Οι ισχυρισμοί της κυβέρνησης ότι με τα λεφτά του πακέτου διάσωσης και τα σκληρά μέτρα η Ελλάδα θα μπορούσε να βγει από το αδιέξοδο, είναι πια φανερό ότι δεν είχαν σχέση με την πραγματικότητα. Τα νούμερα απλά δεν έβγαιναν και τα μέτρα όπως έχει ειπωθεί και γραφτεί κατ’ επανάληψη δεν θα οδηγούσαν σε οικονομική ανάπτυξη, το αντίθετο.
Στους πολιτικούς δεν αρέσουν οι δυσάρεστες λέξεις και η λέξη αναδιάρθρωση που σημαίνει και επίσημη χρεοκοπία (γιατί ανεπισήμως χρεοκοπήσαμε τον Απρίλιο του 2010) διαψεύδεται σε κάθε ευκαιρία. Το τελευταίο εύρημα λοιπόν λέγεται επαναγορά χρέους και αρχίζει να προβάλλεται σταδιακά ως η θαυματουργή λύση που θα βοηθήσει την Ελλάδα να βγει από το αδιέξοδο.
Η επαναγορά δεν είναι βέβαια καινούρια εφεύρεση. Μια μορφή επαναγοράς σε ατομικό επίπεδο είναι η γνωστή «μεταφορά υπολοίπου». Όταν χάνουμε το λογαριασμό με τα χρέη στις πιστωτικές κάρτες και μάς πνίγουν οι δόσεις και οι τόκοι, πάμε σε άλλη τράπεζα η οποία μάς τα εξοφλεί δανείζοντάς μας και πάλι με λίγο καλύτερο επιτόκιο και μεγαλύτερη διάρκεια αποπληρωμής.
Σε επίπεδο κρατικού χρέους, η Ιταλία αλλά και άλλες χώρες, όταν οι συνθήκες είναι κατάλληλες αγοράζουν παλιά ομόλογα και στη θέση τους εκδίδουν νέα με πιο συμφέρουσες διάρκειες και επιτόκια. Η διαφορά είναι βέβαια ότι οι χώρες αυτές έχουν πρόσβαση στις αγορές και δεν είναι εκτός όπως η Ελλάδα, άρα μπορούν να βρουν τα χρήματα για την επαναγορά εκδίδοντας νέα ομόλογα.
Στην περίπτωση της Ελλάδας πρέπει να βρεθούν από αλλού τα χρήματα, όμως ακόμα κι αν αυτό επιτευχθεί τα σενάρια που συζητούνται έχουν πολλά προβλήματα που δεν είναι εύκολο να ξεπεραστούν.
Η πιο πιθανή πηγή του νέου χαμηλότοκου δανεισμού όπως ήδη συζητείται είναι ο ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης (EFSF), ο οποίος έχοντας την καλύτερη δυνατή πιστοληπτική αξιολόγηση (ΑΑΑ) από τους διεθνείς οίκους μπορεί να δανείζεται με πολύ χαμηλά επιτόκια. Ακόμα κι έτσι, οι εγγυήσεις που του παρέχουν οι ευρωπαικές κυβερνήσεις θα πρέπει να αυξηθούν σημαντικά για να μπορέσει να αντλήσει τα απαραίτητα κεφάλαια για να χρηματοδοτήσει τη διαδικασία μιας επαναγοράς χρέους, κάτι που θα έκανε τη Γερμανία να βάλει ακόμα πιο αυστηρούς όρους και να απαιτήσει σκληρότερα μέτρα από την πλευρά της Ελλάδας.
Ας υποθέσουμε ότι ξεπερνούσαμε και αυτό το σκόπελο και ο EFSF εξασφάλιζε τα απαραίτητα κεφάλαια.
Ποίοι είναι οι πιθανοί τρόποι η Ελλάδα να μειώσει το παλιό της χρέος αντικαθιστώντας το με νέο με καλύτερους όρους;
Απ’ ευθείας από τις διεθνείς αγορές δεν μπορεί βέβαια να γίνει γιατί η αγορά μεγάλων ποσοτήτων ομολόγων θα εκτινάξει τις τιμές τους στα ύψη και το εγχείρημα θα αυτοακυρωθεί.
Ο μόνος τρόπος να εκδηλωθεί το ενδιαφέρον για επαναγορά είναι με μια «δημόσια προσφορά» σε συγκεκριμένη μειωμένη τιμή (πχ 70% της ονομαστικής αξίας) και όποιος κάτοχος ομολόγων θελήσει, να τα πουλήσει σ’ αυτή την τιμή. Σ’ αυτή την περίπτωση βέβαια δεν ισχύουν τα περί μη ζημιάς των δανειστών αφού θα χάσουν, έστω και με τη θέλησή τους (για να αποφύγουν τα χειρότερα) ένα μεγάλο ποσοστό της επένδυσής τους. Επίσης δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα βρεθούν αρκετοί να δεχτούν τέτοιες ζημιές αντί να πάρουν το ρίσκο να περιμένουν μέχρι τη λήξη των ομολόγων για να εισπράξουν το 100% της αξίας τους αφού θεωρητικά με την επαναγορά και τα άλλα μέτρα θα αυξηθούν οι πιθανότητες η Ελλάδα να μπορέσει να αποπληρώσει το υπόλοιπο χρέος της στην ονομαστική του αξία.
Η μόνη ρεαλιστική και εφικτή λύση είναι να επαναγοραστεί το χρέος που έχει καταλήξει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (περίπου 55-60 δις) η οποία εδώ και μήνες προσπαθώντας να στηρίξει τα ελληνικά spreads «μαζεύει» από την αγορά ελληνικά ομόλογα από τους πανικόβλητους επενδυτές και κερδοσκόπους σε χαμηλές τιμές. Σ’ αυτή την περίπτωση δεν θα υπάρξουν επι πλέον ζημιές ούτε για τους επενδυτές αφού αυτοί έχουν ήδη υποστεί τη ζημιά που τους αναλογούσε εθελοντικά αλλά ούτε για την ΕΚΤ η οποία θα πουλήσει τα ομόλογα που κατέχει στην Ελλάδα στις ίδιες χαμηλές τιμές που τα αγόρασε.
Και αφού η επαναγορά αυτού του ποσού θα πραγματοποιηθεί με νέο δανεισμό, το πραγματικό όφελος για την Ελλάδα θα είναι μόνο το 25-30% του ποσού αυτού (η διαφορά μεταξύ της ονομαστικής και της τιμής που θα τα αγοράσει), δηλαδή περίπου το 5% του συνόλου του χρέους.
Σίγουρα μια μικρή ανακούφιση αλλά σε καμία περίπτωση μαγική λύση.
