Από τις 6 Απριλίου 1793 ως τις 29 Ιουλίου 1795, στο καλάθι του Γάλλου δήμιου Σανσόν έπεσαν 2.831 κεφάλια. Ο Σπανούλης βάζει λιγότερους πόντους μέσα σε δύο χρόνια. Ήταν η εποχή της Τρομοκρατίας που ακολούθησε τη νίκη της Επανάστασης. Δεν χρειαζόταν κάποιος συγκεκριμένος λόγος για να χάσεις το κεφάλι σου. Αρκεί κάποιος με καλή θέση στα πράγματα να είχε προηγούμενα μαζί σου. Το πρωί σήκωνες το κεφάλι από το πουπουλένιο μαξιλάρι και μέχρι να πέσει ο ήλιος το είχες χάσει.
Σε βουτούσαν από το σπίτι το ξημέρωμα και λίγο αργότερα βρισκόσουν με αλυσίδες στο δικαστήριο. Πιθανότατα μοιραζόσουν το ίδιο κατηγορητήριο με άλλους εκατό. Μοιραζόσασταν και την ίδια μοίρα. Πριν το μεσημέρι ο δεσμοφύλακας θα σε κούρευε μήπως και τα μαλλιά σου πιάσουν καμιά καλή τιμή στη βιοτεχνία με τις περούκες. Μετά σου έκοβε το σακάκι στο ύψος του λαιμού. Λαιμόκοψη στην κυριολεξία. Σε ανέβαζαν στο κάρο και ξεκινούσες για τη μακαρία την οδό. Το κάρο στάθμευε κάτω από το ικρίωμα.
Οι μελλοθάνατοι ανέβαιναν ένας-ένας. Ο καλός ο δήμιος χρειαζόταν λιγότερα από λεπτό για κάθε κεφάλι και αυτό γιατί έπρεπε ο βοηθός να ρίξει χώμα και άχυρα επάνω στο αίμα. Η αγωνία σου δεν κρατούσε πολύ. Είναι, όμως, πιθανό να διαρκούσε περισσότερο από όσο υπολόγιζες. Υπάρχουν σοβαρές ιατρικές εκτιμήσεις που θεωρούν ότι ο εγκέφαλος ζει κάποια δευτερόλεπτα μετά την αποκοπή της κεφαλής από το σώμα. Κοινώς, βλέπεις το καλάθι να έρχεται προς το μέρος σου και ένα δευτερόλεπτο αργότερα αισθάνεσαι το χέρι του βοηθού δήμιου που σε αρπάζει από τα μαλλιά για να σε επιδείξει στο πλήθος.
Ακόμα και αν ισχύει, είναι καλύτερο από το να σε καρατομούν με σπάθη. Διότι τότε θα πρέπει να είσαι απολύτως ακίνητος, ο δήμιος ακριβής και το σπαθί καλά ακονισμένο. Σπάνια συνέβαινε αυτό. Αλλά αυτή ήταν μία ποινή για αριστοκράτες. Ο απλός λαός πέθαινε διαμελισμένος ή από πολλαπλά κατάγματα επάνω στον τροχό. Γι’ αυτό και η Επανάσταση, με ανθρωπιστική διάθεση και δημοκρατική προσέγγιση, καθιέρωσε έναν τρόπο θανάτωσης για όλους: τη λαιμητόμο.
Γιατί σας τα λέω όλα αυτά; Πρώτον επειδή οι εκτελέσεις με ενδιαφέρουν ως θέμα – σχετικά διαβάστε «Το Εγχειρίδιο του καλού δήμιου» από τις εκδόσεις «Νάρκισσος». Δεύτερον, επειδή ακριβώς στο μέσον της κοινωνίας φύτρωσε ένα λουλούδι που κανονικά φύεται μόνο στο χώμα δίπλα σε μία λαιμητόμο. Είναι μικρό, ένα φυλλαράκι τόσο δα. Όμως η διάθεση για να ποτιστεί με αίμα είναι τεράστια. Φοβούμαι και ασυγκράτητη.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να προσεγγίσετε τις δικαστικές αποφάσεις που έπεσαν σαν λεπίδι στο λαιμό του Βασίλη Παπαγεωργόπουλου και του Άκη Τσοχατζόπουλου. Ας πάμε, όμως, εκεί που θα συμφωνήσουμε όλοι. Η Δικαιοσύνη εξάντλησε την αυστηρότητά της σε βαθμό που προκαλεί σοκ. Ναι, ξέρω. Είναι το κοινό περί δικαίου αίσθημα και η κοινωνία θέλει να δει κεφάλια πάνω από μεγάλους λεκέδες αίματος. Σκέφτομαι, όμως, ότι όλα αυτά ουσιαστικά στέλνουν το εκκρεμές στο άλλο άκρο.
Η απόσταση από την ατιμωρησία ως τη λαιμητόμο ορίζει και το εύρος της δημοκρατίας – καλό είναι να μη βρίσκεσαι σε κανένα από τα δύο άκρα. Διαβάζω ότι κάποια στιγμή το σύστημα θα ισορροπήσει, όταν η οργή κοπάσει και το κοινό αίσθημα ικανοποιηθεί. Βέβαια αυτό δεν είναι Δικαιοσύνη, αλλά αρένα. Ωστόσο, είναι φυσιολογικό και καμιά φορά ανεκτό. Αυτό που ειλικρινά αδυνατώ να εξηγήσω είναι τι έκανε η Δικαιοσύνη στον παλιό κόσμο, στο άλλο σύμπαν.
Οι ίδιοι άνθρωποι δεν είναι; Ναι, οι ίδιοι είναι. Και λογικά θα μπορούν να μας πουν γιατί τότε έκλειναν φακέλους και σήμερα ανοίγουν κελιά. Δηλαδή, τι στο διάολο συνέβαινε; Γίνεται να μας το εξηγήσει κάποιος; Γιατί ο Άκης και ο Παπαγεωργόπουλος δεν θα πήγαιναν φυλακή πριν πέντε χρόνια; Θα απειλούσαν τους δικαστές με μετάθεση; Θα λάδωναν το σύστημα; Είχε πνιγεί η Δικαιοσύνη στο λίπος της διαφθοράς; Κάπου εκεί μέσα είναι η απάντηση, δεν υπάρχει άλλη εξήγηση. Αυτό που δεν καταλαβαίνω είναι γιατί πιστεύουμε ότι η ίδια Δικαιοσύνη σήμερα θα λειτουργήσει αποτελεσματικά.
14°
