Ο συγκοινωνιολόγος Σταύρος Κωνσταντινίδης γράφει για το στοίχημα της ανάκτησης του δημοσίου χώρου, και τις μικρές, καίριες παρεμβάσεις στις γειτονιές της Αθήνας
Πολλοί άνθρωποι και ορθώς μέχρι ενός βαθμού πιστεύουν πως δεν υπάρχει πλέον χώρος στις πόλεις. Ωστόσο η αλήθεια δεν είναι ακριβώς αυτή. «Δημόσιος χώρος υπάρχει» θα λέγαμε, παραφράζοντας με λίγο χιούμορ το περίφημο και αμφίσημο «λεφτά υπάρχουν». Αρκεί να τον ψάξεις και να στρέψεις τον σχεδιασμό στην ανάδειξή του. Σήμερα διαθέτουμε πολεοδομικούς και συγκοινωνιακούς χειρισμούς που μπορούν να τον δημιουργήσουν, εκεί που δεν είναι προφανής. Έχουμε ακόμη τη δυνατότητα να τον αναζωογονήσουμε προσθέτοντας λειτουργική και περιβαλλοντική υπεραξία, και μπορούμε να τον δικτυώσουμε, συνενώνοντάς τον δηλαδή, και δημιουργώντας έτσι μια ενιαία, συνεχόμενη υπόστασή του. Αυτός είναι ο σύγχρονος τρόπος για την ανάδειξη του πολιτισμού της καθημερινότητας.
Επίσης όσο σημαντικά είναι τα μεγάλα έργα υποδομής, άλλο τόσο και σημαντικότερα είναι τα αθροίσματα πολλών μικρών παρεμβάσεων, που λειτουργούν ως ένας βιώσιμος και αειφόρος βελονισμός της πόλης. Τα μικρά αυτά έργα φτάνουν στην πόρτα μας, αφορούν την αναμονή στη στάση, την διάσχιση του δρόμου, τις διασταυρώσεις των κόμβων, την διευκόλυνση των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων, το πρασίνισμα υποβαθμισμένων δρόμων, τον επανασχεδιασμό του οδικού δικτύου με πρόνοιες για τους πεζούς και τα ποδήλατα.
Ένα μικρό εγκαταλειμμένο οικοπεδάκι που έστεκε επί χρόνια σε ανυποληψία και εστία υποβάθμισης στη γειτονιά του Κολωνού, μεταμορφώνεται σε ένα μίνι πράσινο παρκάκι, με αισθητική αξία, παιδευτική σημασία για το περιβάλλον της μικρογειτονιάς, συμβολική αξία για ολόκληρη την πόλη. Σχολικές αυλές θα μπορούσαν να αναπλαστούν και τις ώρες μη λειτουργίας των σχολείων να αποδίδονται στη γειτονιά, ποδηλατόδρομοι να ενταχθούν στον αστικό ιστό, και μεγαλύτερα πεζοδρόμια να συνδέσουν πάρκα και πλατείες.
Ο Δήμος Αθηναίων δίπλα στα μεγάλα έργα πνοής που σχεδιάζει, φαίνεται πως για πρώτη φορά, μετά από μια δεκαετία σχεδόν απραξίας, εγκαινιάζει το ενδιαφέρον για την καθημερινότητα της γειτονιάς. Ξαναβρίσκεται κοντά στους πρωτοπόρους προβληματισμούς που υπάρχουν σήμερα στην Ευρώπη. Θέλει να κρατήσει ζωντανά τα κύτταρα της δημόσιας σφαίρας ως επικοινωνία και του δημοσίου χώρου ως υψηλή ποιότητα.
Φαίνεται πως αυτό το νόημα αυτού του νέου στοιχήματος για την ανάκτηση και αναδιανομή του δημοσίου χώρου γίνεται ολοένα και πιο αντιληπτό και στη χώρα μας. Ειδικά την περίοδο αυτή μετά τις οδυνηρές επιπτώσεις της πανδημίας το ζήτημα καθίσταται επιτακτικό. Η εμπειρία της πόλης για τους πολίτες και τους επισκέπτες της είναι ο δημόσιος χώρος. Εκεί παρατηρεί, εκεί στοχάζεται, ψυχαγωγείται και κοινωνικοποιείται.
Όλα αυτά που τόσο μας έχουν λείψει τους τελευταίους μήνες, και σήμερα επανεκτιμούνται από μηδενική βάση σε ολόκληρο τον κόσμο. Και με βάση αυτή τη φιλοσοφία παρεμβάσεις όπως τα πάρκα τσέπης, και εκατοντάδες μικρές παρεμβάσεις, δεν είναι απλώς μία μικρή χειρονομία, αλλά η ανατροπή ενός δόγματος που υποτιμούσε τον πυρήνα της στις μεγάλες πόλεις, επί χρόνια. Το νέο δόγμα είναι η ανάδειξη του δημοσίου χώρου, η βιώσιμη κινητικότητα, η κατοχύρωση της περιβαλλοντικής και κοινωνικής συνοχής.
