Το πιο δύσκολο ίσως είναι να εξηγήσεις σε ένα παιδί τι μας συμβαίνει. Οι ειδικοί λένε ότι δεν πρέπει να θρέφεις τους φόβους και την ανασφάλειά τους αλλά ούτε και να λες προφανή ψέματα που θα διαρρήξουν το δεσμό εμπιστοσύνης ανάμεσά σας. Αλλά πώς μπορείς να πείσεις ότι αυτό που έγινε στις Βρυξέλλες αποκλείεται να επαναληφθεί εδώ και οπουδήποτε αλλού τύχει να βρεθεί το παιδί ή οι γονείς του. Ακόμη και αν τα καταφέρεις στο ύφος και στη σταθερότητα του λόγου, το περιεχόμενο της ιστορίας που θα πεις δεν θα είναι και πολύ στέρεο, θα πυροδοτήσεις απορίες που μετά θα δυσκολεύεσαι να αντιμετωπίσεις. Τα παιδιά βλέπουν τον εαυτό τους ως κέντρο του κόσμου και γι αυτό ξεκινούν πάντα, ρητά ή αρρητα, από το σχήμα «τι σημαίνει αυτό για μένα». Τι σημαίνει για το αγοράκι και για το κοριτσάκι ότι έγινε πολύνεκρο τρομοκρατικό χτύπημα στο αεροδρόμιο και στο μετρό των Βρυξελλών; Αν έχουν ταξιδέψει εκτός συνόρων αυτομάτως κάνουν το συνειρμό ότι θα μπορούσαν να είναι στη θέση των παιδιών εκείνων που στην αρχή νόμισαν ότι ακούν πυροτεχνήματα και μετά είδαν την οροφή να πέφτει. Αν δεν έχουν τέτοια εμπειρία και πάλι ξέρουν ότι η Ευρώπη δεν είναι μια άλλη πραγματικότητα, είναι ο δικός μας κόσμος, εκεί όπου ανήκουμε.
Τα παιδιά έχουν ανάγκη από την καθαρή διάκριση ανάμεσα στο καλό και στο κακό, στο δυνατό και στο αδύνατο, στο επιτρεπτό και στο απαγορευμένο. Ποιος είναι ο κακός της ιστορίας; Γιατί και τι σκοτώνει; Αν μιλήσεις για τον τζιχαντισμό κινδυνεύεις να δημιουργηθεί σύγχυση σε σχέση με τη μουσουλμανική θρησκεία γιατί ο συνομιλητής σου έχει έναν τρόπο αντίληψης που δεν περιλαμβάνει αποχρώσεις, είναι ή άσπρο ή μαύρο. Αν πεις για όσα συμβαίνουν στη Συρία, στο Ιράκ, στη Λιβύη και για τις ευθύνες της Δύσης, θα είναι κάτι εντελώς ακατανόητο και μπορεί να προκύψει ένα αποτέλεσμα αποσταθεροποιητικό – να μην καταφέρεις να ησυχάσεις το παιδί αλλά το ακριβώς αντίθετο. Ομως, πρέπει οπωσδήποτε να το ησυχάσεις. Αν είναι βράδυ, θα σε ανακουφίσει όταν καταφέρεις να το κοιμήσεις, γιατί το πρωί είναι πάντα αλλιώς.
Πρέπει να πεις ότι όλα θα πάνε καλά αλλά μέσα σου ξέρεις ότι μπορεί και να μην πάνε. Γιατί είναι αλήθεια ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε βαθιά παρακμή, κλείνει ένας ιστορικός κύκλος, τελειώνει μια εποχή, με έναν τρόπο βίαιο και δραματικό, ενώ οι πολιτικές ηγεσίες σκέφτονται και δρουν με τους όρους της προηγούμενης χρονικής περιόδου, εκείνης που πέρασε.
«Une Equipe» ήταν ο πρωτοσέλιδος τίτλος της Liberation με τον οποίο ανέδειξε ότι οι δράστες στο Παρίσι και στις Βρυξέλλες ανήκαν στην ίδια ομάδα. Πώς είναι δυνατό μετά την αιματοχυσία στο Μπατακλάν και αφού έγινε γνωστό ότι η φωλιά της φρίκης βρισκόταν στις Βρυξέλλες να μην κινήθηκε γη και ουρανός για εξαρθρωθεί αυτή η οργάνωση του ολέθρου; Πώς να χωρέσει στο μυαλό μας ότι οι καμικάζι του θανάτου ήταν όχι απλώς σεσημασμένοι αλλά και καταδικασμένοι από τα βελγικά δικαστήρια για παράνομες πράξεις και παρόλα αυτά προετοίμασαν με την άνεσή τους το μακελειό; Και αν οι βελγικές αρχές είναι ανίκανες γιατί δεν πίεσαν και δεν παρενέβησαν Αγγλοι, Γάλλοι, Γερμανοί;
«Je suis Charlie» από τον Ιανουάριο του 2015. Πέρασε περισσότερο από ένας χρόνος και στο μεταξύ κανένα μεγάλο κακό δεν συνέβη στο ISIS. Η χρηματοδότησή του όπως και οι σκοτεινές διεθνείς επαφές του συνεχίζονται απρόσκοπτα. Η προσπάθεια σταθεροποίησης της Συρίας δεν έχει αποδώσει και οι τζιχαντιστές κλιμακώνουν τις απειλές και τις επιθέσεις τους. Ανάψαμε κεριά, βαφτήκαμε με τα χρώματα της γαλλικής και τώρα της βελγικής σημαίας, «Imagine» και όρκοι ότι δεν θα αλλάξει ο τρόπος ζωής μας, δεν θα μας τρομοκρατήσουν οι τρομοκράτες, η ανοιχτή κοινωνία θα αντέξει – και η ζωή συνεχίζεται περιμένοντας την επόμενη αποκρουστική εκδήλωση του φανατισμού και του μίσους των άλλων που είναι αποφασισμένοι να σκοτωθούν για να σκοτώσουν εμάς που νομίσαμε ότι δεν θα γίνει ξανά πόλεμος στη γηραιά ήπειρο, που μάθαμε να υπάρχουμε καταναλώνοντας και να ταυτίζουμε την ευημερία με την ευτυχία και που ανεχόμαστε θλιβερούς γραφειοκράτες να μας κυβερνούν.
Μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στις Βρυξέλλες οι κοινωνικές εκδηλώσεις πένθους και οργής ήταν πολύ λιγότερες και χαμηλότερης έντασης απ’ ό,τι είχε συμβεί μετά το Παρίσι. Ούτε πολλά μνημεία φωτίστηκαν ούτε πολύς κόσμος μαζεύτηκε σε πλατείες και σε πρεσβείες. Περιμένουμε τις αποφάσεις της ΕΕ για την πολιτική εσωτερικής ασφάλειας με την περίπου βεβαιότητα ότι τελικά κάθε χώρα θα πάρει τα δικά της μέτρα, τα κλειστά σύνορα θα πληθύνουν και η ξενοφοβία/ισλαμοφοβία θα διαβρώνει τον πολιτισμό μας που έμεινε απροστάτευτος από πολιτικούς που δεν ακούν το «χλιμίντρισμα της ιστορίας» ακόμη και όταν τα άλογα έχουν πλησιάσει στα λίγα μέτρα.
15°
