Ήταν πριν λίγους μήνες, σε μια συζήτηση για τις δραστηριότητες του Μεγάρου Μουσικής, όταν ο πρόεδρός του γυρνάει και λέει, ξέρεις τι ονειρεύομαι πραγματικά να κάνω; Μια μεγάλη συναυλία, να παίξει η ορχήστρα του Μεγάρου, η Καμεράτα, στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα. Το άκουσα σαν μια όμορφη δήλωση που την εκτίμησα, αλλά σ’ αυτούς τους άγριους και φοβισμένους καιρούς που ζούμε, πολύ ρομαντική για να γίνει πραγματικότητα, την ξέχασα. Δεν το είχε ξεχάσει αυτός. Μεθαύριο την Κυριακή, 6 η ώρα το απόγευμα, στον Άγιο Παντελεήμονα, η Καμεράτα θα δώσει στην πλατεία μια συναυλία μοναδική, με ελεύθερη είσοδο και κοινό όλους τους Αθηναίους.
Τι θέλει να πει ο κύριος Μάνος με το δικό του τρόπο, με αυτή τη συναυλία; Ότι η πόλη διεκδικεί τους χώρους της, δεν τους αφήνει να χάνονται χωρίς να αντιδρά. Ότι η κοινωνία προστατεύει την ύπαρξή της, δεν αφήνει το σκοτάδι να διαλύσει τον κοινωνικό ιστό. Αυτό που ένας πολιτιστικός φορέας κατανοεί και αντιδρά, η πολιτεία το αντιμετωπίζει με απάθεια, με εγκληματική αδιαφορία. Ξέρουμε πια ότι ο Άγιος Παντελεήμονας έχει μετατραπεί σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα, όπου δυνάμεις εκτός κοινωνικού συμβολαίου πειραματίζονται τους τρόπους με τους οποίους θα καταλάβουν ζωτικό χώρο. Στα τελευταία επεισόδια, οι ομάδες κρούσης έχουν μετατραπεί σε ομάδες προστασίας που πουλάνε ασφάλεια στους κατοίκους. Με το αζημίωτο. Η απουσία της πολιτείας αφήνει βολικά το χώρο στην επικράτηση των ιδιωτικών στρατών. Από τον Αύγουστο ως σήμερα, το αστυνομικό δελτίο καταγράφει 23 σωματικές επιθέσεις, 10 απόπειρες ανθρωποκτονίας. Η παιδική χαρά της πλατείας είναι πάντα κλειστή, περιφραγμένη με σύρματα. Ειδήσεις στις πίσω σελίδες της εφημερίδας, μονόστηλα χωρίς ονόματα. Η απάθεια και η ιδιώτευση του κοινωνικού σώματος είναι τόσο προχωρημένη που ούτε αντιλαμβανόμαστε τι σημαίνουν όλα αυτά. Όχι σε μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, αλλά σε μια κωμόπολη του Αϊντάχο να συνέβαιναν, θα υπήρχε λύσις του δράματος με τον έναν ή τον άλλον τρόπο μέσα σε λίγες εβδομάδες. Όχι τίποτα περίεργα φρικιά, όχι ομάδες νεολαίας και free press, αλλά η κοινωνία της πόλης, ο σύλλογος γονέων και κηδεμόνων, τα φιλάνθρωπα σωματεία με τις γιαγιάδες, ο αιδεσιμότατος, η τοπική εφημερίδα, το τηλεοπτικό κανάλι, κάθε πρωί, κάθε πρωί, θα έθεταν την ίδια ερώτηση: γιατί είναι κλειστή η παιδική χαρά; Ποια είναι η εξέλιξη των αστυνομικών ερευνών; Πότε θα διαλευκανθούν οι εγκληματικές επιθέσεις; Έχουν οι αρχές εντοπίσει υπόπτους; Τι κάνει ο διοικητής του αστυνομικού τμήματος; Τι έχει να δηλώσει ο διαμερισματικός σύμβουλος; Τι κάνει ο δήμαρχος; Τι κάνει ο διευθυντής της Αστυνομίας; Τι κάνει ο υπουργός Δημόσιας Τάξης; Γιατί δεν έχουν παραιτηθεί ακόμα;
Στο δρόμο της Πατησίων αναπτύσσεται η ανήλικη πορνεία. Στα πεζοδρόμια γύρω από την ΑΣΟΕΕ, οι πάγκοι του λαθρεμπορίου έχουν αρχίσει να αποκτούν μόνιμα χαρακτηριστικά, τραπεζάκια, ομπρέλες, σε λίγο θα μπουν και επιγραφές. Στην Τοσίτσα, μεταξύ Πολυτεχνείου, Μουσείου και Υπουργείου Πολιτισμού, ανθεί το εμπόριο ναρκωτικών. Στα Προπύλαια, ανάμεσα σε Ακαδημία, Βιβλιοθήκη, Πανεπιστήμιο, δεν μπορείς να περάσεις, το παραεμπόριο καταλαμβάνει κάθε σπιθαμή δημόσιου χώρου. Ομόνοια και κάτω, Μεταξουργείο, οι εξαθλιωμένες ψυχές, κλοπές και επιθέσεις για μια τσάντα, για να πάρουν το κινητό από ένα παιδάκι.
Οι πόλεις είναι το κέντρο τους. Όπου κι αν βρίσκεσαι, όπου κι αν μένεις, ο χαρακτήρας μια πόλης είναι το κέντρο της. Αυτό τη χρωματίζει, αυτό την ορίζει, αυτό είναι η ταυτότητά της. Η ταυτότητα της Αθήνας μοιάζει με πόλης της υποσαχάριας Αφρικής. Ούτε το Μπαμακό δεν έχει αυτή την εικόνα.
Λίγο πιο πάνω, κάθε βράδυ, η Ηρώδου Αττικού κλείνει. Με οδοφράγματα, με κλούβες παρκαρισμένες κάθετα. Εξοργιστικό δεν είναι μόνο ότι με τα οδοφράγματα η οργανωμένη πολιτεία κάνει μια δήλωση, λέει ότι δεν μπορώ να προστατεύσω το πρωθυπουργικό γραφείο. Ακόμα πιο εξοργιστική είναι η δεύτερη δήλωση, αυτή που υπονοείται. Όπως σ’ ένα εχθρικό κράτος, στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, ο στρατός προστατεύει τις πρεσβείες και από κει και πέρα επικρατεί το χάος, οι ταλιμπάν, έτσι και στην Αθήνα προστατεύεται με οδοφράγματα το Μαξίμου, το Προεδρικό μέγαρο και η υπόλοιπη πόλη έχει αφεθεί σε άλλες δυνάμεις, ανεξέλεγκτες. Η πραγματική δήλωση λέει, δεν υπάρχει κράτος. Κάνε ό,τι καταλαβαίνεις. Κανόνισε μόνος σου την πορεία σου, τη ζωή σου. Όπως μπορείς. Εκτός οργανωμένης κοινωνίας. Όσο αυτή η δήλωση γίνεται περισσότερο αντιληπτή, τόσο τα πράγματα για την Αθήνα γίνονται μη αναστρέψιμα.
Πρέπει κάποια στιγμή να πάψουμε να κρυβόμαστε πίσω από το μνημόνιο. Από την οικονομική κρίση. Η κρίση του ελληνικού κράτους δεν έγκειται μόνο στην οικονομική του χρεοκοπία. Είναι στην παρακμή, τη διάβρωση, τη διαφθορά, την οικειοποίησή του. Η μαφιόζικη οικονομία κατακτά ολοένα και περισσότερες αγορές, διαβρώνει τμήματα του κρατικού μηχανισμού, οικειοποιείται δημόσιους χώρους, καταλαμβάνει σιγά-σιγά την πόλη. Δεν χρειάζονται λεφτά για να κάνει η πολιτεία τη δουλειά της. Δεν φταίει το μνημόνιο αν το κράτος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τη διαφθορά. Σ’ αυτή τη sin city της παρακμής, η επίκληση της νομιμότητας, η απαίτηση να κάνουν οι άνθρωποι τη δουλειά τους, είναι σχεδόν επαναστατική. Δεν χρειάζονται θεωρίες, ούτε ιδεολογικές συμπάθειες. Να κάνουν απλώς τη δουλειά τους. Η αντιμετώπιση του υποκόσμου και η εξάρθρωση των ιδιωτικών στρατών που διαπράττουν εγκλήματα του κοινού Ποινικού Κώδικα υποδυόμενοι τους αγανακτισμένους κατοίκους, είναι η δουλειά τους. Δεν γίνεται το ένα χωρίς το άλλο. Πριν να ’ναι πολύ αργά για την Αθήνα, οι πολίτες αυτής της πόλης, σαν να είναι απλοί, αφελείς, κάτοικοι του «καθυστερημένου» Αϊντάχο, πρέπει κάθε μέρα να κάνουν την ερώτηση: γιατί οι δυνάμεις της τάξης που φυλάνε όλες τις γωνιές της Ακαδημίας κάθε μέρα, δεν περνάνε απέναντι στη Ρήγα Φερραίου και στο παζάρι των Προπυλαίων; Πότε θα ανοίξει η παιδική χαρά του Άγιου Παντελεήμονα να μπούνε μέσα όλα τα παιδάκια να παίξουν; Αυτό σημαίνει οργανωμένη κοινωνία, να πηγαίνουν τα παιδάκια ανενόχλητα στην παιδική χαρά. Αν αυτό δεν μπορεί να το εξασφαλίσει το κράτος, γιατί δεν πάνε σπίτι τους μια ώρα αρχύτερα, να το αναλάβει κι αυτό η τρόικα να μην κουραζόμαστε όλοι άδικα;
12°
