Το δημοψήφισμα στη Μεγάλη Βρετανία και το δημοψήφισμα στην Ιταλία είχαν διαφορετικό περιεχόμενο και διαφορετικό διακύβευμα. Είχαν όμως, όπως προέκυψε από τα αποτελέσματα, έναν κοινό παρανομαστή, την επικράτηση του ΟΧΙ και στις δύο αναμετρήσεις.
Το πρώτο συμπέρασμα που προκύπτει αβίαστα αφορά στους δύο πρωθυπουργούς των χωρών αυτών τους οποίους το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος μετέτρεψε αμέσως σε πρώην πρωθυπουργούς.
Κάμερον και Ρέντσι αποδείχτηκαν κατώτεροι των περιστάσεων καθώς και μοιραίοι, ελπίζω μόνο σε ό,τι αφορά την προσωπική τους σταδιοδρομία και όχι γενικότερα το μέλλον και την πορεία της ενωμένης Ευρώπης.
Ο Κάμερον με ψυχολογία και τακτική τζογαδόρου προκήρυξε δημοψήφισμα για την παραμονή της χώρας του στο Ευρώ, προκειμένου να λύσει τα εσωκομματικά του προβλήματα. Ήταν προφανές ότι το διακομματικό μέτωπο των εθνολαϊκιστών θα απευθυνόταν με πειθώ στους φοβισμένους και ολοένα και πιο ανασφαλείς Βρετανούς πολίτες, τάζοντάς τους το τέλος των δεινών τους. Οι υπέρμαχοι του Βrexit ταύτισαν την Ευρωπαϊκή Ένωση με την ανεργία, με τις μεταναστευτικές ροές και τη «ροή» εκατομμυρίων από τη Βρετανία στις χώρες του φτωχού νότου. Το Βrexit επικράτησε και η σημαία της ΕΕ έμεινε με ένα αστέρι λιγότερο.
Στην Ιταλία χωρίς κανένα λόγο ο Ρέντσι μετέτρεψε το επιβεβλημένο δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση σε ψήφο εμπιστοσύνης προς την κυβέρνησή του και τον ίδιο. Την ώρα που η Ιταλία πλήττεται από την κρίση, που η ανεργία των νέων καλπάζει, που το τραπεζικό σύστημα κλυδωνίζεται, ο Ρέντσι αποφάσισε να προσωποποιήσει το δημοψήφισμα. Ήταν προφανές ότι λίγοι Ιταλοί μεσούσης της σημαντικότερης ίσως μεταπολεμικής οικονομικής κρίσης θα είχαν διάθεση να του πουν ότι όλα βαίνουν καλώς και να του δώσουν μέσω του δημοψηφίσματος εντολή να συνεχίσει το έργο του. Ο Ρέντσι, όπως ακριβώς και ο Κάμερον, έβαλε τη χώρα του σε ακόμα μεγαλύτερες περιπέτειες από αυτές που ήδη αντιμετώπιζε. Κατάφερε δε με την απόφασή του να συνασπίσει απέναντί του σχεδόν τους πάντες και να προσφέρει στους αντιπάλους του (τον εθνολαϊκιστή Γκρίλο και την Ακροδεξιά Λέγκα) μια απρόσμενη ευκαιρία για ενδεχόμενες πρόωρες εκλογές και μελλοντικό δημοψήφισμα για την έξοδο της χώρας από το Ευρώ.
Προφανώς ισχύει και για τους δύο «ηγέτες» το μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι.
Το δεύτερο συμπέρασμα από τα δημοψηφίσματα σε Μεγάλη Βρετανία και Ιταλία αφορά αυτή τη φορά στους πολίτες και όχι στις ηγεσίες. Οι πολίτες είναι γενικά με το ΟΧΙ, γιατί με αυτόν τον τρόπο θεωρούν ότι δείχνουν την διαφωνία τους, την απαρέσκειά τους. Θεωρούν ότι αντιστέκονται, ότι εξεγείρονται. Είναι λοιπόν παραπάνω από προβλέψιμο το αποτέλεσμα σε διλημματικές, δημοψηφισματικές αναμετρήσεις στην παρούσα συγκυρία. Το ΝΑΙ συνειδητά ή ασυνείδητα μεταφράζεται σε υποταγή, σε συμβιβασμό και συνθηκολόγηση, ενώ το ΟΧΙ σε αγωνιστική αντίσταση, στην οποία οι δυνάμεις του εθνολαϊκισμού (Φάρατζ, Γκρίλο, ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ) τίθενται επικεφαλής.
Τα ώτα των απελπισμένων και φοβισμένων πολιτών φαίνεται ότι στην πλειοψηφία τους είναι ευήκοα απέναντι στις δημαγωγικές κορόνες, στα προφανή ψέματα, στις αδύνατες ή τις αδιέξοδες λύσεις που υπόσχονται οι κάθε λογής δημαγωγοί. Οι πολίτες αυτοί θέλουν να στραφούν ενάντια στην παγκοσμιοποίηση που δεν τους συμπεριλαμβάνει πλέον, θέλουν να χτυπήσουν το «σύστημα» το οποίο τους αποβάλλει, θέλουν να πυροβολήσουν τους υπεύθυνους, αδιαφορώντας ή αγνοώντας ότι η σφαίρα κατευθύνεται στο δικό τους σώμα.
Το τρίτο συμπέρασμα αφορά στη συγκρότηση, τη λειτουργία και κυρίως την πολιτική των υπεύθυνων δημοκρατικών ευρωπαϊκών δυνάμεων, οι οποίες βρίσκονται αντιμέτωπες με μια κρίση που παραπέμπει σε μαύρες στιγμές της ευρωπαϊκης ιστορίας καθώς δυστυχώς μπορεί να βρει ιστορικές αντιστοιχίες με την Ευρώπη του 1914 και του 1939.
Ο φόβος, η φτωχοποίηση, το μεταναστευτικό πρόβλημα, η αβεβαιότητα για το μέλλον, είναι το έδαφος πάνω στο οποίο εξαπλώνονται οι δυνάμεις του εθνολαϊκισμού, της δημαγωγίας, της οπισθοδρόμησης.
Ο αντίλογος των υπεύθυνων ευρωπαϊκών δυνάμεων που συγκροτούν πλέον το καινούργιο δίπολο απέναντι στις δυνάμεις του εθνολαϊκισμού πρέπει να αποκτήσει λαϊκότητα. Πρέπει να απαγκιστρωθεί από τον τεχνοκρατικό διδακτισμό. Πρέπει να συνυπολογίσει τις παράπλευρες απώλειες και τα αδιέξοδα που γεννά η άκαμπτη αντιμετώπιση των οικονομικών ελλειμμάτων.
Όσο εξαντλείται σε αφήγημα για τις κοινωνικές ελίτ που δεν απευθύνεται στα λαϊκά στρώματα και δεν περιλαμβάνει τη βελτίωση της ζωής τους, δεν πρόκειται να γίνει ούτε γοητευτικός ούτε πλειοψηφικός. Όσο επικεντρώνεται και εξαντλείται στην υπενθύμιση των κινδύνων που οι «αντισυστημικές» επιλογές συνεπάγονται, δεν θα μπορέσει να κερδίσει την εμπιστοσύνη όσων βλέπουν τις ζωές τους να αναποδογυρίζουν και οι οποίοι είναι αναμφισβήτητα πλειοψηφία.
Συμπερασματικά οι Ευρωπαίοι πολίτες σήμερα είναι πιο μετέωροι και αδύναμοι από ποτέ. Αν δεν τους παρασχεθούν από τις υπεύθυνες ευρωπαϊκές δυνάμεις εγγυήσεις και ελπίδες επιστροφής σε μια καθημερινότητα με αξιοπρεπείς συνθήκες, μην περιμένουμε να ξαναπούν ΝΑΙ σε κανέναν. Εκτός αν αυτός είναι ο Τραμπ...
21°
