Ίσως είμαστε η μοναδική κοινωνία όπου το να σε αποκαλούν έφηβο, ακόμη και σε προχωρημένη ηλικία, είναι εύσημο. Δεν σε απασχολεί ότι έφηβος - μεταξύ άλλων- μπορεί να σημαίνει ότι δεν αναλαμβάνεις ευθύνες, δεν παίρνεις αποφάσεις και ότι προτιμάς να μουλιάζεις στη ροή του χρόνου. Δεν είναι απλώς ελαφρυντικό, αλλά ουσιαστικά απαλλακτικό των πεπραγμένων σου. Έφηβος σημαίνει ακόμη πως υπάρχει μια μαμά να καθαρίσει. Να αναλάβει το κόστος, αλλά και να χαίρεται να σε κανακεύει. Τι άλλο θα έκανε εξάλλου με τη μοναδικότητα σου...
Κάπως έτσι η παράταση της εφηβείας φαντάζει με μαγκιά. Ο αιώνιος έφηβος γίνεται το ανώτερο στάδιο αυτής της τζάμπα ανεμελιάς. Όσο παράταιρο και αντιαισθητικό δείχνει συνήθως αυτό. Το θέμα φυσικά και δεν είναι ηλικιακό, ούτε έχει να κάνει με επιλογή ή αναχωρητισμό, καθόλα σεβαστές στάσεις ζωής. Μπορείς κάλλιστα να εργάζεσαι, να παντρεύεσαι, να έχεις παιδιά, να συμμετέχεις σε θεσμούς και, ταυτόχρονα, να συμπεριφέρεσαι με την ανευθυνότητα εφήβου. Κάποιος άλλος, μια μαμά, αναλαμβάνει να σε ξελασπώνει, ανασκουμπώνει. Μα όλα αυτά μέχρι χτες.
Η ελληνική κοινωνία δεν ήταν πάντα φετιχιστική με την εφηβεία. Υπήρχε και ο μύθος του αυτοδημιούργητου, καθώς μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες μετά τον πόλεμο η ζωή ήταν πολύ σκληρή για να αντέξει πρίγκιπες. Η μεσαία τάξη ήταν ακόμη κολίγοι, η δημοκρατία καρκινοβατούσε, η άξια της ζωής ήταν χαμηλή, στην ύπαιθρο τα νεαρά χέρια σπέρναν και στα αστικά κέντρα επιβίωναν οι πραγματικοί μάγκες της βιοπάλης.
Ο έφηβος που περιγράφω ήρθε σιγά σιγά, επικάθισε με τη μεταπολίτευση, ώσπου έγινε ένα από τα σύμβολα της. Τοτέμ της μετάθεσης ευθυνών. Στην αρχή ως επαναστατικότητα και στη συνέχεια ως μίμηση, τρόπος ζωής και τελικά μας βόλεψε ως υπεκφυγή. Αλλά ήρθε η ώρα της αποκαθήλωσης. Πιθανόν να γίνει μία απελευθερωτική πορεία, αν προσέξουμε δύο κατά τη γνώμη μου ουσιώδη πράγματα. Την προσήλωση στο ηθικό μέτρο και την ιστορική εμπέδωση.
Ο καθένας μας αν δεν έχει χάσει το δρόμο, αν δεν έχει απορροφηθεί, μπορεί να επιστρέψει στη συνείδηση της πραγματικής του εφηβείας. Τότε που σφυρηλατήθηκαν το όραμα, οι πραγματικές του επιθυμίες, που γνώριζε τις δυνατότητες και το κουράγιο του. Μπορεί να γυρίσει στην αρχή και να αναμετρηθεί με την πορεία του. Όλοι μας μπορούμε να δούμε τι είχαμε, τι κάναμε, τι χάσαμε, τι κερδίσαμε. Να πάμε μπροστά, ξέροντας όμως ποιοι είμαστε. Αλλαγή χωρίς ρίζες και αυτογνωσία, ισοδυναμεί με ακινησία, προσκόλληση στο παρελθόν και περιχαράκωση στα ήδη φθαρμένα σύμβολα.
Χωρίς εξιδανικεύσεις, χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις που δε φωτίζουν αλλά φυλακίζουν στο χτες, μπορούμε να βρούμε το δρόμο. Επαναπροσδιορίζοντας τους στόχους, τις επιθυμίες, επαληθεύοντας τις δυνατότητες και τα όρια μας. Όσο επώδυνο ή ακόμη και δευτερεύων μοιάζει, είναι μία διαδικασία που πρέπει να την κάνουμε αφού στο άμεσο μέλλον δε φαίνεται κανείς διατεθειμένος να το κάνει για μας. Οι γονείς μας έγιναν υπέργηροι, οι φίλοι μας έχουν τα δικά τους και τα παιδιά μας απαιτούν με το δίκιο τους να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο. Οι άλλοι πια γίναμε, εμείς.
Αυτό, μέσα στα τόσα μαύρα κι άραχνα της κρίσης είναι η πρόκληση και την ίδια ώρα η σηματοδότηση μιας καινούργιας εποχής. Θα είναι δικαιότερη; Θα είναι καλύτερη; Και, τελικά, θα είναι για όλους; Εξαρτάται. Από την ωριμότητα και την ενηλικίωση όλων μας. Του καθενός και της κοινωνίας μας.
23°
