Το graphic ή comics journalism από την εποχή του αμερικανικού εμφυλίου έως τον πόλεμο της Ουκρανίας
Δεν αρκεί να περιγράψεις έναν πόλεμο με λέξεις. Το να το σχεδιάσεις, χωρίς σούπερ ήρωες και άλλα γλυκαντικά, είναι ένας τρόπος να τον καταλάβεις κάτω από ένα άλλο πρίσμα. Η εικόνα, εξάλλου, καταθέτει δίνει πάντα τη δική της αλήθεια στο σύμπαν της πληροφόρησης. Και είναι εδώ και κάμποσο καιρό που οι εικόνες των illustrators και των κομίστας έχουν γίνει εργαλείο αυτής ακριβώς της πληροφόρησης.
Όπως συμβαίνει παντού, έτσι κι εδώ υπάρχει ένας πιονέρος. Αυτός που έβαλε το πρώτο λιθαράκι τoυ graphic journalism στη σύγχρονη εποχή είναι ο αμερικανομαλτέζος κομίστας Joe Sacco με τα εικονογραφημένα του ρεπορτάζ από το μέτωπο της Παλαιστίνης. Το φαινόμενο όμως δεν είναι εντελώς καινούργιο. Αν αναζητούσαμε τους προπάτορες του είδους θα τους βρίσκαμε στους μετρ της γκραβούρας Currier and Ives αλλά και στον George Luks που εικονογράφησε τον αμερικανικό εμφύλιο. Η σχεδιαστική απεικόνιση προηγήθηκε της φωτογραφίας, όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς στα τεύχη εποχής του Harper’s Magazine ή του The Illustrated London News. Αργότερα, τη δεκαετία του ’20, η πολιτική επιθεώρηση New Masses θα έστελνε τους κομίστες τις να καλύψουν απεργίες και εργατικές διαδηλώσεις.
Στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 το Esquire εικονογραφεί τα θέματά του με το πενάκι του Harvey Kurtzman. Η Αμερική παραμένει από τότε στην πρωτοπορία του graphic journalism και ο Τζόε Σάκο με τα εικονογραφημένα του ρεπορτάζ που εκδίδει σε τόμους είναι η τελευταία απόδειξη. Νωρίτερα, και πιο συγκεκριμένα τον Οκτώβριο του 1994, ο κομίστας Bill Griffith αποτύπωσε την έξοδο χιλιάδων Κουβανών από τη χώρα τους, ενώ στη συνέχεια δημιούργησε μια σειρά έξι τόμων για την πολιτική και την κουλτούρα της Κούβας υπό τον τίτλο Zippy. Για να φτάσουμε έτσι στον Μάιο του 2016, όταν οι New York Times δημοσιεύουν το «Inside Death Row», σειρά των Patrick Chappatte και Anne – Frederique Widmann, για την θανατική ποινή.
Η Αμερική έχει την πρωτοκαθεδρία, αλλά δεν είναι η μόνη που διακονεί το graphic journalism. Σημαντική παραγωγή έχει η Γαλλία, αλλά και η Ιταλία απ’ όπου δυο δικά της παιδιά, η Laura Cappon και ο Gianluca Constantini, ταξίδεψαν τον περασμένο Μάρτιο στην Ουκρανία για να καλύψουν τον πόλεμο. Η δουλειά τους, «Dispacci da Przemys», δημοσιεύθηκε στο περιοδικό L’ Espresso. Τον πόλεμο της Ουκρανίας περιέγραψε και ένας άλλος Ιταλός του graphic novel, ο Igor Tuveri, ή αλλιώς Igort, δημιουργός δυο σημαντικών τόμων, των «Ρωσικών τετραδίων» και των «Ουκρανικών τετραδίων». Όπως εξάλλου επισημαίνει η Repubblica, η κομίστικη δημοσιογραφία στην Ιταλία περιλαμβάνει μεγάλες μορφές όπως ο Μίλο Μανάρα, ο οποίος το 1975 άφησε τον ηδονοθηρικό κόσμο του με τα καλλίγραμμα κορίτσια για να διηγηθεί τη βομβιστική επίθεση στην Πιάτσα Φοντάνα: «Η στρατηγική της έντασης σε ένα αφήγημα κόμικ» ήταν ο υπότιτλος του τόμου. Λίγα χρόνια αργότερα, η απείθαρχη εφημερίδα της Αριστεράς «Il Manifesto» θα έστελνε στη Νικαράγουα τον Riccardo Manelli για να καλύψει την επανάσταση των Σαντινίστας.
5+1 αριστουργήματα του Graphic journalism
1. «Gorazde, Safe Area» του Joe Sacco. Η φρίκη του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία σε πρώτο πρόσωπο
14°
