Ο σκληρός χειμώνας της covid-19

Αυτός ο χειμώνας θα είναι σκληρός. Σκληρότερος από τους προηγούμενους. Η ανθρωπότητα στο σύνολό της θα εκτεθεί στην covid-19 με στόχο τη διασφάλιση ενός μίνιμουμ συλλογικής ανοσίας. Η παγκόσμια οικονομία και οι κυβερνήσεις επιτάσσουν την αποφυγή ενός νέου καθολικού lockdown. Κανείς δεν το αντέχει. Κανείς δεν το θέλει. Μένει ο φόβος τώρα που στην Κεντρική Ευρώπη αρχίζει το κρύο και ο ουρανός σκοτεινιάζει. Ο φόβος μήπως επαναληφθούν οι σκηνές στο Bergamo, με τα στρατιωτικά καμιόνια γεμάτα φέρετρα να διασχίζουν τους κεντρικούς δρόμους. Σαν ένα απόκοσμο τελετουργικό όπου οι συγγενείς μέσα στη μουγκή θλίψη τους έστελναν νοερά τον ύστατο χαιρετισμό παρακολουθώντας τη μακάβρια πομπή μέσα από τις κουρτίνες των παραθύρων τους.

Αυτός ο χειμώνας θα είναι θλιβερός και δύσκολος. Οι κοινωνίες είναι κουρασμένες, μπαϊλντισμένες από τόσο covid και τόση αβεβαιότητα για τους ίδιους και τα παιδιά τους. Οι οικονομίες δουλεύουν σε ένα περίεργο ρελαντί με κονδύλια που παραπέμπουν σε θεσμικό μεν αλλά virtual χρήμα. Οι μηχανές της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας, της Τράπεζας της Αγγλίας, της FED, της Κεντρικής Τράπεζας της Ινδίας, παντού από το Πεκίνο έως τη Μόσχα και το Τόκιο, οι μηχανές τυπώνουν χρήμα. Οι κυβερνήσεις καταρτίζουν προϋπολογισμούς οι οποίοι δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα αλλά με τη διαχείριση μίας οικονομίας σε κατάσταση αναστολής. Έτσι γίνεται στον πόλεμο. Μα πόλεμο έχουμε και μάλιστα πρωτόγνωρο, πρωτότυπο, σαν ένα τσουνάμι που έρχεται από το σκοτεινό μέλλον.

Η Πανδημία είναι, ίσως, το πρώτο άμεσα επιθετικό και μαζικά δολοφονικό σημάδι πως κάπως, κάπου, κάποτε, όχι και πολύ παλαιότερα, η παγκόσμια κοινότητα έκανε τη λάθος κίνηση. Ή, μάλλον, δεν έκανε την απαιτούμενη σωστή κίνηση. Έκτοτε η επιδείνωση του συστήματος που μας θωράκιζε όλους ανεξαιρέτως άρχισε να καταρρέει. Στην αρχή βήμα-βήμα. Στη συνέχεια πιο γρήγορα. Εδώ και κάμποσο καιρό ο ρυθμός είναι εκθετικός.

Πριν λίγες ημέρες στη νότιο Γαλλία, ανάμεσα στην Τουλώνη και τη Νίκαια, στην «πίσω ακριβώς αυλή» της περίφημης Cote d’ Azur, άνοιξαν οι ουρανοί όπως κάθε χρόνο. Μόνον που αυτή τη φορά έπεσαν 500 λίτρα νερού σε ένα τετραγωνικό μέτρο γης μέσα σε λίγες ώρες. Το ποτάμι ξεχείλισε για πρώτη φορά απ’ όσο θυμούνται οι ηλικιωμένοι. Ποτέ το νερό δεν είχε στην πραγματικότητα υπερχειλίσει, με αποτέλεσμα το νερό να απλωθεί πέρα από την κοίτη του ποταμού. Αυτή τη φορά μπήκε στα σπίτια, πλημμύρισε τα ισόγεια, παρέσυρε τα πάντα. Και τους ανθρώπους, οι σωροί των οποίων βρέθηκαν ακόμη και σε ιταλικό έδαφος, παρασυρμένοι από τα ορμητικά ρεύματα. Για πρώτη φορά εκεί, πίσω από τη Νίκαια, στις Alpes Maritimes, μετρούν νεκρούς. Όπως συνέβη και πριν κάποιο καιρό εδώ στη Μάνδρα Αττικής.

Κατοικίες που κτίστηκαν βάσει της αυστηρής γαλλικής νομοθεσίας πριν από λίγα χρόνια, χαρακτηρίστηκαν πλέον επικίνδυνες «λόγω φυσικών φαινομένων». Η χρήση γης αλλάζει με άμεση κρατική παρέμβαση λόγω κλιματικής αλλαγής. Τόσο σοβαρά είναι τα πράγματα. Χωρίς ηλεκτρικό, χωρίς πόσιμο νερό, οι κάτοικοι σε μικρές παρέες με μάσκες για τον Covid συμφωνούν: «Δεν θα μπορούμε να ζούμε, όπως πριν». Αυτός είναι και ο τίτλος του πρωτοσέλιδου της «Le Monde» της 6ης Οκτωβρίου.

Όλοι συμφωνούν, κυβερνήσεις, πολίτες, επιστήμονες, επιδημιολόγοι, γενετιστές, πολιτικοί μηχανικοί και συγκοινωνιολόγοι. Κάπου, κάπως, κάποτε, πρόσφατα πάντως, δεν κάναμε την απαιτούμενη σωστή κίνηση. Και χάθηκε το τρένο. Μπορεί να χάθηκε και η μπάλα. Μετά την πανδημία ενέσκηψε η οικονομική κρίση. Αμέσως μετά, ή σχεδόν παράλληλα, άρχισε να τρίζει τα δόντια της η Φύση λόγω κλιματικής αλλαγής. Χώρες γίγαντες, εκατοντάδων εκατομμυρίων κατοίκων, όπως η Ινδία, γονατίζουν. Οικονομίες με τερατώδεις τζίρους, όπως η αμερικανική, αδυνατούν να σχεδιάσουν ή να προβλέψουν το μέλλον. Οι αμερικανικές επιχειρήσεις απολύουν κόσμο την ώρα που οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες εμπορίου όπως της Amazon σημειώνουν πρωτόγνωρα κέρδη όταν, επίσημα τουλάχιστον, 20.000 υπάλληλοι της εταιρείας έχουν προσβληθεί από τον ιό. Οι αριθμοί είναι τεράστιοι. Σαν στο σινεμά. Σαν να παρακολουθούμε ένα science fiction από εκείνα που ξεκινούν με μια πανδημία και καταλήγουν σε μία πομπή με ζόμπι να ψάχνουν για φαΐ μέσα στην έρημο.

Την Τρίτη που μας πέρασε οι αμερικανοί δημοσιογράφοι που εργάζονται στα ΜΜΕ πρώτης γραμμής χρειάστηκε να επιστρατεύσουν όλες τις ικανότητές τους και όλες τις ψυχολογικές εφεδρείες τους προκειμένου να διαχειριστούν μια πρωτόγνωρη κατάσταση η οποία εξελισσόταν εκτός ομαλών και θεσμικών διαδικασιών. Με καθυστέρηση περίπου 12 ωρών ο πρόεδρος των ΗΠΑ, ο ισχυρότερος άνθρωπος στον κόσμο, ανακοίνωνε πως προσβλήθηκε από τον ιό, αυτόν δηλαδή που υποτιμούσε εδώ και μήνες. Από τον ιό που μέχρι εκείνη την ημέρα, την περασμένη Πέμπτη, είχε σκοτώσει 209.000 αμερικανούς πολίτες. Στο μεταξύ είχε μολύνει ένα μεγάλο μέρος του στελεχιακού δυναμικού του Λευκού Οίκου, την ίδια του τη γυναίκα, την εκπρόσωπό του κ.λπ. Τη γλίτωσε ο Πομπέο που ήταν στο σπίτι του Μητσοτάκη στα Χανιά και κάποιοι άλλοι που τον απέφυγαν (τυχαίως) την τελευταία περίοδο.
Το ζήτημα δεν είναι αν αρρώστησε ο πλανητάρχης. Το θέμα είναι πώς διαχειρίστηκε την ασθένεια το σύστημα εξουσίας του, ο ίδιος, αλλά δυστυχώς και το ιατρικό προσωπικό που κλήθηκε να επέμβει.

Απεδείχθη πως ασθενής ή όχι, σε σοβαρή ή σε λιγότερο σοβαρή κατάσταση, ο Ντόναλντ Τραμπ ηγήθηκε με έναν δραματικά τηλεοπτικά σκηνοθετημένο τρόπο την καμπάνια όχι μόνο για την επανεκλογή του αλλά και για την αμφισβήτηση της επικινδυνότητας της Covid-19. Καταδείχτηκε πέραν κάθε αμφιβολίας πως ο άνθρωπος αυτός και η επιτελική του ομάδα βρίσκονται πίσω από την παγκόσμια επιχείρηση ενός ακροδεξιού δικτύου Fake ενημέρωσης το οποίο αμφισβητεί εμπράκτως την κλιματική αλλαγή, την πανδημία, την ύπαρξη αστυνομικής βίας. Είναι το δίκτυο που προωθεί την οπλοκατοχή, την εμπορική αναρχία στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις, την ανάπτυξη των πυρηνικών στις ΗΠΑ, την ενίσχυση της αγοράς υδρογονανθράκων σε βάρος των εναλλακτικών και καθαρών πηγών ενέργειας, την ενίσχυση της αγοράς ορυκτού άνθρακα εν έτει 2020 κ.λπ. Είναι το δίκτυο που τάσσεται κατά των αμβλώσεων, κατά της ισότητας των φύλων, κατά των ομοφυλοφίλων, κατά των μη Χριστιανών.
 
Ανατρέχοντας στην αρθρογραφία των αμερικανικών ΜΜΕ των τελευταίων ημερών διαπιστώνει κανείς την αμηχανία των δημοσιογράφων οι οποίοι δεν βρίσκουν πια τις λέξεις για να περιγράψουν την εικόνα που εξελίσσεται μπροστά στα μάτια τους. Με ένα πρόεδρο ο οποίος επί τρεις ημέρες έλαβε ως θεραπεία όλο το βαρύ οπλοστάσιο που διαθέτει η σύγχρονη επιστήμη κατά της covid-19 και που χορηγείται σε ασθενείς σε σοβαρή κατάσταση. Παρόλα αυτά, η διαχείριση της ασθένειας Τραμπ είχε σαν γνώμονα προσανατολισμού όχι την ίαση αλλά την προεκλογική του εκστρατεία. Ακόμη και ο κίνδυνος υποτροπής ήταν αμελητέος μπροστά στην ανάγκη σκηνοθεσίας μιας δραματικής επιστροφής του προέδρου στον Λευκό Οίκο. Ακόμη και ο κίνδυνος μετάδοσης της ασθένειας σε μέλη της ασφάλειάς του, σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, σε στελέχη της προεδρίας, κρίθηκε υποδεέστερης σημασίας από το μήνυμα που έπρεπε να εκπέμψει προς τον συντηρητικό εκλογικό πυρήνα του.

«Με την ιδιότητα του αρχηγού σας, έπρεπε να το κάνω αυτό. Αναγνωρίζω ότι υπάρχει ένας κίνδυνος σε όλα αυτά, αλλά έπρεπε να το κάνω. Στέκομαι και βαδίζω έξω στο μέτωπο. Ηγούμαι. Κανείς ως αρχηγός δεν θα έκανε αυτό που έκανα εγώ. Και γνωρίζω ότι υπάρχει κίνδυνος, ναι, υπάρχει κίνδυνος, αλλά όλα είναι ΟΚ. Και τώρα εγώ αισθάνομαι καλύτερα, ίσως δε να έχω πια και ανοσία, δεν ξέρω. Μην αφήνετε τον ιό να κυριαρχεί στις ζωές σας».
Αυτό ήταν το μαγνητοσκοπημένο μήνυμά του λίγα λεπτά μετά που επέστρεψε στον Λευκό Οίκο. Πρόκειται για την επιτομή του παραληρηματικού λόγου. Αν κανείς ακούσει το απόσπασμα στα αγγλικά είναι ακόμη χειρότερη η αίσθηση του «ψευτομάγκικου, υποκοσμιακού παραληρήματος».

Τώρα πια είναι σίγουρο. Η ζωή μετά την πανδημία δεν θα είναι πια η ίδια. Μπορεί να είναι χειρότερη. Πολύ δύσκολα θα είναι καλύτερη. Είναι σχεδόν απίθανο να βάλουμε μυαλό. Δεν είναι μόνο δικό μας το πρόβλημα. Είναι παγκόσμιο.   
 
Αυτός ο χειμώνας θα είναι σκληρός. Χρειάζεται ενεργή αίσθηση αλληλεγγύης, πειθαρχία, σεβασμό στην ασφάλεια του γείτονα, αίσθηση καθήκοντος και κυρίως θα χρειαστεί έκδηλα καλοχωνεμένη κοινωνική συνείδηση. Δύσκολες έως προκλητικές απαιτήσεις από μια κοινωνία στην οποία καλλιεργήθηκε η εντύπωση πως ο φιλοτομαρισμός είναι η απόλυτη φόρμουλα επιτυχίας. Ζήσαμε με αυτόν τον τρόπο από την ημέρα του τέλους μιας απόλυτης καταστροφής από το απόλυτο κακό. Ήταν 1945. Αυτό το μοντέλο κράτησε 75 χρόνια. Εξαντλήσαμε και τον πλανήτη και τους εαυτούς μας. Να δούμε αν εξαντλήσαμε και την τύχη μας.