Το μετέωρο βήμα των Βρετανών φιλελευθέρων

 

Τα πολιτικά κόμματα στη Βρετανία επί του παρόντος αντιμετωπίζουν δύο κεντρικά ζητήματα, αν εξαιρέσει κανείς την πανδημία του COVID-19. Το πρώτο αφορά, τι άλλο, το Brexit και πώς αυτό θα περαιωθεί, ιδιαίτερα εν σχέσει με τις επιθυμητές για τη χώρα εμπορικές συμφωνίες. Το έτερο ζήτημα σχετίζεται με την ίδια την ιστορική προοπτική και επιβίωση της Ένωσης (theUnion) με την Σκωτία. Και τούτο διότι καθώς πλησιάζουν οι εκλογές του Σκωτικού Κοινοβουλίου (6 Μαΐου 2021), το Σκωτικό Εθνικό Κόμμα (SNP), που πιέζει για ένα δεύτερο δημοψήφισμα ανεξαρτησίας κινείται σε τροχιά αυξανόμενης αυτοδυναμίας.

Πανδημία, Brexit και συνταγματική κρίση. Σε αυτό το περιβάλλον ο Πρωθυπουργός Τζόνσον προσπαθεί να εφεύρει το «αφήγημα» ή το όραμα αν θέλετε της μετά-Brexit εποχής. Η κοινοβουλευτική πλειοψηφία των Τόρηδων στο Κοινοβούλιο αν και αυξημένη δύναται να χαρακτηριστεί εύθραυστη όχι με βάση το αριθμητικό κριτήριο αλλά γιατί στηρίζεται σε μία ομάδα νεοεκλεγέντων βουλευτών, που προέρχονται από πρώην περιφέρειες των Εργατικών, όπου εξελέγησαν με ισχνή πλειοψηφία, οι λεγόμενοι Τόρηδες του «κόκκινου τείχους» (redwall Tories)˙ αυτές οι έδρες μπορούν να χαθούν εύκολα σε μία αμφίρροπη εκλογική αναμέτρηση. Από την άλλη, ο σερ Κιρ Στάρμερ, νέος ηγέτης των Εργατικών φαίνεται ανήμπορος να πείσει τη μέση και την αγροτική Αγγλία για την αποδοτικότητα του προγράμματός του ενώ στην Σκωτία –παραδοσιακό προπύργιο των Εργατικών- σφυροκοπείται από το εθνικιστικό κόμμα της Νίκολα Στέρτζον. Τέλος, ο Στάρμερ αντιμετωπίζει περίπου τα ίδια προβλήματα με τον Εντ Μίλιμπαντ προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στους μπλαιρικούς και τους κορμπινιστές του διχασμένου του κόμματος.

Μέσα σε όλα αυτά οι Φιλελεύθεροι Δημοκρατικοί του 11.6% και των 11 εδρών εξέλεξαν το νέο αρχηγό τους, τον σερ Εντ Ντέιβι. Εύλογα θα αναρωτηθεί κανείς: τι σημασία έχει; Σίγουρα, οι σημερινοί Φιλελεύθεροι Δημοκρατικοί αποτελούν σκιά του Φιλελεύθερου κόμματος του 19ου αιώνα που κυβέρνησε πολλές φορές την Βρετανία. Υπολείπονται και του κόμματος, που συγκυβέρνησε με τον Ντέιβιντ Κάμερον την χώρα για πέντε έτη υπό τον Νικ Κλέγκ. Μολαταύτα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που το εν λόγω κόμμα διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις κυρίως σε περιπτώσεις πολιτικής κρίσης.

Η αντίπαλος του νέου αρχηγού, Λάιλα Μόραν υποσχέθηκε να κάνει το κόμμα «πιο ριζοσπαστικό και από τους Εργατικούς». Σε μία σχεδόν υπαρξιακή εσωκομματική αναμέτρηση η πρότασή της απορρίφθηκε με τον Ντέιβι να αποσπά πάνω από το 60% των ψήφων. Ο τέταρτος αρχηγός του κόμματος σε σχεδόν ισάριθμα χρόνια, μπορεί να ανήκει στην αριστερή πτέρυγα, εν τούτοις γνώριζε πως χρειαζόταν την πικραμένη δεξιά πλευρά του κόμματος για να κερδίσει με άνεση. Μετά την εκλογή του ο νέος αρχηγός παραδέχθηκε πως το κόμμα έχει χάσει την επαφή με τους ψηφοφόρους και δεσμεύτηκε να προτείνει ρεαλιστικές λύσεις χωρίς ιδεολογικούς φανατισμούς. Περίπου τα ίδια είχε πει τον Απρίλιο κατά την εκλογή του και ο Στάρμερ.

Το κεντρικό ερώτημα που ενέχει ευρύτερη πολιτική αξία είναι αν ο Ντέιβι μπορεί να κάνει τους Φιλελεύθερους Δημοκρατικούς ξανά φιλελεύθερους. Αν μπορεί να καταστήσει εκ νέου άξιο λόγου το κόμμα του. Η πρώτη πολιτική εκτίμηση αμφιρρέπει ανάμεσα στο «όχι» και στο «ίσως». Εξηγούμαι.

ΟΝτέιβι δεν είνα ένας χαρισματικός πολιτικός. Είναι όμως αγωνιστής της ζωής έχοντας περάσει το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής ηλικίας του φροντίζοντας την άρρωστη μητέρα του ενώ στηρίζει τον υιό του στα σημαντικά προβλήματα υγείας του. Διακατέχεται από πραγματικά φιλελεύθερες αρχές και γνώσεις, κυρίως στο οικονομικό και επιχειρηματικό πεδίο ενώ διαθέτει κυβερνητική εμπειρία –στοιχεία που έλειπαν σε όλους τους αρχηγούς του κόμματος από την πτώση του Κλέγκ.

Υπάρχουν αρκετές έδρες σε ολόκληρη την επικράτεια, που το κόμμα του Ντέιβι ήρθε δεύτερο μετά τους Συντηρητικούς (από τις 91 έδρες, που ήρθαν δεύτεροι στις 80 εκλέχτηκαν Τόρις). Εάν μπορέσει να ισορροπήσει μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων σε παραδοσιακά φιλελεύθερες περιφέρειες, που τα τελευταία χρόνια ανήκουν στους Τόρηδες, τότε θα καρπωθεί σημαντικά εκλογικά κέρδη. Επιπλέον, μπορεί κάλλιστα να τραυματίσει θανάσιμα το Εργατικό κόμμα στερώντας του άλλη μία εκλογική νίκη.

Πως μπορεί να πετύχει σε αυτό το δύσκολο εγχείρημα; Πρώτον, θα πρέπει να απομακρυνθεί από την ριζοσπαστικά αριστερή πτέρυγα του κόμματος. Δεύτερον, θα οφείλει να εστιάσει στο σημεία που ο Τζόνσον δεν αποδεικνύεται αρκετά φιλελεύθερος, ώστε να προσελκύσει απογοητευμένους συντηρητικούς. Τρίτον, αν επιθυμεί να προσελκύσει ξανά ψηφοφόρους του Brexit (Brexiteers), πρέπει να άρει την δέσμευση κατάργησης του Brexit. Τέλος, ας υπογραμμιστεί πως οφαινομενικά τουλάχιστον μετριοπαθήςΣτάρμερβοηθάτοκόμματουΝτέιβι. Και τούτο διότι οι δυσαρεστημένοι Τόρηδες θα μπορούν να ψηφίσουν μονάχα το τρίτο κόμμα υπό το φόβο να μην αποκαταστήσουν στην εξουσία τους Εργατικούς.

Η πρώτη μάχη θα δοθεί στην Σκωτία. Γενικώς το κόμμα υπερηφανεύεται για τις δράσεις του σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Ο Ντέιβι έδωσε το στίγμα τονίζοντας πως το κόμμα του τάσσεται υπέρ της Ένωσης ως μία κεντροαριστερή εναλλακτική προς το εθνικιστικό κόμμα. Τελικά, ο συνταγματικός ρόλος των LibDems ίσως αποδειχτεί καθοριστικός σε μία περιοχή που μοιάζει με καζάνι που βράζει.

Υ.Γ. Σε αντίθεση με την αντίπαλό του, ο Ντέιβι δεν δεσμεύτηκε να απορρίψει apriori κάθε μελλοντική συνεργασία με τους συντηρητικούς.