Το 1967, ως πρωτοετής φοιτητής της Νομικής Σχολής, είχα καθηγητή στο μάθημα της Πολιτικής Οικονομίας τον Ξενοφώντα Ζολώτα. Σε μια από τις πρώτες του παραδόσεις, λοιπόν, ο Ζολώτας μάς δίδαξε τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης. Από τότε, δεν προχώρησα και πολύ ως προς τις οικονομικές μου γνώσεις. Ούτε κανονικός οικονομολόγος είμαι, ούτε οικονομολόγος του καφενείου υπήρξα ποτέ, όπως οι μισοί περίπου Έλληνες. Ωστόσο, αφότου μου τον δίδαξε ο Ζολώτας, τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης προσπαθώ να μην τον ξεχνάω ποτέ.
Όταν η μισή υφήλιος θέλει να πάει στη Μύκονο και στη Σαντορίνη, είναι προφανές ότι οι τιμές στα νησιά αυτά θα ανέβουν κατακόρυφα. Έχω κουραστεί –και σε τελική ανάλυση, με ενοχλεί κιόλας– να ακούω για το πόσο ακριβή είναι μια σαλάτα στη Μύκονο ή πόσο παίρνει το ταξί στη Σαντορίνη. Ποτέ δεν τους κατάλαβα αυτούς που επιλέγουν ένα σούπερ κοσμικό νησί για τις διακοπές τους και τον Σεπτέμβριο (καλή ώρα…) μας πρήζουν με το πόσο πλήρωσαν την ξαπλώστρα ή ένα παγωτό χωνάκι.
Δόξα τω Θεώ, από νησιά η Ελλάδα, όσα θέλεις. Ας πάνε, λοιπόν, σε κάποιο φτηνότερο οι φίλοι μας. Λίγο πιο κάτω από τη Μύκονο είναι η Σίκινος, δίπλα στη Σαντορίνη είναι η Ανάφη, δίπλα στην Κέρκυρα είναι οι Παξοί, δίπλα στη Ρόδο η Τήλος. Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν, και κυρίως… φτηνόν. Στο κάτω κάτω οι Βρετανοί, που κάτι ξέρουν από αυτά, λένε: «If you ask how much, that means you can’t afford it». Εν ολίγοις, αυτός που έχει πραγματική άνεση –και δεν πηγαίνει στη Μύκονο για να λέει τον Σεπτέμβριο «στη Μύκονο που ήμουν», ή για να τον πιάσει στην άκρη άκρη κάποια φωτογραφία ανθυποπεριοδικού με λεζάντα «τρελό κέφι στη Μύκονο»– δεν ρωτάει ή δεν κοιτάζει καν πόσο έχει το ψάρι και το κρασί που παραγγέλνει.
Όταν ζευγάρια έρχονται από την Κίνα(!) για να φωτογραφηθούν στη Σαντορίνη ενόψει του γάμου τους, όταν τεράστια κρουαζιερόπλοια αποβιβάζουν καθημερινά στη Μύκονο χιλιάδες τουρίστες που προφανώς «έχουν τον τρόπο τους» και με το παραπάνω, πώς είναι δυνατόν οι τιμές να μην ανέβουν αλματωδώς στα νησιά αυτά;
Και για να μην παρεξηγηθώ: δεν είμαι θιασώτης των διακοπών με σλίπινγκ μπαγκ και με καρπούζι που παγώνει στη θάλασσα, με σακίδιο και μόνο ένα δεύτερο φανελάκι για αλλαξιά. Όχι μόνον τώρα που είμαι μιας κάποιας ηλικίας (τι κομψή διατύπωση…), αλλά και όταν ήμουν νεότερος. Απλώς θεωρώ πως υπάρχουν διακοπές για όλα λίγο-πολύ τα βαλάντια. Αυτοί που με εξαγριώνουν είναι όσοι επιμένουν να ζουν πάνω από τις δυνατότητές τους, αυτοί που θα λέγαμε αστακομακαρονάδες (πληθυντικός τού ο αστακομακαρονάς, όχι του η αστακομακαρονάδα), όσοι αρέσκονται ή γκρινιάζουν για το πόσο τούς πήρε το ταξί για τη διαδρομή Φηρά-Οία ή πόσο τούς χρέωσαν το μοχίτο στην τάδε πλαζ της Μυκόνου.
Και πάλι όμως για να μην παρεξηγούμαστε. Κατά της επιτηδευμένης και αδικαιολόγητης γκρίνιας είμαι. Δεν είμαι, προφανώς, υπέρ της αισχροκέρδειας, της αγένειας, και γενικώς της καφρίλας όσων πουλάνε οτιδήποτε σε οποιονδήποτε. Και για να γίνω πιο συγκεκριμένος:
Από το νησί του Αργοσαρωνικού, όπου βρέθηκα για λίγες μέρες, χρειάστηκε να στείλω σε μια εφημερίδα κείμενο που μου ζήτησαν. Επειδή δεν γράφω σε υπολογιστή, χρειαζόταν να σκανάρω τα χειρόγραφά μου και να τα στείλω με ιμέιλ. Με τα πολλά, βρήκα κατάστημα με σκαναριστικό, και η δουλειά έγινε. Όταν ρώτησα τι χρωστάω, ο τροφαντός καταστηματάρχης –έξω από το μαγαζί του οποίου υπήρχε, παρεμπιπτόντως, ταμπέλα «Ανοίγουμε στις 10:30»– μου απάντησε «5 ευρώ»! Αυτή την ίδια εργασία (σκανάρισμα 2-3 σελίδων+αποστολή ιμέιλ), η οποία δεν απαιτεί περισσότερο από 45 δευτερόλεπτα, σε οποιοδήποτε φωτοτυπείο της Αθήνας μού τη χρεώνουν το πολύ 50 λεπτά.
Στη Σαντορίνη (που λέγαμε…), και ειδικότερα στην Οία, γνωστή μου χρειάστηκε να αγοράσει από μίνι μάρκετ γιαούρτι για να ταΐσει τη δίχρονη κόρη της. Εδώ το θέμα δεν ήταν η τιμή, αλλά το ότι, αφού η μικρή το είχε φάει, οι γονείς διαπίστωσαν ότι το γιαούρτι είχε λήξει πριν από τέσσερις(!) μέρες.
Κατά τη γνώμη μου, φαινόμενα και περιστατικά όπως αυτά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μας κάνουν έξαλλους, ότι πρέπει ακόμα και να καταγγέλλονται. Κατά τα άλλα, για το πόσο έχει η ξαπλώστρα και η ομπρέλα στην Ψαρρού, τα είπαμε: «Είναι αυτός ο άτιμος ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης, you stupid». Αυτός που μας δίδασκε ο Ξενοφών Ζολώτας.
16°
