Αντίο 2017. Δεν θα σε ξεχάσουμε ποτέ

Σύμφωνα με τη Wikipedia, στην οποία έχουμε πλέον αναθέσει το προνόμιο να ορίζει και να τακτοποιεί τα πράγματα,  το 2017 (ή αλλιώς MMXVII) ήταν ένα μη δίσεκτο έτος της μετά Χριστόν εποχής. Ξεκίνησε ημέρα Κυριακή και ήταν το δέκατο έβδομο έτος της τρίτης χιλιετίας και ο όγδοος χρόνος της δεκαετίας του 2010.

Ο καθένας από εμάς θα το θυμάται για διαφορετικούς λόγους – αυτό δεν το αναφέρει η Wikipedia, εντούτοις ισχύει. Κάποιοι θα το συνδέσουν για πάντα με ένα χαρμόσυνο γεγονός. Με μια γέννηση, έναν έρωτα, έναν γάμο, μια προσωπική ή επαγγελματική επιτυχία, ένα ταξίδι. Άλλοι με κάτι θλιβερό. Με έναν χωρισμό, μια αρρώστια, μια αποτυχία, μια απώλεια.  Κάθε χρόνο, άλλωστε, σε όλον τον κόσμο καταγράφονται περίπου πενήντα πέντε εκατομμύρια θάνατοι. Κάποιοι είναι βέβαιο ότι μας αφορούν ή μας επηρεάζουν.

 Από την άλλη, οι γεννήσεις είναι σε παγκόσμιο επίπεδο υπερδιπλάσιες. Αυτό, σε πρώτο τουλάχιστον επίπεδο, λειτουργεί παρηγορητικά. Σε δεύτερο όχι και τόσο. Ο πλανήτης κουβαλάει ήδη πάνω από 7,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους και δε δείχνει να το ευχαριστιέται. Στην ιστοσελίδα με το εύγλωττο url http://worldbirthsanddeaths.com μπορούμε να δούμε -σε real time υποτίθεται- όλες τις γεννήσεις και τους θανάτους της οικουμένης. Τα γραφικά θυμίζουν αρκετά τους πίνακες αφίξεων-αναχωρήσεων των αεροδρομίων. Όχι, αίθουσα παραλαβής αποσκευών δεν υπάρχει. Σ’ αυτά τα ταξίδια, οι όροι είναι πιο αυστηροί και απ’ της Rynair: Οι αποσκευές απλά απαγορεύονται.

Ένας απολογισμός της χρονιάς, πάντως, οφείλει να συμπεριλαμβάνει γεγονότα ή καταστάσεις που φιλοδοξούν να μείνουν με θετικό ή αρνητικό πρόσημο στη συλλογική μνήμη. Και εδώ, βέβαια, το κριτήριο είναι υποκειμενικό. Για παράδειγμα, το περιοδικό Reader’s Digest συμπεριλαμβάνει στις δεκαπέντε καλές ειδήσεις του 2017 και την άφιξη στην Αμερική μιας φίρμας πολύ νόστιμων αυστραλιανών κούκις.

Τελείως διαφορετικής λογικής είναι το top-10 του ΜΙΤ Technology Review. Εδώ, ξεχωρίζει η έναρξης μιας συνεργασίας επιστημόνων από διάφορες χώρες, οι οποίοι καταγράφουν τα 37,2 τρισεκατομμύρια κύτταρα του ανθρώπινου σώματος και κατασκευάζουν τον πρώτο ολοκληρωμένο «κυτταρικό άτλαντα». Πρόκειται για ένα περίπλοκο νέο μοντέλο βιολογίας που θα μας φέρει πολύ πιο κοντά στην θεραπεία των σημαντικότερων ασθενειών. Όμως, κακά τα ψέματα, μάλλον δεν θα θυμόμαστε τη χρονιά για αυτόν τον λόγο. Πιθανότερο είναι να τη μνημονεύουμε για τεχνολογικά επιτεύγματα όπως το fidget spinner που πρωτοεμφανίστηκε την άνοιξη και εξαπλώθηκε σαν επιδημία ή το FaceApp που, από φέτος, μας επιτρέπει να βελτιώνουμε εντυπωσιακά τα χαρακτηριστικά μας σε μια σέλφι.

Σε ό,τι αφορά τα αρνητικά, το 2017 αποδείχτηκε πολύ γενναιόδωρο. Χώρες όπως η Συρία, η Υεμένη, η Σομαλία, η Νιγηρία και το Σουδάν βρέθηκαν, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, στη δίνη της μεγαλύτερης ανθρωπιστικής κρίσης από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είχαμε επίσης τις πολύνεκρες ένοπλες συγκρούσεις, το συνεχιζόμενο δράμα των προσφύγων και τις τυφλές επιθέσεις στην καρδιά των πόλεων. Πιο αιματηρή εκείνη στο Μογκαντίσου της Σομαλίας τον Οκτώβριο (πιθανότατα την έχουμε ήδη ξεχάσει) με 512 νεκρούς. Σε αυτόν τον χάρτη   μπορούμε να δούμε μία μία τις επιθέσεις της χρονιάς. Μέχρι στιγμής είναι 1099 και έχουν προκαλέσει συνολικά 7455 θανάτους. Εφαρμογή για real time καταγραφή δεν υπάρχει ακόμη. 

Αξιομνημόνευτο γεγονός ήταν και η επίσημη ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ από έναν τύπο σαν τον Ντόναλντ Τραμπ. Είχαμε ακόμη την ολοένα αυξανόμενη δύναμη τόσο της ακροδεξιάς και του εθνολαϊκιστικού λόγου, όσο και του μισαλλόδοξου ισλαμισμού (συγκοινωνούντα δοχεία αυτά τα δύο) μα και την παλινόρθωση του φόβου για έναν πυρηνικό όλεθρο. Θα θυμόμαστε και τα σκάνδαλα με τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις στο Χόλιγουντ, που έφεραν στο προσκήνιο, με αμφιλεγόμενο σίγουρα τρόπο, ένα τεράστιο κοινωνικό ζήτημα.

Εδώ στην Ελλάδα, οφείλουμε να μην ξεχάσουμε την κακοφορμισμένη ντροπή της Μόριας και των υπόλοιπων «Κέντρων Υποδοχής». Η τραγωδία στην Μάνδρα θα αργήσει να σβήσει από το μυαλό πολλών ανθρώπων, ενώ κάποιοι θα θυμούνται και εκείνους που πνίγηκαν στην προσπάθειά τους να φτάσουν στα ελληνικά νησιά. Αξέχαστη θα μας μείνει και η παγίωση μιας «στα μούτρα μας» πολιτικής κοροϊδίας η οποία ακολουθεί το σχήμα: εξοντωτικοί φόροι-εξευτελιστικό μέρισμα. Και αυτή θα μας συντροφεύει τη νέα χρονιά, αφού παραδόξως φαίνεται να μην στοιχίζει στην κυβέρνηση. Στα λίγα θετικά είναι το άνοιγμα της συζήτησης για τα τρανς άτομα και το φύλο γενικότερα. Κάθε τι που ξεκλειδώνει την πόρτα της «κάμαρας με τα μυστικά», είναι -ή θα έπρεπε να είναι- ευπρόσδεκτο.  

Γεννιέται, βέβαια και μια απορία: Άραγε, μέσα στο 2017, συνέβη κάποιο γεγονός ικανό να σηματοδοτήσει μια αλλαγή; Να διαφοροποιήσει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και τους εαυτούς μας, να δημιουργήσει νέες δυναμικές, να ανατρέψει  παγιωμένες καταστάσεις ή έστω να αμφισβητήσει την κυρίαρχη αισθητική; Απάντηση δύσκολα θα δοθεί. Ακόμα και αν κάτι τέτοιο υπάρχει, λογικά θα το συνειδητοποιήσουμε κατόπιν εορτής.

Για την ώρα, το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να βαδίσουμε προς το 2018. Μια μετάβαση που, για κάποιο λόγο, μου φέρνει στον νου μια σκηνή από το «Παρίσι-Τέξας»: Ο Χάρι Ντιν Στάντον (παρεμπιπτόντως ένας από τους διάσημους που πέθαναν φέτος) διασχίζει μια μεγάλη γέφυρα. Από κάτω ένας τεράστιος αυτοκινητόδρομος. Γύρω γύρω θολούρα. Και στη μέση της γέφυρας στέκεται ένας ψυχοπαθής ο οποίος βρίζει και κραυγάζει διάφορα δυσοίωνα. Ο Στάντον κοντοστέκεται για λίγο και μετά αγγίζει συμπονετικά τον άνδρα στην πλάτη και προχωρά εμφανώς προβληματισμένος.

Αντίο λοιπόν 2017. Δεν θα σε ξεχάσουμε ποτέ.