Στον ακόμη ενεργό εμπορικό άξονα που συνδέει το Μοναστηράκι με την πλατεία Ομονοίας ένα μεσημέρι Κυριακής τον Νοέμβριο του 2017, άνθρωποι πορεύονται στο οδόστρωμα.
Η προηγούμενη πρόταση δεν περιγράφει ικανοποιητικά τη φωτογραφία που βλέπουμε. Τα νοήματά της είναι αραιά. Πολλές εξάλλου οι Κυριακές που άνθρωποι κινούνται στη μέση του δρόμου στην Αθήνα, τα τελευταία χρόνια. Ειρηνικοί δρομείς μαραθωνίων και άλλων αγώνων τρέχουν για καλούς σκοπούς ή για να αναμετρηθούν ο καθένας με τα όρια του εαυτού του, διαδηλωτές ειρηνικοί και άλλες φορές λιγότερο ειρηνικοί, επιθετικοί πιθανόν και εμπόλεμοι, διαμαρτύρονται και απαιτούν.
Το βλέμμα και η ακοή των Aθηναίων αναγνωρίζουν τι συμβαίνει, χωρίς να χρειάζεται κάποια διευκρινιστική λεζάντα για την ταυτότητα εκείνων που βρίσκονται στους δρόμους. Λευκή και ροζ απόχρωση στο αντικαρκινικό πλήθος και το τρέξιμό του. Πολύχρωμη και γυμνασμένη μακρά πομπή στους αγωνιστικούς και συμμετοχικούς μαραθωνίους. Καρναβαλική, γκροτέσκα, με μουσικές και σφυρίχτρες, η διαδήλωση των δικαιωμάτων στο Pride. Ρυθμική, σε συγκεκριμένο τέμπο και με υπερβολική μεγαφωνική ενίσχυση ενίοτε, σαφώς λαϊκή και πειθαρχημένη, η πορεία του ΠΑΜΕ ή του ΚΚΕ. Σιωπηρή στην αρχή, με εχθροπάθεια και βία κατόπιν, η αναρχική «(ανα)κατάληψη» του δημόσιου χώρου. Χαρακτηριστική των χρωμάτων και των συμβόλων μιας ιδιότυπης ταυτότητας, με ανανγωρίσιμη συνθηματολογία, η «πορεία» των οργανωμένων οπαδών κάποιας ομάδας που προσέρχονται στο γήπεδο.
Αυτό που βλέπουμε όμως εδώ δεν έχει εύκολη αναγνώριση. Ανδρικές σιλουέτες πατούν πάνω στις σκιές τους, κατευθύνονται με μεγάλο διασκελισμό, κάποιοι υψώνουν χέρια, πιθανόν συνθηματολογούν δυνατά. Μαύρες φιγούρες με ελάχιστο λευκό, κάποια κράνη. Οι περισσότεροι έχουν γυμνά χέρια και καλυμμένες κεφαλές με κάποια κουκούλα. Οι περαστικοί, απορημένοι και λίγο ασήμαντοι. Δεν είναι τάγμα ένοπλο και στρατιωτικά πειθαρχημένο, αλλά ούτε και πλήθος ελεύθερα προσερχόμενων ανθρώπων στο οποίο ο καθένας προσφέρει ένα μέρος του εαυτού του για ένα χρονικό διάστημα εν όψει κάποιου σκοπού. Δεν είναι διαδήλωση διαμαρτυρίας. Δεν φέρουν εμφανή διακριτικά, σημαίες ή πανό. Μοιάζουν με σμήνος, ωστόσο. Περπατούν σε κάποια σειρά και κρατούν σχετικές αποστάσεις, τα βήματά τους δεν είναι μεν συντονισμένα μα ούτε και ασύντακτα. Σμήνος μαύρων ανθρώπων που πατάνε τις σκιές τους και έτσι προχωρούν, πορεύονται.
Περισσότερο δηλώνουν την ταυτότητά τους παρά διαδηλώνουν για τα αιτήματά τους.
Μαύρο σμήνος που πατάει πάνω στις σκιές του και η αναγνωριστική ικανότητά μας μικραίνει. Το outfit δεν προσφέρει σπουδαίες πληροφορίες για την ταυτότητα ή τους σκοπούς. Θα μπορούσαν να είναι μέλη του νεο-ναζιστικού κόμματος μα και τμήμα του αντι-εξουσιαστικού black block. Τις δύο ομάδες του πληθυσμού που συγκρούονται και διεκδικούν με βία τους δρόμους και τη μαύρη ενδυμασία, η μία από την άλλη. Στη φωτογραφία, όμως, το μαύρο σμήνος συγκροτείται από τον τρίτο διεκδικητή του χρώματος και της βίας. Οργανωμένοι παοκτζήδες που έχουν κατέλθει στην Αθήνα για τον αγώνα της ομάδας τους με τον Πανιώνιο.
Λίγο μετά από τη στιγμή του παρόντος στιγμιότυπου οι βαδίζοντες με τα μαύρα και οι σκιές τους θα συναντηθούν τυχαία με ένα πακιστανικό πλήθος με πράσινες σημαίες στην Ομόνοια και θα συγκρουστούν βίαια μέχρι να τους χωρίσουν τα ΜΑΤ.
Ένα κομμάτι του ελληνικού διαδικτύου θα σπεύσει να εξηγήσει ότι οι μουσουλμάνοι-Πακιστανοί επιτέθηκαν στο σμήνος των παοκτζήδων επειδή τους πέρασαν για χρυσαυγίτες. Σαν να έγινε κάποιο ενδυματολογικό ατύχημα, ένα misunderstanding στιλιστικής γραμματικής. Αντίθετες φωνές θα πουν ότι η ανδρική κουλτούρα επιβολής του βορειοελλαδίτη στρατευμένου δικεφάλου εξάσκησε την εγγενή και φασίζουσα βία της πάνω στους ξένους. Από άλλο δρομολόγιο, ακροδεξιά sites θα επικυρώσουν αυτή την εκδοχή επιχαίροντας που τα «παόκια καθάρισαν τα πάκια».
Πιθανόν και οι δύο εξηγήσεις να μην είναι κάτι παραπάνω από ισάριθμες δικαιολογήσεις μιας συνθήκης που, ενώ επωαζόταν καιρό, σήμερα αναπτύσσεται εκθετικά. Μιας συνθήκης «αναμεσαιωνισμού» όπου ο κοινωνικός δεσμός μεταξύ ελεύθερων ατόμων έχει σχεδόν διαλυθεί. Νέες μορφές αλληλεγγύης και συνύπαρξης επικρατούν. Αλληλεγγύης και συνύπαρξης στο εσωτερικό μιας ομάδας που συγκροτείται με κριτήριο κάποια σκληρή και άκαμπτη συλλογική ταυτότητα, οδηγώντας στην εχθρότητα και τη σύγκρουση με άλλες αντίστοιχες συλλογικές ταυτότητες. Ομάδες που αποσπούν από το κράτος το μονοπωλιακό δικαίωμα στη βία και την ευθύνη για τη χρήση της. Δεν είναι οι φυλές του λάιφσταϊλ των 90s, δεν είναι το «νόημα του στιλ» της underground ζωής του ’80, είναι κοινότητες επιβίωσης, συναισθμηματικής και υλικής, άρα και επιβολής. Είναι ομάδες που στο δρόμο πορεύονται με σκοπό τον εαυτό τους, την εκδήλωση της παρουσίας μιας ταυτότητας, που «δηλώνουν ύπαρξη» και αυτοδιοικούνται εσωτερικά αυτοεξαιρούμενες από τον κοινό κανόνα και το νόμο. Αναπτύσσουν την παράλληλη οικονομία τους, ασκούν βία επιβιωτική για την καθημερινότητα –ας μην ξεχνούμε ότι πένονται ή κινούνται σε μια χώρα που πένεται– και υπαρξιακή, ασκούν βία με σκοπό να επιβληθούν ή να λάβουν αντήχηση νοήματος από το θύμα τους σε μια ex-κοινωνία που έχασε κάθε προσανατολισμό και δυνατότητα εγγραφής του εαυτού της στο μέλλον.
Είτε ασκούν βία μεταξύ τους είτε διαδηλώνουν ειρηνικά, χωρίς αιτήματα, για μια θρησκευτική εορτή ή μια νίκη επί του ποδοσφαιρικού αντιπάλου, πατούν τις σκιές τους που δεν είναι άλλες από το φάντασμα της ιδιότητας του πολίτη. Εκείνου που συνυπάρχει και ανταγωνίζεται ταυτόχρονα, που διαφοροποιείται από τον άλλον με δικά του ειρηνικά όπλα και που εντέλει ζει στην ίδια κοινωνία με τους άλλους. Ζούσε. Τώρα προπορεύεται ή ακολουθεί, ως σκιά μόνο. Τα σώματα είναι ταγμένα και εμπόλεμα.
Πολιτικές συλλογικότητες, πολιτοφυλακές, ομάδες περιφρούρησης σε γειτονιές, θύρες φιλάθλων, εταιρείες φύλαξης και ιδιωτικοί στρατοί, εθνοθρησκευτικές κοινότητες, μαφίες, παρακρατικές συσπειρώσεις αγανακτισμένων. Αντίπαλοι όλοι μεταξύ τους και εχθροί - μα κύριοι του εαυτού τους, ενάντια στο θεσμό, το κράτος και πέραν από τη δημοκρατική κοινωνία. Αναμεσαιωνισμός μιας ex-κοινωνίας.
14°
