Ψάθα, όπως καλοκαίρι

Η ψάθα είναι το πιο καλοκαιρινό πράγμα που μπορείς να σκεφτείς μετά το καρπούζι. Από το καπέλο της Μανταλένας μέχρι εκείνη που απλώνεις στην άμμο για να ξαπλώσεις επάνω της το σέξι, a la mocca, κορμί σου, η ψάθα συνοδεύει την καλοκαιρινή ζωή σου μέρα και νύχτα. Τώρα, αν είναι και στη μόδα, ακόμα καλύτερα.

Η ψάθα, ως υλικό, υπήρξε πάντα τόσο «αυτονόητο» και συνδεδεμένο με την καθημερινή ζωή του ανθρώπου, που σχεδόν περνούσε απαρατήρητο. Από την αυγή του πολιτισμού -αλλά και παλιότερα- θεωρείτο ευτελές, αναλώσιμο και πολύ εύκολα ανανεώσιμο, μια και ο καθένας μπορούσε ανά πάσα στιγμή να πλέξει τη δική του ψάθα με τις πρώτες ύλες που παρέχει η φύση.

Για το λόγο αυτό επικράτησε –στους βυζαντινούς χρόνους λένε- η γνωστή έκφραση «πέθανε στην ψάθα», από την οποία προκύπτει ότι ακόμα κι αν κάποιος ήταν τόσο φτωχός που δεν μπορούσε να έχει ούτε ένα στρώμα για να κοιμάται, μπορούσε παρ’ όλ’ αυτά να έχει τουλάχιστον μια ψάθα. Οι παλαιοανθρωπολόγοι λένε ότι την ανακαλύψαμε πριν από τα υφάσματα. Δεν υπάρχουν πολλά ευρήματα για να το στηρίξουν, επειδή η ψάθα, ως μαλακό υλικό, δεν διατηρείται εύκολα ανά τις χιλιετηρίδες. Όμως, απ’ όσα απομεινάρια βρέθηκαν μέχρι σήμερα προκύπτει ότι πλέκουμε ξεραμένα χόρτα για περισσότερα από 10.000 χρόνια. Σταματήσαμε να τη χρησιμοποιούμε κατά κόρον και με διάφορους τρόπους μόλις τα τελευταία 60 χρόνια, λόγω της εξάπλωσης της χρήσης των πλαστικών υλών.

Απ’ τα αλώνια στα σαλόνια. Επειδή η ψάθα υπήρξε πάντα κάτι το τόσο κοινό, φθηνό και «χωριάτικο» δεν γεύτηκε ποτέ τη σταθερή στοργή της Μόδας. Γνώρισε όμως στιγμές κατά τις οποίες η Μόδα ένιωσε γι’ αυτή σφοδρό πάθος και ως εκ τούτου την έφερε –κυριολεκτικά– από τ’ αλώνια στα σαλόνια. Για παράδειγμα, το 18ο αιώνα, η Μαρία Αντουανέτα ανάπτυξε ξαφνικά ένα απροσδόκητο και παράδοξο χόμπι, που ήταν να ντύνεται βοσκοπούλα και να επιβάλλει στις κυρίες του περίγυρού της να κάνουν το ίδιο. Με αυτή την αμφίεση ανέβαζαν στο θέατρο του παλατιού αυτοσχέδια βουκολικά δράματα (αλλά και κωμωδίες) και θεωρούσαν ότι έτσι διασκέδαζαν. Η συνήθεια αυτή εκτίναξε την ψάθα από το βασιλικό θεατρικό σανίδι στη μόδα της εποχής κι έτσι καλαθάκια, ζεμπίλια, τσαντούλες και καπέλα ψάθινα έκαναν μια αξιομνημόνευτη λαμπερή είσοδο στις Βερσαλλίες, που διάρκεσε για καιρό.

Περί τα εκατό χρόνια αργότερα, τα ψάθινα είδη επέστρεψαν ξανά στην παρισινή μόδα, χάρη σε μια σπουδαία φούντωση της ελληνολατρείας. Ήταν η εποχή που οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τις Ταναγραίες, τα περίφημα μικρά πήλινα αγαλματίδια, τα οποία εντυπωσίασαν τότε ολόκληρο το δυτικό κόσμο με τη χάρη, τη θηλυκότητα και το σκέρτσο τους. Στο Παρίσι άρχισαν να παρομοιάζουν με Ταναγραία κάθε μινιόν και δροσερή κυρία, προκειμένου να την κολακεύσουν. Κι έτσι, επειδή μια Ταναγραία γίνεται αρχετυπική όταν φορά το πλατύγυρο, κωνικό ψάθινο καπελίνο της, οι Παριζιάνες που πίστεψαν ότι ήταν πράγματι Ταναγραίες καταδέχτηκαν τα ψάθινα αξεσουάρ στις κοσμικές εμφανίσεις τους. Κατόπιν αυτού και προσπερνώντας τις αρχές του 20ού αιώνα, όπου το περίφημο «ψαθάκι» γνώρισε στιγμές απερίγραπτης αναγνώρισης ως γιούνισεξ καπέλο, ήρθαν τα ανεπανάληπτα 60s και η μεσουράνηση του στιλ «Μπριζίτ-Μπαρντό-στο-Σεν-Τροπέ».

Τότε η ψάθα γνώρισε την πιο king size αποθέωσή της από τη Μόδα. Καπέλα διαμέτρου ίσης με ομπρέλας θαλάσσης και τσάντες παραλίας σε μέγεθος μικρής βαλίτσας, έγιναν όχι μόνο must, αλλά και σύμβολα μιας εποχής που άρχιζε να αμφισβητεί ευθέως τον καθωπρεπισμό και το πατροπαράδοτα εσφιγμένο γυναικείο look. Η κατάκτηση του δικαιώματος για μια απλή κι ασύμπλεκτη chic εμφάνιση πάτησε γερά πάνω σε ψάθες, και από εκείνη την εποχή τα ψάθινα αξεσουάρ κέρδισαν ανοικτή βίζα εισόδου στην καλοκαιρινή ζωή κάθε γυναίκας. Ταυτόχρονα, όμως, η ψάθα έχασε διαπαντός την ελπίδα να συναντήσει το γκλαμ υπό το φως της νύχτας. Καταδικάστηκε να είναι ξανά «αυτονόητη» και «πρωινή».

Καπέλο ψάθινο Accessorize από τη φετινή συλλογή

Γεωγραφία της φυτικής ίνας

Οι διάφορες ποιότητες ψάθας σχετίζονται κυρίως με την περιοχή στην οποία παράγεται και κατά συνέπεια το είδος της φυτικής πρώτης ύλης που χρησιμοποιείται. Έτσι, στην Ευρώπη και στην Αμερική παράγονται κυρίως ψάθες από δημητριακά (σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, βρώμη), από λυγαριά, από καλαμπόκι και από ρύζι. Στη Νότια Αμερική χρησιμοποιούν και τα τοπικά τους φυτά σαν το toquilla, με το οποίο φτιάχνονται εξαιρετικές ψάθες, μοναδικής αντοχής κι ελαστικότητας, που όμως καταναλώνονται κυρίως στην κατασκευή καπέλων (των περίφημων panama hats). Στην Ασία την πρωτοκαθεδρία έχει το ρύζι και το μπαμπού, ενώ στην Αφρική οι φοίνικες και τα γιούκα. Οι γνώστες προβλέπουν ότι μέσα στην επόμενη εικοσαετία η μόνη χώρα που θα παράγει ψάθες γα ευρεία κατανάλωση θα είναι η Κίνα. Σήμερα, ωστόσο –που δεν έχουμε φτάσει ακόμα στην άκρη του κινεζικού μας πεπρωμένου–, εξακολουθούν να καταφθάνουν στην Ελλάδα και ψάθες από άλλες περιοχές του πλανήτη, όπως για παράδειγμα τη Μαδαγασκάρη και το Μαρόκο. Ωστόσο, αυτό δεν έχει καμία πρακτική σημασία, με εξαίρεση ίσως το ότι όσες δεν είναι κινεζικές φαντάζουν λίγο πιο χειροποίητες.

Ψάθινη τσάντα από τη φετινή συλλογή των D&G

Η ψάθα της haute couture

Τι άλλαξε φέτος και η ψάθα βρήκε μια θέση στη βραδινή γκαρνταρόμπα; Οι καλά πληροφορημένοι αναλυτές λένε ότι δεν τα κατάφερε μόνη της, αλλά της προέκυψε ως συνεπακόλουθο μιας ξαφνικής στιλιστικής «λιγούρας» των Dolce & Gabbana για την Ιταλική Ριβιέρα της δεκαετίας του 60.

Ψάθινη τσάντα από τη φετινή συλλογή των D&G

Η φρέσκια ματιά στην ψάθα των D&G δίνει προβάδισμα στα υλικά που εγγυώνται ένα μάξιμουμ εκλέπτυνσης της φυσικής υφής της και εντυπωσιάζουν με το πυκνό και φίνο πλέξιμο τους. Δηλαδή, για ν’ ανέβει η ψάθα φέτος στην πασαρέλα αποποιήθηκε τη φυσική ροπή της προς τον χιπισμό.

Ψάθινη τσάντα από τη φετινή συλλογή των D&G

Μεγάλη σημασία έχουν επίσης τα λοιπά στοιχεία της σύνθεσης: το εσωτερικό φοδράρισμα είναι απαράβατος κανόνας, όπως επίσης τα περίτεχνα –δερμάτινα κυρίως– χερούλια. Το όλον συμπληρώνεται με εξωτερική διακόσμηση που μπορεί να είναι υφασμάτινα ή πλεκτά λουλούδια, χαριτωμένα κρεμαστά στολίδια ή αραιά γεωμετρικά μοτίβα.

Καπέλο και πέδιλο από ψάθα, Louis Vuitton

Εξυπακούεται ότι η τάση που εμπνεύστηκαν οι D&G «άνθισε» και στις συλλογές και άλλων σχεδιαστών μόδας αλλά και γνωστών μαρκών με κάζουαλ αξεσουάρ. Στην πρωινή ζώνη της κομψής γκαρνταρόμπας η ψάθα έχει το ελεύθερο να αλωνίζει και να είναι τόσο φυσική κι ανεπιτήδευτη όσο τη γεννά η φύση. Δείτε παρακάτω λίγα από τα φετινά αξεσουάρ

Πλατφόρμα Patrizia Pepe

Τσάντα, Juicy Couture

Καπέλο Lacoste

Τσάντα Replay

 Παιδική τσαντούλα «Daizy» Monsoon Τελευταία ελεγεία.

Η ψάθα είναι από τα πιο ευχάριστα στο άγγιγμα υλικά. Επιπλέον, δεν σε ζεσταίνει, δεν σε ιδρώνει και δεν σε βαραίνει. Η συντήρησή της προκειμένου να δείχνει πάντα «του κουτιού» δεν απαιτεί πολλά. Καθαρίζεται εύκολα, δεν υποφέρει από το νερό και τον ήλιο (υποφέρει όμως από το πολύ νερό και τον πολύ ήλιο) και με λίγη προσοχή διατηρεί άψογη τη φόρμα της. Είναι μια απλή, γλυκιά, πιστή καλοκαιρινή φίλη.

Νοσταλγείστε Αλικάκι και Δημήτρη στο παρακάτω βίντεο από τη ταινία “Μανταλένα»