Ήταν, θυμάμαι, Μάιος του 1974. Ίσως η πιο σκληρή περίοδος της επτάχρονης δικτατορίας. Η χούντα του Ιωαννίδη, που είχε ακολουθήσει την έξαρση του Πολυτεχνείου, είχε φέρει την πιο απόλυτη καταστολή και αφασία. Κάποιοι από τους πρωταγωνιστές του Πολυτεχνείου κρύβονταν, οι περισσότεροι είχαν συλληφθεί. Στρατιώτης, είχα στήσει αυτί, μαζί με κάποιους «υποψιασμένους» συναδέλφους, για να ακούσουμε από το τρανζιστοράκι τα αποτελέσματα του β΄ γύρου των γαλλικών προεδρικών εκλογών. Ήταν τόση η ανάγκη μας να πιαστούμε από κάπου, που τις ελπίδες μας για μια, επιτέλους, καλή πολιτική είδηση τις είχαμε εναποθέσει στον Μιτεράν. Αντίπαλός του ο «πολύς» Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν βέβαια, αλλά και ο «δικός μας», αν και αουτσάιντερ, φαινόταν να έχει τη δυναμική του. Όμως, ούτε εκείνη τη φορά έμελλε να χαρούμε: Ζισκάρ 50,8%, Μιτεράν 49,2%. Φτου, γαμώτο. Παρά λίγο.
Τι θα είχε γίνει, αλήθεια, αν είχε εκλεγεί τότε ο Μιτεράν; Και δεν εννοώ μόνο γενικώς, αλλά και ως προς τα καθ’ ημάς. Περίπου δύο μήνες αργότερα, ο Ζισκάρ θα διευκόλυνε τον και φίλο του Καραμανλή να φτάσει στην Ελλάδα και να αναλάβει τα ηνία μιας χώρας που οι χουνταίοι την είχαν καταντήσει ακυβέρνητο (κυριολεκτικά) καράβι. Θα είχε ο Μιτεράν «διευκολύνει» τον ερχομό του Καραμανλή; Ποιος ξέρει; Πολύ πιθανόν, αν και δεν υπήρχε το στοιχείο της προσωπικής σχέσης μεταξύ τους, ούτε και νομίζω ότι ταίριαζαν πολύ τα χνώτα τους. Αυτά έτσι, σαν «παιχνίδι ιστορικών υποθέσεων», σαν ένα ακόμα what if.
Μάιος ήταν και πάλι. Αυτή τη φορά, του 1981. Η χούντα είχε πέσει προ πολλού, κι εγώ, ως βαθιά πολιτικοποιημένο ον της περιόδου της δικτατορίας και της μεταπολίτευσης, είχα φροντίσει να ρυθμίσω έτσι τις τότε δουλειές μου ώστε να πρέπει απαραιτήτως (λέμε, τώρα...) να είμαι τον Μάιο στο Παρίσι. Ανομολόγητος στόχος, να ζήσω από κοντά τη νέα αναμέτρηση Ζισκάρ-Μιτεράν, που και αυτή τη φορά έδειχνε να είναι ντέρμπι. Αποτέλεσμα: Μιτεράν 51,8%, Ζισκάρ 48,2%. Ουάου! Και τι στιγμή κι εκείνη, όταν ο Μιτεράν ανέβηκε πεζός τη Rue Sοufflot για να πάει στο Πάνθεον όπου, αν δεν με απατά η μνήμη μου, απέτισε φόρο τιμής στον τάφο του Ζαν Ζορές! Ίσως, μάλιστα, κάποιοι να θυμούνται τις φωτογραφίες, με ηγέτες και στελέχη σοσιαλιστικών κομμάτων και κινημάτων να τον ακολουθούν.
Υπερβολικές προσδοκίες από μια απλή εκλογική νίκη; Πιθανόν. Άλλωστε, σχετικά σύντομα –όπως γίνεται σχεδόν πάντοτε– ήρθε η προσγείωση στη σκληρή πραγματικότητα. Ωστόσο, ήταν και πάλι τόσο μεγάλη η ανάγκη μας να πιαστούμε από κάπου, να νιώσουμε ότι επιτέλους κι εμείς «νικάμε», ώστε όλα εξηγούνται και όλα δικαιολογούνται. Κι εκείνο, πάλι, το αίσθημα ικανοποίησης και ευφορίας στα πρόσωπα των Γάλλων πολιτών που παρακολουθούσαν την τελετή της ορκωμοσίας! Ήταν κάτι σαν λαϊκή γιορτή. Το βράδυ, στις γειτονιές, άνθρωποι χόρευαν όπως χορεύουν κάθε χρόνο στις 14 Ιουλίου. Είχαν φαίνεται, κι αυτοί, οι Γάλλοι αριστεροί κάθε απόχρωσης, ανάγκη να χαρούν επιτέλους, έπειτα από πολλά πολλά χρόνια, μια πολιτική νίκη.
Αναμνήσεις ενός βετεράνου σοσιαλιστή από τα χρόνια της νιότης του; Όχι ακριβώς. Εν πάση περιπτώσει, όχι μόνο. Στη χώρα μας υπήρχε πάντοτε αυξημένο ενδιαφέρον για τις γαλλικές εκλογές. Δεν νομίζω ότι έχουμε παρακολουθήσει με αντίστοιχο ενδιαφέρον εκλογές, για παράδειγμα, στη Μεγάλη Βρετανία, στην Ιταλία, ακόμα και στη Γερμανία. Για μια σειρά από λόγους, που δεν είναι εδώ ο κατάλληλος χώρος για να εκτεθούν και να αναλυθούν, πάντοτε τα γαλλικά εκλογικά δρώμενα μας ενδιέφεραν –και μας αφορούσαν, ίσως– κάπως περισσότερο.
Και αυτή τη φορά βέβαια, οι γαλλικές εκλογές παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μας. Ως Έλληνες, αλλά και ως πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας, όπως λέμε συχνά. Χωρίς καμιά διάθεση να δραματοποιήσω, ίσως απλώς με διάθεση να ξορκίσω, υπενθυμίζω απλώς ότι δύο από τους τέσσερις υποψήφιους που διεκδικούν την είσοδό τους στον β΄ γύρο είναι είτε υπέρ της αποσύνδεσης της Γαλλίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση είτε υπέρ τού «να ξανασυζητηθούν όλα από την αρχή», με σκοπό την «επαναθεμελίωση» της σχέσης της Γαλλίας με την Ε.Ε. Και βέβαια, ας μην έχουμε καμιά αμφιβολία: ενδεχόμενη αποχώρηση (Frexit) ή έστω «αποστασιοποίηση» της Γαλλίας, έπειτα μάλιστα και από το Brexit, σημαίνει ουσιαστικά διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και να ’ταν μόνο τα ευρωπαϊκά! Οι περιπτώσεις Λεπέν και Μελανσόν δείχνουν σαφώς πως ο κίνδυνος που αποτελεί ο λαϊκισμός για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα (και όχι μόνο γι’ αυτό, βέβαια...) μπορεί κάλλιστα να έχει είτε δεξιό είτε αριστερό επίχρισμα. Το να εκλεγεί πρόεδρος η Μαρίν Λεπέν ούτε που θέλω να το σκέφτομαι. Εφιάλτης στον δρόμο με τις λεύκες (ή μάλλον, με τις καστανιές, για να το κάνω πιο παριζιάνικο) αρ. 6, αν δεν κάνω λάθος τον αριθμό. Όσο για τον Μελανσόν, αυτός, δίπλα στα διάφορα «εθνικοϋπερήφανα», υπόσχεται επίσης αθρόες προσλήψεις στο δημόσιο, αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 20%, μείωση της ηλικίας συνταξιοδότησης στα 60, αύξηση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων και των κοινωνικών επιδομάτων, και άλλα τέτοια φαντασμαγορικά. Όχι, να κάνει γεφύρια και ποτάμια, δεν υπόσχεται. Ίσως επειδή η Γαλλία έχει ήδη αρκετά. Αν, βέβαια, καλούνταν να τα εφαρμόσει όλα αυτά, θα μπορούσε απλώς να δηλώσει και αυτός ότι, βρε αδελφέ, είχε «αυταπάτες». Ας μην ξεχνάμε πάντως πως ένα μόνο βήμα (il y a qu’un pas, για να μείνουμε στο γαλλικό κλίμα) απέχει η πολιτική αυταπάτη από την πολιτική... απάτη.
Α, και για να μην ξεχνιόμαστε. Τον Ιούνιο του 2015, όταν καιγόταν η γούνα μας, ο σύντροφος Μελανσόν είχε δηλώσει: «Επιλέξαμε να αρχίσουμε συνεργασία με το ελληνικό κόμμα Λαϊκή Ενότητα, του Παναγιώτη Λαφαζάνη». Επίσης, πολιτική φίλη του Μελανσόν και φανατική υποστηρίκτριά του είναι η Ζωή Κωνσταντοπούλου. Όλα τα ανοιχτά μυαλά μαζί!
17°
