Τα 10s αποδείχτηκαν πληθωρικά σε γεγονότα, καταστάσεις και συγκρούσεις. Τόσο ώστε είναι αρκετά δύσκολο να αποφασίσεις τι θα χωρέσεις σε ένα άτυπο προσωπικό top 5.
Είναι, φαίνεται, αναπόφευκτο. Κάθε φορά που πλησιάζουμε στην Πρωτοχρονιά το μυαλό μας μπαίνει σε μια πολύ ειδική λειτουργία που παράγει και επεξεργάζεται απολογισμούς: Τι πράξαμε, τι είδαμε, τι μάθαμε, τι βιώσαμε τους προηγούμενους δώδεκα μήνες. Η ώρα των αποφάσεων και των υποσχέσεων έρχεται λίγο αργότερα, όταν πια έχουμε ξεπεράσει το αυθαίρετο αυτό σημάδι που βάζουμε στη ροή του χρόνου.
Φέτος, το πράγμα αποκτά στο μυαλό μας ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα. Γιατί, παρότι οι σχολαστικοί και οι κάθε είδους «ψυχές των πάρτι» επιμένουν ότι η δεκαετία ολοκληρώνεται τον επόμενο Δεκέμβριο, οι περισσότεροι αισθανόμαστε πως φτάσαμε κιόλας στη μεγάλη σημαδούρα. Η νέα χρονιά θα έχει στρογγυλό νούμερο και αυτό αρκεί για να μας πείσει πως πρέπει να κάνουμε πιο εκτεταμένους απολογισμούς.
Είναι άλλωστε γεγονός πως τα 10s αποδείχτηκαν πληθωρικά σε γεγονότα, καταστάσεις και συγκρούσεις. Τόσο ώστε είναι αρκετά δύσκολο να αποφασίσεις τι θα χωρέσεις σε ένα άτυπο προσωπικό top 5. Πώς να παραλείψει κανείς την ελληνική κρίση και τις ανατροπές ή τις τραγωδίες που έφερε μαζί της; Πώς να αφήσει έξω το προσφυγικό ή τον πόλεμο στη Συρία, ο οποίος απλώθηκε σε ολόκληρη σχεδόν τη δεκαετία, αντανακλώντας τις –για πρώτη, ίσως, φορά τόσο ευμετάβλητες– παγκόσμιες γεωπολιτικές ανακατατάξεις; Είχαμε ακόμη τις πολύνεκρες επιθέσεις σε δημόσιους χώρους, που έγιναν κάτι σαν συνήθεια τα προηγούμενα χρόνια. Αλλά και την επίδειξη μιας αρρωστημένης φαντασίας στην εξουσία, με την περίπτωση του Τραμπ να είναι η πιο τρανταχτή και μπόλικες ακόμη (μεταξύ αυτών και ορισμένες δικές μας περιπτωσάρες) να ακολουθούν από κοντά. Υπήρξαν όμως και μεγάλες αλλαγές σε ό,τι αφορά την καθημερινότητά μας. Για παράδειγμα, ποτέ πριν δεν περνούσαμε τόσο χρόνο από τη ζωή μας online ή κοιτώντας και σκρολάροντας στο κινητό μας και αυτό έχει στα σίγουρα έναν ισχυρό αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τα πράγματα.
Επιπλέον, στη διάρκειά των 10s μπήκαν για πρώτη φορά στο τραπέζι –ή επέστρεψαν με διαφοροποιημένη μορφή– σημαντικά πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα: Η κλιματική αλλαγή, τα έμφυλα θέματα, ο σύγχρονος φεμινισμός, η κόντρα της εθνικής και της παγκοσμιοποιημένης κουλτούρας… Επέστρεψε επίσης το δίπολο «δεξιά - αριστερά» – μια σύγκρουση που τις δύο προηγούμενες δεκαετίες είχε ατονήσει. Η μεγαλύτερη επιστροφή όμως έχει σχέση με την ακροδεξιά, η οποία βοηθούμενη και από την εμφάνιση ενός μοντέρνου λαϊκισμού, μετατράπηκε στην πιο δυναμική πολιτική δύναμη παγκοσμίως – ένας μπαμπούλας που τρέφεται online πριν δείξει τα δόντια του στην πραγματική ζωή.
Τέθηκαν λοιπόν πολλά ζητήματα, πολλά ερωτήματα, πολλές νέες προκλήσεις. Όμως πλην ελαχίστων περιπτώσεων δεν καταλήξαμε κάπου. Ούτε και πήραμε απαντήσεις. Τρανό παράδειγμα το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Έπειτα από μερικές δεκάδες διεθνείς συσκέψεις και συνόδους κορυφής, ελάχιστα πράγματα έχουν συμφωνηθεί, ενώ ειδικά έπειτα από την εμφάνιση του παράγοντα Τραμπ κάναμε και μπόλικα βήματα προς τα πίσω.
Σε πολλές, μάλιστα, περιπτώσεις ξεχάσαμε και όσα γνωρίζαμε. Τρανό παράδειγμα, εκείνο το δόλιο το «διαφωνώ με αυτό που λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες», το οποίο καλύφθηκε αρκετές φορές από τις μισαλλόδοξες κραυγές και τους «ψόφους». Ένα ακόμα παράδοξο: Παρότι έχουμε πρόσβαση σε απύθμενες δεξαμενές πληροφορίας, μοιάζουμε πιο ευάλωτοι από ποτέ στην κάθε λογής και προέλευσης προπαγάνδα. Και όχι μόνο ακολουθούμε πρόθυμα τις εντολές του τσοπάνη της αρεσκείας μας, αλλά συχνά παίρνουμε και πρωτοβουλίες υπέρ του (μερικές φορές και υπέρ του λύκου) μέσα από τη δράση μας στα σόσιαλ μίντια και αλλού.
Υπάρχουν πάντως και κάποια που οριστικοποιήθηκαν αυτά τα χρόνια. Για παράδειγμα, η περίφημη θεωρία του Φουκουγιάμα περί «τέλους της ιστορίας» η οποία έλαμψε στα, μακρινά πια 90s και μέχρι και την προηγούμενη δεκαετία κρατούσε κάπως το κύρος της, έχει οριστικά αποδειχτεί ανακριβής. Και εμείς έχουμε λίγο πολύ αποδεχτεί ότι η ανθρωπότητα θα εξακολουθήσει να πορεύεται μέσα από αλλεπάλληλες συγκρούσεις προς ένα αβέβαιο μέλλον.
Όπως και να έχει συνεχίζουμε. Είναι το μόνο που ξέρουμε να κάνουμε.
