αποστολή εκεί και πολύ πριν την επέμβαση. Απλά έμενε να γίνει το εγχείρημα. Κάποιοι έπρεπε να το κάνουν. Πολλοί από μας πίστευαν ότι μπορεί να υπάρξει ένα αποτέλεσμα, κι αυτός ήταν ο λόγος που ήμασταν εκεί, δεν ήταν μια συνήθης ακτιβιστική ενέργεια. Εδώ υπήρχε η επιδίωξη του αποτελέσματος.
Το ταξίδι
Επιτέλους φύγαμε. Με το που βγήκαμε στο πέλαγος γαλήνεψαν τα πάντα. Ωραίο συναίσθημα. Σιγά σιγά αρχίσαμε να γνωριζόμαστε και μεταξύ μας. Χωρίστηκαν και οι αρμοδιότητες, ο Ναΐμ με την Ευγενία ανέλαβαν την κουζίνα, άλλοι βοήθησαν στα ηλεκτρολογικά, είχαμε μια καλή συνεργασία με τον καπετάνιο και το κανονικό πλήρωμα. Η ψυχολογία, που λένε, ήταν πολύ καλή.
Αρχικός προορισμός ήταν η Ρόδος, από όπου θα έμπαιναν και κάποια άλλα άτομα, στη Ρόδο όμως δεν μπορέσαμε να πάρουμε διεθνή απόπλου και πήραμε απόπλου για Καστελόριζο. Στη Ρόδο συναντήσαμε κάμποσες δυσκολίες. Κι αυτό είναι το παράπονο προς τις ελληνικές αρχές, ότι μας παρεμπόδισαν σε διάφορα στάδια. Αυτό εξόργισε πολλούς, πόσω μάλλον που τα άλλα ξένα καράβια είχαν θετική αντιμετώπιση από τις δικές τους κυβερνήσεις. Ήταν μια διεθνής ειρηνιστική επιτροπή που μεταφέρει ανθρωπιστική βοήθεια. Κι είναι λυπηρό που αυτό δεν το υιοθέτησε η κυβέρνηση, παρότι η Ελλάδα έχει παραδοσιακά καλές σχέσεις με τους Παλαιστίνιους και τον αραβικό κόσμο γενικότερα. Βέβαια αργότερα, μετά πια το σκάνδαλο της ισραηλινής πειρατείας, έγιναν πολλές προσπάθειες να ανατραπεί αυτή εικόνα. Φρόντισαν πολύ τον επαναπατρισμό μας και ο ίδιος ο υφυπουργός Εξωτερικών ήρθε να μας υποδεχτεί στην Ελευσίνα.
Τελικά φύγαμε από τη Ρόδο. Ξέραμε ότι τώρα πια έχουμε απέναντί μας τη Γάζα. Δεν προβλέπαμε άλλο σταθμό. Περιμέναμε να φτάσουμε στο meeting point πολλά μίλια μακριά από την Κύπρο. Εκεί συναντηθήκαμε με όλα τα πλοία, όπου έγιναν μετεπιβιβάσεις και συνεννοήσεις. O Iσραηλινο-σουηδός σαξοφωνίστας ακτιβιστής του πλοίου μας υποδέχεται τα άλλα πλοία με μερικά ωραία κομμάτια. Ωραία στιγμή. Τελικά τώρα ο στολίσκος είχε διαμορφωθεί έστω και με κάποιες ελλείψεις σε ανθρώπους και πλοία. Φεύγαμε για τη Γάζα. Πρώτες απογευματινές ώρες της Κυριακής είμαστε πλέον με ρότα προς τα κατεχόμενα, με όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά.
Τα καράβια σχημάτισαν ένα κονβόι. Κρατήσαμε μεταξύ μας απόσταση ένα μίλι. Μπροστά πήγαινε το Mavi Marmara, πίσω τα τρία φορτηγά και πιο πίσω τα άλλα επιβατικά. Πηγαίνοντας νότια, κάναμε πολλές συζητήσεις για τις δυνατές περιπτώσεις εξέλιξης των πραγμάτων και τη στάση που θα κρατούσαμε. Αποφασίσαμε ότι ναι μεν δεν θα φέρναμε αντίσταση, αλλά θα προσπαθούσαμε να εκδηλώσουμε με κάθε τρόπο την αντίθεσή μας. Τοποθετήσαμε για παράδειγμα συρματόπλεγμα γύρω γύρω στην κουπαστή του καραβιού και στο κατάστρωμα, κάτι που ήταν και συμβολικό – αυτοί φυλακίζουν μέσα στα συρματοπλέγματα τους Παλαιστίνιους, εμείς φυλακίζαμε τους Iσραηλινούς έξω από το καράβι μας. Στο κατάστρωμα ωστόσο τα βάλαμε και για να παρεμποδίσουμε την προσγείωση των ελικοπτέρων.
Η αίσθησή μας ήταν πως ό,τι γίνει θα γίνει τις πρώτες πρωινές ώρες, στα χωρικά ύδατα του Ισραήλ. Οι Iσραηλινοί όμως διάλεξαν να το κάνουν νύχτα για να μην υπάρξει και μεγάλη δημοσιότητα. Γι’ αυτό διάλεξαν να μας ανακόψουν στα διεθνή ύδατα. Πολύ πριν το ξημέρωμα της Δευτέρας 31 Μαΐου, που άρχισαν οι πρώτες παρενοχλήσεις, τα σκάφη πλησίασαν αρκετά το ένα με το άλλο, για να υπάρχει μια οπτική επαφή. Είχε φεγγάρι και μπορούσαμε να δούμε όλες τις κινήσεις τους. Γύρω στις 4 το πρωί αρχίζουν την επίθεσή τους.
4.30 τα πρώτα σκάφη περικύκλωσαν το Mavi Marmara. Σχεδόν αμέσως μετά αρχίσαμε να βλέπουμε κάποιους επιβάτες του Μαρμαρά να ετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν τους εισβολείς σπάζοντας καρέκλες και κόβοντας εκείνη την ώρα κάτι σίδερα από το κατάστρωμα, που σημαίνει ότι δεν υπήρχε προετοιμασμένο σχέδιο επίθεσης κατά των εισβολέων. Είδαμε πολύ καθαρά την αποβίβαση από το ελικόπτερο κι ακούσαμε τις ριπές που όμως δεν ξέραμε αν ήταν πραγματικά πυρά κι ούτε μπορούσαμε να φανταστούμε ότι είχαμε ήδη νεκρούς. Αργότερα, οι Έλληνες στο Μαρμαρά μάς ειδοποίησαν ότι πέφτουν πραγματικά πυρά. Ακολούθησε η επίθεση αμέσως μετά και σχεδόν ταυτόχρονα στη Σφενδόνη, που έπλεε με αμερικάνικη σημαία και στην οποία επέβαιναν οι περισσότεροι Έλληνες, ενώ τα δύο τούρκικα φορτηγά είχαν μείνει αρκετά πίσω, ανακόπτοντας προφανώς πορεία. Εμείς πηγαίναμε κανονικά με την ταχύτητά μας. Βρισκόμασταν στα 80 μίλια από τις ακτές του Ισραήλ, αλλά ήμασταν και πολύ πιο πέρα από τα 68 μίλια που είχε ορίσει, ειδικά για κείνη τη μέρα, το Ισραήλ ως ζώνη στρατιωτικών δραστηριοτήτων. Αρχικώς ήταν στα 40-45 μίλια.
Πηγαίναμε νότια με κατεύθυνση την Αίγυπτο. Η παρανομία του Ισραήλ ήταν δεδομένη. Ήταν μια κλασική πειρατική επιδρομή. Όση ώρα είναι απασχολημένοι με την επιχείρηση στο Μαρμαρά και στα υπόλοιπα πλοία περικυκλώνουν απλώς το καράβι μας και μας διατάζουν να σταματήσουμε εκτοξεύοντας απειλές. Με τηλεβόες μάς καλούσαν να σταματήσουμε, τους απαντήσαμε ότι δεν έχουν δικαίωμα να μας απειλούν, ότι μεταφέρουμε ανθρωπιστική βοήθεια, ότι διαταγές εδώ μπορούσαμε να πάρουμε μόνο από την ελληνική κυβέρνηση.
Τελικά στις 6 το πρωί αποφασίζουν να κάνουν την έφοδό τους και στο Ελεύθερη Μεσόγειος. Οι επικοινωνίες είχαν γίνει ήδη πολύ δύσκολες γιατί τα μέσα μας ήταν πολύ κατώτερου επιπέδου από ό,τι του Μαρμαρά. Ωστόσο βρήκαμε έναν τρόπο να μιλήσουμε για λίγο την ώρα της επίθεσης. Πλησίασαν τα φουσκωτά. Μετά την πρώτη τους έκπληξη το συρματόπλεγμα τους δημιούργησε κάποια προβλήματα, γιατί δεν ήταν εύκολη η ανάβαση και γιατί πλέαμε με φουλ τις μηχανές. Τελικά κάποιος έριξε ένα γάντζο, κατάφερε να σκαρφαλώσει και να κόψει το συρματόπλεγμα. Ανέβηκαν κι οι υπόλοιποι. Εμείς ήμασταν γύρω από τη γέφυρα για να κλείσουμε περάσματα προς αυτήν. Μας απώθησαν με βία και βαναυσότητα. Οι στρατιώτες ήταν οπλισμένοι σαν αστακοί, αλλά χρησιμοποίησαν περισσότερο τα τέιζερ (που όταν ακουμπούσαν πάνω σου σου έκαναν ηλεκτροσόκ) και πλαστικές σφαίρες με τις οποίες χτύπησαν κάποιους στα πόδια. Μας μάζεψαν όλους και μας στρίμωξαν σαν σαρδέλες σε μια απομονωμένη άκρη του καραβιού. Ο Αμερικανός Πολ Λαρούντι που ήταν στο καράβι μας κι είναι ένας από τους εμπνευστές τους κινήματος Free Gaza, πέφτει στη θάλασσα, τον αφήνουν εκεί για αρκετή ώρα, και μετά ξεπαγιασμένο τον ανεβάζουν επάνω και αρχίζουν να τον σέρνουν στο κατάστρωμα και να τον δέρνουν.
Στρέφουν το καράβι προς το Ασντότ, το ισραηλινό λιμάνι όπου μας αποβίβασαν. Μας μετέφεραν με χειροπέδες βεβαίως όλους, όπως και τους υπόλοιπους 650, στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο που είχαν ετοιμάσει από πριν. Μας καταμέτρησαν, μας ανέκριναν έναν έναν σχολαστικά κι επίμονα, αλλά οι προσπάθειές τους δεν απέδωσαν, αφού είχαμε αποφασίσει ότι δεν απαντάμε τίποτα χωρίς την παρουσία δικηγόρου. Μας πίεσαν να υπογράψουμε ότι μπήκαμε παράνομα στη χώρα τους, κάτι που φυσικά δεν κάναμε. Στρατιώτες και υπάλληλοι μας προπηλακίζουν και μας υποβάλλουν σε διάφορες εξευτελιστικές διαδικασίες, όπως π.χ. οι εξονυχιστικοί έλεγχοι, υποχρεώνοντάς μας να γδυθούμε εντελώς και παίρνοντάς μας αποτυπώματα. Εκεί, όσοι προέβαλαν αντίσταση έφαγαν ένα ακόμη γερό χέρι ξύλο, όπως ο Βαγγέλης Πισσίας, που χτυπήθηκε από καμιά δεκαριά ανθρώπους μαζί. Έχει κάτι σπασμένα πλευρά και χτυπημένο πόδι. Μετά την κουραστική και χρονοβόρα αυτή διαδικασία είμαστε κι επίσημα φυλακισμένοι στο Ισραήλ. Μας μεταφέρουν όλους στις καινούργιες φυλακές Μπιρσεβά. Οι σκόνες και οι σοβάδες πάνω στους νιπτήρες μαρτυρούσαν ότι μάλλον εμείς τις εγκαινιάζαμε. Μας έκλεισαν σε κελιά, μας προαύλιζαν κάποιες ώρες την ημέρα, στο εσωτερικό αίθριο, μας έκαναν καταμέτρηση κάθε τρεις και λίγο, μπερδεύοντας πάντα τον αριθμό και τα ονόματα, κάτι στο οποίο βοηθούσαμε κι εμείς με τις μικρές «πονηριές» που τους κάναμε, είτε δίνοντας ψευδή στοιχεία είτε αλλάζοντας διαρκώς θέσεις. Δεν μας άφηναν να κάνουμε μπάνιο, τουλάχιστον όχι όλους, και βεβαίως δεν μας έδωσαν ποτέ τα ρούχα μας να αλλάξουμε. Τα ρούχα όπως και τα υπόλοιπα αντικείμενα, κλειδιά, τηλέφωνα, κάμερες, από κάποιους και λεφτά, κρατήθηκαν και δεν μας επιστράφηκαν ποτέ. Επίσης έχω να δηλώσω ότι πεινάσαμε. Το φαγητό, σε μικρές ποσότητες, που δεν έφταναν για όλους, περιοριζόταν σε κάτι κίτρινες πιπεριές, κάτι ψητές πατάτες και σε κατεψυγμένα ψωμιά. Το πρώτο διάστημα δεν μας επέτρεψαν βεβαίως να συναντήσουμε ούτε δικηγόρο ούτε καν τις ελληνικές προξενικές αρχές. Αυτό έγινε μόνον όταν είχε ληφθεί η απόφαση της απέλασης και μετά το διεθνή ντόρο που είχε ξεσπάσει και για τον οποίο εμείς δεν ξέραμε βεβαίως τίποτα.
Αναρωτιέσαι πώς είναι δυνατόν να προκύψουν ανατροπές από μια τόσο μικρή επιχείρηση, με απέναντι τον πιο καλοκουρδισμένο στρατό του κόσμου; Νομίζω ότι τώρα ήταν η κατάλληλη πολιτική στιγμή, τώρα που το Ισραήλ απονομιμοποιείται όλο και πιο πολύ όχι μόνο στα μάτια της διεθνούς σκηνής αλλά και στα μάτια του δικού του λαού. Δεν θέλω μ’ αυτό να πω ότι είναι μια χάρτινη τίγρης, αλλά ο λαός αυτός ξέρει ότι αυτό που γίνεται είναι ηθικά απονομιμοποιημένο. Το είδαμε αυτό στη συμπεριφορά και στα μάτια των εκατοντάδων στρατιωτών και υπαλλήλων που έδειχναν την αμηχανία τους και την έκπληξή τους. Υπήρξαν και περιπτώσεις κάποιων απ’ αυτούς που κατάφεραν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να εκφράσουν τη συμπάθειά τους, αλλά αυτό είναι μια άλλη μακριά συζήτηση.
Φωτο: Κερατσίνι. Η ώρα της αναχώρησης. Ο καπετάνιος του Ελεύθερη Μεσόγειος και ο εκπρόσωπος του ελληνικού τµήµατος Βαγγέλης Πισσίας.
22°
