Ο Προκόπης Δούκας σχολιάζει τη σχέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία.
Στην Κωνσταντινούπολη (όπως και παντού στο Ισλάμ), ο μουεζίνης προκαλεί συστηματικά ηχορύπανση 5 φορές την ημέρα (όπως άλλωστε και οι δικοί μας παπάδες, όταν βάζουν μεγάφωνα έξω από τις εκκλησίες). Και τα κοριτσάκια στους δρόμους αυτής της «ατέλειωτης μεγαλούπολης» των σχεδόν 15 εκατομμυρίων κατοίκων (!) κυκλοφορούν χαρούμενα και μοντέρνα – πολλά από αυτά όμως με μια αστεία αισθητική, που περιλαμβάνει Αll-star, «σφιχτοδεμένα» πανωφόρια (που δεν αφήνουν κανένα περιθώριο «γυμνού») και βεβαίως την παραδοσιακή μαντίλα. Κάτι που θα αποτελούσε ένα απλό φολκλόρ «θρησκευτικής καθυστέρησης», αν δεν αφορούσε μόνο τις γυναίκες, παραβιάζοντας κάθε έννοια ισότητας των δύο φύλων – μια από τις βασικές αρχές δικαιωμάτων του ανθρώπου, κεφαλαιώδεις και για τις ευρωπαϊκές αξίες.
Το πρόβλημα δεν αφορά βεβαίως μόνο στο τουρκικό έδαφος – εξαπλώνεται και σε όλα τα ευρωπαϊκά εδάφη, όπου υπάρχουν μουσουλμάνοι. Μέσα σε αυτό το σκηνικό λοιπόν, η Ευρώπη (και με τη δυσάρεστη εμπειρία της διεύρυνσης προς ανατολάς στο παθητικό της) καλείται να επιβεβαιώσει την πρόθεσή της να εντάξει την Τουρκία «κάποτε» στους κόλπους της. Για την ακρίβεια, καλείται να βρει τρόπους να τηρήσει τις δεσμεύσεις της, χωρίς να υποστεί τις συνέπειες μιας περαιτέρω διεύρυνσης, με επιπλέον προβλήματα την ισλαμική ταυτότητα της χώρας και τον τεράστιο πληθυσμό της, των 70 εκατομμυρίων και πλέον – που θα της δώσει το δικαίωμα για περισσότερες «ψήφους» ακόμα και από τη Γερμανία.
Και στην πιο ευρωπαϊκή της εκδοχή, η Τουρκία είναι μια χώρα φοβισμένη από το δικτατορικό της παρελθόν και το στρατοκρατικό της παρόν – το βλέπεις στον τρόπο με τον οποίο φέρεται η αστυνομία. Είναι μια χώρα φτωχή, με πολλές εκφάνσεις της ζωής να θυμίζουν Ελλάδα περασμένων δεκαετιών – κάτι που εξηγεί και την επιτυχία των ισλαμιστών του Ερντογάν, που έδρασαν σαν «στρατός σωτηρίας». Είναι μια χώρα με τη συντριπτική πλειονότητα (ακόμα και των πολύ νέων) να μη μιλάει «γρι» αγγλικά, ούτε άλλη ξένη γλώσσα. Είναι μια χώρα που ακόμα αφήνει «ελεύθερο» τον αριθμό των επιβατών στα πλοία για τα Πριγκηπονήσια, αδιαφορώντας για το αν υπάρχουν αρκετά σωσίβια. Είναι μια χώρα «υψηλού εθνικισμού», που παλεύει με το ακατέργαστο φαλλοκρατικό πολλών «παραδοσιακών» ανδρών – αλλά και με την καθαριότητα, την καλογουστιά, το ανοιχτό πνεύμα.
Πάνω απ’ όλα, όμως, η Τουρκία είναι μια χώρα που παλεύει με το ίδιο της το μέλλον. Εγκλωβισμένη σε μια μοναδική διελκυστίνδα μεταξύ του δυτικότροπου στρατιωτικού κατεστημένου (που όμως δεν θέλει την Ευρώπη γιατί θα του αφαιρέσει βεβαίως τις εξουσίες) και του ισλαμικού στοιχείου (που μοιάζει πιο «δημοκρατικό», αλλά και αυτό θα «κλωτσήσει» με τις ευρωπαϊκές επιταγές), η Τουρκία δεν ξέρει ποιο θα είναι το επόμενό της πρόσωπο: θα μπορέσει να απαλλαγεί ποτέ από τη θρυλική «ανατολίτικη κουτοπονηριά»; Ακολουθώντας μέχρι τώρα τη μέθοδο μιας «εθνικής σοφιστείας», που συνοψίζεται στο «χρησιμοποιούμε κάθε μικρή και ασήμαντη κατάκτηση, όπως το κλείσιμο της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, και εγείρουμε μονίμως μια νέα αξίωση στη διάρκεια της διαπραγμάτευσης», οδηγείται πολλές φορές σε διπλωματικές νίκες – αλλά μακροπρόθεσμα στην ίδια της την καθυστέρηση.
Η Τουρκία κινδυνεύει εδώ και χρόνια να την πάθει, όπως έγινε και με τις τεράστιες ισλαμικές επιγραφές που είχαν φτιαχτεί μέσα στην Αγία Σοφία τα 500 χρόνια που ήταν τζαμί: όταν τη μετέτρεψαν σε μουσείο, επιχείρησαν να τις βγάλουν έξω – ανακαλύπτοντας ότι ήταν αδύνατο να χωρέσουν από τις (μικρότερές τους) θύρες εισόδου...
Παίζοντας «τη γάτα με το ποντίκι» με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Τουρκία φαίνεται ότι και πάλι θα γλιτώσει την αξιολόγηση (παρά τις επιφαινόμενες αντιρρήσεις Ελλάδας και Κύπρου) τον Δεκέμβρη, με το τέλος της Σουηδικής Προεδρίας – ένα ακόμα επεισόδιο στο αέναο παζάρι, που έχει στο επίκεντρό του και το Κυπριακό. Το Παρίσι και το Βερολίνο υπονοούν σε όλους τους τόνους ότι η ένταξη πρέπει να μετατραπεί σε ειδική σχέση – αν και ο Μπερνάρ Κουσνέρ πάλι δεν μίλησε καθαρά για τις προθέσεις Σαρκοζί.
Η Τουρκία, εκτός από μια τεράστια αγορά, είναι πάντα μια περιφερειακή δύναμη στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής – ιδιαίτερα μετά και την «επαναφορά της στο θρόνο» από την Ουάσινγκτον. Είναι όμως και μια «δεξαμενή» εκατομμυρίων ψυχών, που ψάχνουν εναγωνίως το καλύτερο. Το συμφέρον μας είναι να προαχθούν και να εκδημοκρατιστούν. Θα αντέξει η Ευρώπη να ταυτίσει τα συμφέροντά της μαζί της;
19°
