Tα Μέσα πληθαίνουν, όμως και πάλι δεν αρκούν για να ακουστεί κανείς∙ αυτή είναι η σύγχρονη μάστιγα της επικοινωνίας. Καθώς οι διεκδικητές του δημοσίου λόγου αυξάνονται, μέσα στη βουή που δημιουργείται από την ηχώ της πολυφωνίας όλα γίνονται φευγαλέες ματιές. Το περιβάλλον γίνεται σκληρά ανταγωνιστικό, με τρόπο που δεν λειτουργεί βελτιωτικά αλλά εκφυλιστικά. Την προσοχή κερδίζει η λεκτική ακρότητα, το πυροτέχνημα, η θεατρικότητα, η δραματοποίηση, η ψευδοσύγκρουση, η γραφικότητα.
Από αισθητικής άποψης, η ευτέλεια. Την οποία κάποιοι, που κάπως κάπου συναντώνται μαζί της, για να ωραιοποιήσουν (ίσως σε κρίση συνειδήσεως, παρηγορητικά) βαφτίζουν «λαϊκότητα», «γνησιότητα», λόγια «σταράτα», «χύμα και τσουβαλάτα» και άλλες παρόμοιες πομπώδεις εκφράσεις.
Λέγονται πάρα πολλά, τόσα που είναι αδύνατο η κοινή γνώμη να παρακολουθήσει εν συνόλω. Στην παντοτινή πάλη λόγων-έργων, όπου τα λόγια διαχρονικά υπερτερούν, σήμερα προστίθεται και ο παράγοντας της παραδοξότητας. Το περιεχόμενο των λόγων δεν αρκεί. Για την ακρίβεια, διαδραματίζει ολοένα δευτερεύοντα ρόλο. Τα Μέσα διψούν για το διαφορετικό και το εκκεντρικά διαφορετικό, το κραυγαλέο ενδείκνυται. Ας είμαστε όμως δίκαιοι. Η «ικανότητα» κάποιου να ευτελιστεί, η συγκέντρωση εκείνων των χαρακτηριστικών που μπορούν να υπηρετήσουν την παραδοξότητα, δεν είναι απλή υπόθεση. Πλέον, καθίσταται «ταλέντο».
Έτσι, ο δημόσιος εκφραστής απαλλάσσεται της διπλής ευθύνης των λόγων του και υποβαθμίζει το ρόλο του ως διαμορφωτής στάσεων –και συνεπώς κουλτούρας– επιλέγοντας να οξύνει τα επικοινωνιακά του μέσα, ώστε να μπορέσει να ακουστεί, να συζητηθεί, να ανεβάσει τηλεθέαση και αναγνωσιμότητα, να παραμείνει στο επίκεντρο μιας αδυσώπητης επικαιρότητας. Και όσο περισσότερο ωρύεται κανείς σε τηλεπαράθυρα και social media, όσο περισσότερο προκλητικός και δεικτικός γίνεται, σαφώς υπηρετώντας τη ματαιοδοξία του, τόσο περισσότερο εμφανίζεται ως συντελεστής της δημόσιας ζωής του τόπου, ενώ σαν μέλι κολλούν επάνω του οι φανατικοί υποστηρικτές και επικριτές.
Ποια είναι όμως η δύναμη της γραφικότητας; Οι γραφικότητες είναι στοιχεία της κωμωδίας. Και ενίοτε η κοινωνία τις χρησιμοποιεί εκτονωτικά, ψυχοθεραπευτικά, για να «ενσαρκώσει» την οργή και τη χλεύη της απέναντι στο πολιτικό σύστημα και την ίδια στιγμή απέναντι στον εαυτό της. Πρόκειται για μια κοινωνία που αυτοσαρκάζεται ανώριμα – αλλά ευτυχώς διατηρεί ακόμη τα αντανακλαστικά να ορίσει τα όρια της δράσης του κάθε ηθοποιού. Χρησιμοποιεί τις γραφικότητες συγκυριακά και όταν πια περιττεύουν τις θέτει εκτός παράστασης. Είναι η μία όψη.
Όσο, όμως, «διασκεδάζουμε», ας μην παραβλέπουμε ότι η γραφικότητα είναι σαν τη Λερναία Ύδρα. Κάποια στιγμή, θα μας πνίξει. Δεν είναι πάντα αθώα, δεν είναι μόνο πλάκα. Είναι και πλάνη, είναι και σχήμα επιβολής. Η ακρότητα της έκφρασης, που αλλοιώνει τα νοήματα, που όσο εύκολα θυμώνει τόσο εύκολα αποδίδει ευθύνες, γίνεται πανάκεια, απομακρύνει από την αυτοκριτική, πλήττει καίρια και κατακερματίζει την ούτως ή άλλως προβληματική μας αίσθηση του συλλογικού. Οι φάρσες, όταν επαναλαμβάνονται, γίνονται η ίδια η πραγματικότητα και η κωμωδία έχει ως απέναντι πλευρά το δράμα.
14°
