Το καλοκαίρι του '99 νομίζω ότι ήταν μια σημαδιακή χρονική περίοδος για την κοινωνία μας. Θυμάστε όλοι με πόση ευκολία ανατράπηκαν τα βασικά μεγέθη που συγκροτούν μια παραγωγική και υγιή κοινωνία, δηλαδή η σχέση προσωπικής αξίας, επαγγελματικής επάρκειας, εργατικότητας και παραγωγικότητας, από τη μια, και κέρδους, από την άλλη. Οι Έλληνες σε πολύ μεγάλο ποσοστό έζησαν - ζήσαμε - μια συλλογική ονειροφαντασίωση του εύκολου και άκοπου κέρδους που δεν είχε καμία σχέση με το επάγγελμα και την ατομική οικονομική κατάσταση του καθενός. Ξαφνικά η εργασία έχασε την αξία της, οι άνθρωποι βρέθηκαν να κερδίζουν, ή καλύτερα να νομίζουν ότι κερδίζουν, και με άνεση εγκατέλειψαν την προσήλωσή τους στο επάγγελμά τους και αφιερώθηκαν στις σομόν σελίδες. Η ευκολία που έγινε αυτό έδειξε ότι στη διάρκεια της Μεταπολίτευσης είχε δημιουργηθεί ένας νέος ανθρωποτύπος Έλληνα που δεν είχε σχέση με τον μετρημένο, νοικοκύρη και φοβικό προδικτατορικό, αλλά είχε αποκτήσει και άλλα χαρακτηριστικά: επιπολαιότητα, ανεδαφικότητα, ματαιοδοξία, απώλεια μέτρου.
Η ταχεία ευμάρεια που έφερε η πολυετής ανάπτυξη και τα ευρωπαϊκά κονδύλια δεν μεταβολίστηκαν ομαλά στην εθνική ψυχοσύνθεση, με αποτέλεσμα να ανατραπεί η πολύτιμη για κάθε κοινωνία αναλογία της προσωπικής αξίας και εργασίας με τις προσόδους κάθε πολίτη. Οι πολιτικοί σε μεγάλο βαθμό ευνόησαν την εμπέδωση της δυσαναλογίας, αυτής με το ογκώδες πελατειακό κράτος και τη φιλοσοφία των αλόγιστων επιδοτήσεων και του άλογου δανεισμού και οι πολίτες ανταποκρίθηκαν ασμένως στο πάρτι ευκολίας, αναξιοκρατίας, ασύμμετρου πλουτισμού και σπατάλης.
Η γενεσιουργός αιτία της κρίσης ήταν αυτή και η συλλογική κατάθλιψη που η κρίση έφερε οφείλεται στη βεβαιότητα που μας είχε δημιουργηθεί ότι το μέλλον ανοιγόταν άπλετο και φωτεινό μπροστά μας χωρίς προαπαιτούμενα και δυσκολίες.
Το μέλλον μας πρέπει να το ανοίξουμε φωτεινό και άπλετο μπροστά μας, αλλά με άλλους όρους. Και πια, από πολύ πιο δύσκολη αφετηρία. Πρέπει να επανεφεύρουμε την κοινωνία μας. Και να αποκαταστήσουμε την πολύτιμη αναλογία αξίας, κέρδους. Η αχαλίνωτη ισοπέδωση προς τα κάτω που ευνοήθηκε από την κρίση και τις πολιτικές πρέπει να σταματήσει και η κοινωνία μας οφείλει να αποκτήσει εκ νέου υγιή κοινωνική διαστρωμάτωση που θα αντανακλά πραγματικές προσωπικές, επιστημονικές, επιχειρηματικές, πνευματικές αξίες και όχι δημιουργήματα φαβοριτισμού, πελατειακού κράτους και ευνοιοκρατίας. Με δυο λόγια η κοινωνία δεν θα ανορθωθεί αν δεν δημιουργηθεί εκ νέου η μεσαία τάξη. Ο πυλώνας, το δομικό στήριγμα, η ραχοκοκαλιά κάθε κοινωνίας. Και αυτήν τη φορά, με την εμπειρία του παρελθόντος οφείλει να είναι απαλλαγμένη από τη νοοοτροπία της ευκολίας και της εκτόξευσης και τα βήματά της πρέπει να είναι πιο προοδευτικά και στέρεα.
Οι δυνάμεις της κοινωνίας μας είναι μεγάλες, αλλά καλά κρυμμένες ή ξενιτεμένες. Το πρωτογενές υλικό είναι πλούσιο, αλλά τα βαρίδια στα πόδια του πολλά. Οι νέες γενιές είναι δυναμικές, μορφωμένες και εξωστρεφείς, και αυτές που παρέμειναν στη χώρα, και οι εκατοντάδες χιλιάδες που την εγκατέλειψαν.
Το πρώτο βήμα προς στο μέλλον πρέπει να είναι ισχυρά κίνητρα να επιστρέψουν στην πατρίδα οι νέοι που διαπρέπουν στο εξωτερικό. Κίνητρα φορολογικά και αντιγραφειοκρατικά που θα τους δώσουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν εδώ. Να δημιουργήσουμε εδώ όλοι μαζί για την κοινή πατρίδα που οραματιζόμαστε, με νέο σχέδιο και σε νέες βάσεις, στις οποίες η ατομική επένδυση μόρφωσης, δημιουργικότητας, οικονομικού ρίσκου, εργατικότητας και έμπνευσης θα αντανακλά στην ατομική και συλλογική ευημερία και δεν θα πετιέται στον κρατικό κουβά όπως σε μεγάλο βαθμό συμβαίνει σήμερα.
12°
