Τις μέρες της επετείου του Πολυτεχνείου, αλλά και στις 17 του μήνα ειδικότερα, φίλοι και φίλες που μίλησα μαζί τους στο τηλέφωνο είχαν όλοι/ες την ίδια ψυχική διάθεση, αλλά και την ίδια αντίδραση.
Σε όποια πρόταση κι αν τους έκανα, «να βρεθούμε», «να τα πούμε», «να πάμε σινεμά», να, να... η απάντηση ήταν λίγο-πολύ η ίδια: «Λέω να μην κουνήσω από το σπίτι σήμερα», «Άσ’ το καλύτερα» κ.ο.κ.
Με λίγα λόγια, μια ημέρα που θα έπρεπε να είναι ημέρα γιορτής, ημέρα θετικών και ευφρόσυνων συναισθημάτων σε ανάμνηση των γεγονότων του ’73, καθοριστικής καμπής στην πορεία για την πτώση της χούντας, τείνει να μετατραπεί σε ημέρα ζόφου, φόβου, μιζέριας. Μετά το τέλος της πορείας, παρά τον εξαιρετικό καιρό, το κέντρο της Αθήνας ήταν άδειο, έρημο, με εξαίρεση τη γνωστή «αυτόνομη» περιοχή, όπου παιζόταν το γνωστό παιχνίδι «πέτρες και δακρυγόνα». Από όπου κι αν πέρασα, έβλεπα ανθρώπους ανήσυχους, κουμπωμένους, θορυβημένους, βαθιά ενοχλημένους.
Όποιος έχει βρεθεί σε χώρες της Ευρώπης όπου γιορτάζονται ανάλογες επέτειοι ξέρει πολύ καλά ότι πρόκειται για ημέρες γιορτής, με όλες τις δυνατές έννοιες αλλά και προεκτάσεις της λέξης: αργία, σχόλη, χαλάρωση, ευθυμία, ευωχία, ξενύχτι, χοροί. Στις 14 Ιουλίου στη Γαλλία, ας πούμε, επέτειο από κάθε άποψη ανάλογη με αυτή του Πολυτεχνείου, αφού γιορτάζεται επίσης η εξέγερση κατά του δεσποτισμού και του αυταρχισμού, το κρασί ρέει άφθονο μέχρι αργά το βράδυ στις γειτονιές, ο ήχος της java κυριαρχεί, οι άνθρωποι τραγουδούν, χορεύουν, φλερτάρουν.
Εμείς, πάλι, καταφέραμε να μετατρέψουμε αυτή την ημέρα μνήμης αλλά και γιορτής σε ημέρα ζόφου, έντονης ανησυχίας, κλειδαμπαρώματος στο σπίτι. Πώς από τις εκδηλώσεις των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης καταφέραμε να φτάσουμε στο σημερινό άχαρο, αγχωτικό, απωθητικό κλίμα και θέαμα; Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, συχνά οικογένειες ολόκληρες με τα παιδιά τους, μετείχαν στις πορείες του 1974, του 1975, του 1976. Πώς από αυτά τα πλήθη, κάθε απόχρωσης και κάθε κοινωνικής προέλευσης, φτάσαμε στη ρουτινιάρικη «παρέλαση» των κομματικών στρατών και των επαγγελματιών της «κοινωνικής σύγκρουσης»;
Ήταν, λέει, «η πιο μεγάλη πορεία των τελευταίων ετών, με σχεδόν 10.000 άτομα». Μεγάλη επιτυχία! Δέκα χιλιάδες άνθρωποι στο δρόμο, λίγο-πολύ οι πάντοτε έτοιμοι να εκτελέσουν την «επαναστατική» γυμναστική τους, και άλλα 3.000.000 αμπαρωμένοι στα σπίτια τους, να περιμένουν πώς και πώς να περάσει κι αυτή η «επέτειος».
Τις ημέρες που πέρασαν, όμως, δεν ήταν μόνο οι «γιορτές» του Πολυτεχνείου που σε έκαναν να μελαγχολείς. Από παντού ήταν μαύρα τα μαντάτα για την πολύπαθη δημοκρατία μας και για τις ατομικές ελευθερίες μας. Τέσσερις, παρακαλώ, επιθέσεις σε διάστημα λίγων ημερών δέχτηκε η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Όχι αυτή που λέει ότι υπερασπίζεται ο πρύτανης του Πολυτεχνείου παρέχοντας «άσυλο» σε ομάδες βανδάλων, αλλά η άλλη, η πραγματική, αυτή που όντως κινδυνεύει από κάθε είδους φασίστες και σκοταδιστές, μαύρους, γαλάζιους ή κόκκινους.
Απαριθμώ, απλώς, με χρονολογική σειρά:
• Η Σώτη Τριανταφύλλου δέχτηκε «αντιεξουσιαστική» επίθεση με αβγά, όταν «τόλμησε» να οργανώσει παρουσίαση του καινούργιου βιβλίου της στα Εξάρχεια.
• Στη Θεσσαλονίκη, το ΚΚΕ απέκλεισε με μπρατσωμένα μέλη του την είσοδο χώρου που επρόκειτο να φιλοξενήσει εκδήλωση για τα είκοσι χρόνια από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Αποτέλεσμα: η εκδήλωση δεν έγινε. Παλαιότερα, εκδήλωση για τα θύματα του σταλινισμού είχε εμποδιστεί από το ΚΚΕ με ανάλογο τρόπο και με το επιχείρημα ότι οι απόψεις που θα ακούγονταν δεν θα ήταν «σωστές». Οι «σωστές» απόψεις, λοιπόν: μία λέξη, χίλιες εφιαλτικές εικόνες.
• Αλλοδαπός καθηγητής που είχε μόλις μιλήσει σε εκδήλωση για την καταγωγή των Βλάχων, ο Ηλίας Νικολακόπουλος, δημοσιογράφοι και άλλοι γιαουρτώθηκαν, προφανώς επειδή τόλμησαν να πάνε για φαγητό σε ταβέρνα των Εξαρχείων δίχως να έχουν «πιστοποιητικό αντισυστημικών φρονημάτων».
• Εκδήλωση για το βιβλίο «Κόκκινο στην Πράσινη Γραμμή» του Βασίλη Γκουρογιάννη ματαιώθηκε, όταν εισέβαλαν σε χώρο της Στοάς του Βιβλίου μέλη «εθνοπατριωτικών» οργανώσεων και επίγονοι της ΕΟΚΑ Β´.
Ποιος είπε ότι ο σκοταδισμός είναι πάντα μαύρος; Κυκλοφορεί και σε κάτι μπλεδάκια και κοκκινάκια μούρλια.
Υ.Γ. Προηγούμενο κείμενό μου είχε τον εύγλωττο, νομίζω, τίτλο «Ε, όχι και ο Σαμαράς!». Προς στιγμήν είχα σκεφτεί μήπως η κριτική που ασκούσα στον επίδοξο αρχηγό της Νέας Δημοκρατίας ήταν λίγο υπερβολική. Προχτές όμως, όταν είδα ότι ξεσπάθωσε υπέρ του ο χλευάζων γενικώς τους πολιτικούς κ. Finisgraeciae Γιανναράς, ησύχασα. Για κάποιον που έχει οπαδό τον Γιανναρά, και λίγα έγραψα.
15°
