Διερεύνηση περιστατικών αυθαιρεσίας στα σώματα ασφαλείας: Η έκθεση του Συνήγορου του Πολίτη, η διασφάλιση των αρχών τους κράτους δικαίου και ο μηχανισμός λειτουργίας.
Την Παρασκευή 25 Οκτωβρίου στο γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, ο Συνήγορος του Πολίτη διοργάνωσε σχεδόν αθόρυβα, μία πολύ σοβαρή, ενδιαφέρουσα, ουσιώδη μέσα στην πρωτοτυπία της ημερίδα: «Διερεύνηση περιστατικών αυθαιρεσίας στα σώματα ασφαλείας: διασφαλίζοντας τις αρχές του κράτους δικαίου». Στην εκδήλωση μίλησαν ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη κ. Μιχάλης Χρυσοχοϊδης, ο Πρόεδρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους κ. Ιωάννης-Κωνσταντίνος Χαλκιάς και ο Συνήγορος του Πολίτη κ. Ανδρέας Ποττάκης. Κεντρικός εισηγητής ήταν ο κ. Λίνος-Αλέξανδρος Σισιλιάνος, Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Οσοι παρακολούθησαν την ημερίδα, βίωσαν την απόλαυση του μεστού νομικού και πολιτικού λόγου, μακριά από σκοπιμότητες και εντυπωσιασμούς, σε επαφή με το ευρωπαϊκό και διεθνές γίγνεσθαι σε μια κρίσιμη χρονική στιγμή, που κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές παράμετροι δοκιμάζουν την αντοχή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεσμών. Από την άποψη αυτή, ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον να παρακολουθεί κανείς τις διαφορετικές οπτικές των ομιλητών, τη διάθεση απροκατάληπτου διαλόγου, την ανοιχτή και ευθεία συζήτηση για θέματα δύσκολα μα προκλητικά.
Η αφορμή αυτής της ημερίδας είχε δοθεί ήδη από το καλοκαίρι. Τότε, ο Συνήγορος του Πολίτη δημοσιοποίησε την πρώτη του έκθεση με την ειδική αρμοδιότητα που απέκτησε, να διερευνά συγκεκριμένα περιστατικά αυθαιρεσίας. Ο ν. 4443/2016 έδωσε το δικαίωμα και την υποχρέωση στην Αρχή να ερευνά περιπτώσεις που αφορούν βασανιστήρια, προσβολές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, παράνομες και υπαίτιες προσβολές της ζωής, της υγείας, της σωματικής ακεραιότητας, της προσωπικής ελευθερίας, την παράνομη χρήση πυροβόλου όπλου και τη συμπεριφορά με ρατσιστικό κίνητρο. Έτσι ο Συνήγορος κάνει ανεξάρτητη διερεύνηση περιστατικών, παραπέμπει στα σώματα ασφαλείας προς εσωτερική έρευνα περιστατικών αυθαιρεσίας με ταυτόχρονη αρμοδιότητα παρακολούθησης και σύστασης προς συμπλήρωση της έρευνας αυτής και μετά από αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου εκδίδει απόφαση για επανάληψη ή συμπλήρωση της πειθαρχικής διαδικασίας.
Ο Μηχανισμός λειτουργεί. Δεν είναι γράμμα κενό, δεν είναι αρμοδιότητα βιτρίνας, δεν είναι ένας νόμος που περιμένει να εφαρμοστεί. Από τον Ιούνιο του 2017 που ξεκίνησε η λειτουργία του Μηχανισμού, μέχρι το τέλος του 2018, 321 υποθέσεις είχαν γίνει αντικείμενο διερεύνησης. 48 αφορούσαν επώνυμες καταγγελίες ιδιωτών ή ενώσεων, 262 υποβλήθηκαν στο Μηχανισμό από την ΕΛΑΣ και 5 από το Λιμενικό Σώμα-ΕΛΑΚΤ. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης διαβίβασε μία αναφορά και υπήρξε μία αυτεπάγγελτη έρευνα, ενώ 4 υποθέσεις διαβιβάστηκαν από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους και αφορούσαν εκτέλεση καταδικαστικών αποφάσεων του ΕΔΔΑ. Από όλες αυτές, 25 κρίθηκαν εκτός αρμοδιότητας και 269 παρέμειναν υπό ουσιαστική διερεύνηση. 18 τέθηκαν στο αρχείο με ολοκληρωμένη διερεύνηση, για 26 ζητήθηκε η συμπλήρωση του πειθαρχικού ελέγχου, ενώ για 11 η ΕΛΑΣ υπέβαλε συμπληρωματικό, σύμφωνα με τις προτάσεις του Μηχανισμού, πόρισμα.
Ο Μηχανισμός διερεύνησης περιστατικών αυθαιρεσίας, δεν είναι το μάννα εξ ουρανού, δεν είναι η πανάκεια που θα θεραπεύσει όλα τα κακώς κείμενα στις συμπεριφορές, στις πράξεις, σε αυτό που ο ίδιος ο τίτλος του λέει: την αυθαιρεσία. Είναι ένα μικρό σχήμα επιστημόνων που βρίσκονται προσηλωμένοι στον πραγματικό έλεγχο χωρίς εκπτώσεις, που θα οδηγήσει στην εξάλειψη της κρατούσας δυσπιστίας της κοινής γνώμης στους εσωτερικούς ελέγχους. Και θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη ότι τα δικαιώματα όσων υφίστανται ελέγξιμες συμπεριφορές από τα σώματα ασφαλείας είναι εξασφαλισμένα και αδιαπραγμάτευτα. Ο Μηχανισμός επιδιώκει απλά, με σύνθετο τρόπο αυτό που υποστήριξε ο Πρόεδρος του ΕΔΔΑ και ασπάστηκε ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη: την αλλαγή παραδείγματος.
16°
