Τον διώξαμε σαν αποτυχημένο κι αυτός πήγε στη Λέστερ και πήρε το πρωτάθλημα. Σε αυτή τη φράση συμπυκνώνεται η τρέχουσα σοφία για τον Κλαούντιο Ρανιέρι μεταξύ των φιλάθλων. Και όχι μόνο. Ο κ. Βαρουφάκης, για παράδειγμα, σύμφωνα με ευρηματικό tweet που κυκλοφόρησε στα σόσιαλ μίντια[1] φέρεται ότι έσπευσε να κατατάξει και τον εαυτό του σε εκείνους που έφυγαν σαν αποτυχημένοι ενώ προφανώς ήταν έτοιμος να πάρει το πρωτάθλημα. Προσωπικά ωστόσο, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον το ποδόσφαιρο, είμαι οπαδός της ρήσης του Φέρεντς Πούσκας: 11 εκείνοι, έντεκα εμείς. Που πάει να πει ότι στο γήπεδο, όπως άλλωστε και στις περισσότερες συγκρούσεις, ποτέ δεν ξέρεις τι θα γίνει. Και οι μετά χριστόν προφήτες συνήθως διακινούν σκάρτο εμπόρευμα.
Να το πούμε διαφορετικά. Μετά από μια επιτυχία έχουμε την τάση να αποδεχόμαστε την ερμηνεία των νικητών. Μερικές φορές επειδή την επιβάλλουν διά της βίας. Τι περισσότερες ωστόσο επειδή φαίνεται η πιο λογική επιλογή. Για ποιο λόγο νίκησαν, αν όχι επειδή είχαν δίκιο; Η αλήθεια όμως μπορεί να κρύβει εκπλήξεις. Και οι νικητές πολύ συχνά οφείλουν την επιτυχία τους σε μια σειρά από παράγοντες που δεν κατανοούν ούτε οι ίδιοι. Η πλάνη, ή αν προτιμάτε η αλαζονεία της επιτυχίας. Το ότι οι νικητές γράφουν την ιστορία με άλλα λόγια δεν διασφαλίζει καθόλου ότι η ιστορία είναι και σωστή. Να μείνουμε όμως στη Λέστερ.
1. Ο πρώτος πιθανός λόγος για την επιτυχία είναι ο Ρανιέρι. Προφανώς πρόκειται για έναν ικανό προπονητή. Στην καριέρα του έχει πάρει από μια φορά κύπελλο Ιταλίας και Ισπανίας, μαζί με το σούπερ καπ. Του έχουν πιστώσει ακόμα, αρκετές φορές στην προπονητική του καριέρα, το χτίσιμο νέων ομάδων. Ποτέ στο παρελθόν όμως, με καμία από τις 15 ομάδες που είχε ως προπονητής, δεν είχε πάρει πρωτάθλημα. Κι αυτό παρά το ότι είχε αναλάβει θεωρητικά πιο ανταγωνιστικές ομάδες από την Λέστερ. Τι συμπέρασμα μπορούμε να βγάλουμε; Α. Ότι τον είχαμε υποτιμήσει. Για 30 χρόνια όμως και με 15 ξεχωριστές ευκαιρίες που του δόθηκαν; Β. Ότι στο τέλος της καριέρας διόρθωσε τα λάθη του. Δεν έχουμε δείγματα ωστόσο ότι άλλαξε καθόλου την προπονητική του φιλοσοφία, αν και αυτή τη φορά οι ειδικοί λένε ότι έκανε λιγότερες αλλαγές και κράτησε ενα βασικό σχήμα που βοήθησε την ομάδα. Γ. Τύχη. Με τον Ρανιέρι προπονητή μια ομάδα έχει περίπου 6,6 % πιθανότητες να βγει πρωταθλήτρια (1/15). Δεν είναι μεγάλο επίτευγμα.
2. Ένας δεύτερος πιθανός λόγος είναι ότι η ομάδα αποτελείται από παραγνωρισμένους παίκτες οι οποίοι έδειξαν το κρυμμένο ταλέντο τους. Κι αυτή η ερμηνεία όμως είναι προβληματική. Προφανώς είναι καλοί παίκτες και ορισμένοι βγήκαν αστέρια. Ενα από τα πρώτα μαθήματα που πήρα στο ποδόσφαιρο ωστόσο είναι ότι οι μονάδες δεν κάνουν την ομάδα. Η μικρότερη τάξη στο σχολείο νικούσε πάντα τη δική μας ομάδα παρά το ότι οι μικροί είχαν πολύ λιγότερους παίκτες από εμάς στην ομάδα του σχολείου. Με άλλα λόγια έχουμε δει πολλές ομάδες αστέρων να αποτυγχάνουν οικτρά.
3. Ένας τρίτος λόγος θα μπορούσε να είναι αυτό που ονομάζουμε χημεία. Μια συγκυρία δηλαδή ευνοϊκών παραγόντων που κανένας από μόνος του δεν επαρκεί για να εξηγήσει την επιτυχία, ο ένας ωστόσο μεγενθύνει τον άλλο και όλοι μαζί κάνουν την διαφορά. Για παράδειγμα, ένας μέτριος προπονητής, που όμως έχει καλές σχέσεις και εμπνέει μέτριους παίκτες, οι οποίοι δίνουν το 110% των ικανοτήτων τους παίζοντας για την ομάδα καθώς το κλίμα στα αποδυτήρια είναι εξαιρετικό. Μια συγκυρία αλληλοτροφοδοτούμενη από τις επιτυχίες που ως γνωστόν ενισχύουν το κίνητρο των παικτών, βελτιώνουν ακόμα περισσότερο το κλίμα και φέρνουν τους οπαδούς στο γήπεδο ενθαρρύνοντας ακόμα περισσότερο τους παίκτες.
4. Ενας τέταρτος λόγος θα μπορούσε να είναι ο προηγούμενος προπονητής ο οποίος έστησε την ομάδα. Την περσινή σεζόν η Λέστερ παρ’ ολίγον να υποβιβαστεί. Έκανε όμως ένα εντυπωσιακό φιναλε το οποίο πάντως δεν έσωσε τον τότε προπονητή από την απόλυση.
5. Τέλος ένας πέμπτος λόγος της επιτυχίας θα μπορούσε να είναι η τύχη. Μια ομάδα με 132 χρόνια ιστορία κερδίζει για πρώτη φορά το πρωτάθλημα. Αν αυτό το αποτέλεσμα ήταν τυχαίο θα έπρεπε κάθε χρόνο να έχει 5% πιθανότητες να το πάρει (1/20 όσες οι ομάδες της πρεμιέρ λιγκ). Τελικώς το πήρε μετά από 132 χρόνια ή καλύτερα 128, μια και το αγγλικό πρωτάθλημα ξεκίνησε το 1888. Με άλλα λόγια στην πράξη η επιτυχία της ήταν 0.78%. Ένας στατιστικολόγος θα έλεγε ότι άργησε.
Ένας γνώστης του ποδοσφαίρου θα μπορούσε ασφαλώς να αναπτύξει και μια σειρά από πρόσθετους λόγους που θα μπορούσαν να ερμηνεύσουν το φαινόμενο Λέστερ. Αμφιβάλλω όμως ότι θα υπάρξει μια κοινά αποδεκτή ερμηνεία ή πολύ περισσότερο ότι θα μάθουμε ποτέ την μια και μοναδική αλήθεια. Αυτή βέβαια ειναι η γοητεία του ποδοσφαίρου. Όχι μόνο το απρόβλεπτο αλλά και ότι ανά πάσα στιγμή οι έσχατοι μπορεί να γίνουν πρώτοι. Έντεκα εκείνοι, έντεκα εμείς, όπως έλεγε ο Πούσκας και ας δηλώνουν οι ειδικοί ότι θα γδυθούν δημοσίως αν πάρει το πρωτάθλημα η Λέστερ.
Παραμένει βέβαια το ερώτημα Βαρουφάκη. Μπορεί να είχαμε πάρει κι εμείς το πρωτάθλημα αν είχε παραμείνει υπουργός; Το παράδειγμα της Λέστερ θα πρέπει να μας κάνει εξαιρετικά επιφυλακτικούς σε τέτοιους ισχυρισμούς. Ναι και οι μικροί μπορούν να τα καταφέρουν. Όποιος όμως δηλώνει φαβορί συνήθως προκαλεί τη μοίρα του. Όποιος νομίζει ότι έχει τη μοναδική λύση συνήθως πουλάει φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Όποιος πάει να επιβάλει απλοϊκές συνταγές σε σύνθετες καταστάσεις απλώς είναι εκτός πραγματικότητας. Το αποτέλεσμα το ζούμε: τρώμε τα γκολ από τα αποδυτήρια και απαντάμε με αυτογκόλ.
[1] εδώ προφανώς ισχύει το "si non e vero ben trovato"
14°
