Περίπτερα, μια σχεδόν εξ ολοκλήρου ελληνική πατέντα, αναγνωρίσιμο μέρος της κουλτούρας μας. Η ιστορία τους ξεκινάει στις αρχές του 20ού αιώνα από τα αστικά κέντρα με σκοπό την αποκατάσταση των πληγέντων του πολέμου. Πάμε να γνωρίσουμε μερικές ιστορίες για τα περίπτερα της Αθήνας και να ακούσουμε τι έχουν να μας πούνε οι ιδιοκτήτες τους.
Η «κοινωνική λειτουργός» του Λαϊκού
Απέναντι από το Λαϊκό Νοσοκομείο στο Γουδί βρήκαμε την Έλενα, η οποία εργάζεται σε περίπτερα εδώ και 4 χρόνια. Θα μπορούσαμε πολύ εύκολα να πούμε πως η κοπέλα αυτή είναι η κοινωνική λειτουργός έξω από το νοσοκομείο, καθώς με το χαμόγελο και τη ζεστασιά της βοηθάει τον κόσμο να ξεχάσει για λίγο τα προβλήματά του και να νιώσει όμορφα. «Δεν είναι λίγες οι φορές που έρχεται κόσμος αρκετά προβληματισμένος, αλλά πάντα τους λέω ότι όλα θα πάνε καλά, να σκέφτονται θετικά και με ένα χαμόγελο όλα τα δύσκολα μπορούν να αντιμετωπιστούν».
Ψάχνοντας, λένε, βρίσκεις. Στις προσπάθειά μου λοιπόν να βρω τις πιο ιδιόμορφες ιστορίες περιπτέρων, στη Λ. Αλεξάνδρας 213Β βρήκα τον Δημήτρη και τον Κωνσταντίνο. Ο Δημήτρης, τελειόφοιτος ΑΣΟΕ, είναι πλέον 26 χρονών και δουλεύει σε περίπτερα εδώ και 6 χρόνια. Δημήτρη, ποια είναι η ποιο ιδιαίτερη ιστορία που θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μου; «Θυμάμαι για ένα πολύ μεγάλο διάστημα είχα πελάτη έναν αρκετά “περιθωριακό” κύριο ο οποίος ερχόταν κάθε μέρα, έπαιρνε τις μπίρες του, καθόταν στη γωνία και ποτέ δεν μιλούσε. Μία μέρα είχαμε πιάσει την κουβέντα με μία παρέα. Φεύγοντας, ένας νεαρός μού είπε πως το περίπτερο είναι το καλύτερο πανεπιστήμιο. Δεν θα ξεχάσω την αντίδραση του ανθρώπου αυτού που δεν μιλούσε ποτέ και σε κανέναν. Σηκώθηκε, αγόρασε την μπίρα του και μου είπε “μην μπερδεύεσαι, φίλε μου, μπορεί το περίπτερο να είναι το καλύτερο πανεπιστήμιο αρκεί να αποφοιτήσεις”. Μπορεί αυτός ο άνθρωπος να μη μιλούσε ποτέ αλλά μια και μόνο φράση του αρκούσε για να συνοψίσει τη ζωή μας στα περίπτερα». Ο Κωνσταντίνος, από την άλλη μεριά, 25 ετών και φοιτητής του ΤΕΙ Πειραιά, πιστεύει πως οι περιπτεράδες είναι οι ψυχολόγοι του δρόμου. «Επειδή είσαι στο δρόμο ο άλλος σού αφήνει εύκολα την παράνοια και τα προβλήματά του. Έχω γίνει “ψυχολόγος” πολλών ανθρώπων σε αυτά τα 6 χρόνια που δουλεύω ως περιπτεράς».
Στην Περικλεούς 12 συνάντησα το πιο όμορφο και παλιό περίπτερο του κέντρου με την εξυπηρετικότατη κυρία Μιρέλλα. «Έχω ακόμα το γράμμα που βρήκα όταν μπήκα στο περίπτερο που επιβεβαιώνει ότι λειτουργεί από το 1958». Κυρία Μιρέλλα, γιατί πολύχρωμα αστεράκια; «Για όλα ευθύνεται ο γιος μου και οι φίλοι του. Όταν έμαθαν ότι πήραμε περίπτερο στο Σύνταγμα ήθελαν να το γεμίσουν γκράφιτι. Δεν τους άφησα, όμως. Την επόμενη μέρα όταν ήρθα, το βρήκα γεμάτο πολύχρωμα αστεράκια». Η κυρία Μιρέλλα νιώθει περήφανη που το περίπτερό της δεν είναι όπως τα συνηθισμένα.
Το πιο ιστορικής σημασίας περίπτερο του κέντρου
Στην οδό Κασομούλη 52 του Νέου Κόσμου βρήκαμε το, πλέον, μετακομισμένο περίπτερο του κυρίου Γιάννη Πλακόπουλου. «Το 1964 ο πατέρας μου ήρθε στην Ελλάδα από την Κωνσταντινούπολη, και συνηθίζοντας να κάνει βόλτες στην Ομόνοια όπως όλοι οι επαρχιώτες της εποχής, είδε ένα περίπτερο του οποίου η μισή πλευρά ήταν ανεκμετάλλευτη». Η απόφασή του να επινοικιάσει τη μισή πλευρά του περιπτέρου και να το γεμίσει «φο μπιζό» της εποχής αποδείχτηκε μία σπουδαία απόφαση τόσο για την οικογένειά του όσο και για το κέντρο της Αθήνας. Μέσα σε ένα χρόνο μάζεψε τα χρήματα και αγόρασε εξ ολοκλήρου το περίπτερο. Στην αρχή βοήθησαν οι πρώτοι Αιγύπτιοι που έφτασαν στην Ελλάδα το 1972 και το περίπτερο τους προσέφερε τον αιγυπτιακό τύπο. «Το 1973 ζήσαμε το Πολυτεχνείο, το 1981 ήρθαν οι φωτιές του Minion και του Κατράντζου στην καρδιά της Αθήνας». Το περίπτερο του Κ. Πλακόπουλου φτάνει στην κορυφή. «Το 1992 έφτασε στην Ελλάδα το μεταναστευτικό ρεύμα των Αλβανών και εγώ ήμουν εκεί να τους προσφέρω τον αλβανικό τύπο. Μια Κυριακή σπάσαμε κάθε ρεκόρ πουλώντας 4.500 φύλλα, το διανοείσαι; 4.500 φύλλα μέσα σε μια μέρα». Πέρα από όλα αυτά όμως οι μετανάστες της Ομόνοιας είχαν και άλλες ανάγκες, έπρεπε να βρούνε τρόπο να ενσωματωθούν στην κοινωνία. «Πουλούσαμε κάρτες, λεξικά, ακόμα και συνταγές. Ένας μετανάστης, θυμάμαι, μου είπε ότι είμαι κάτι σαν φαρμακείο γι’ αυτούς». Η αποκορύφωση για το περίπτερο, που βρισκόταν τότε προς την πλευρά της Αθηνάς, ήταν η Ολυμπιάδα. «Το περίπτερό μας κυριολεκτικά απογυμνώθηκε από την πραμάτεια του». Το 2014 όμως και μετά από μια σειρά άσχημων γεγονότων στο κέντρο της Αθήνας, όπως ήταν η δολοφονία του Αλέξη, αλλά και τις πολλές πορείες, η αυλαία μιας ιστορίας 50 χρόνων πέφτει. Και ο κύριος Γιάννης νιώθει ότι «από περιπτεράς της Ομόνοιας έγινα ένας απλός περιπτεράς».
Πανεπιστημίου 44, το μέρος όπου πριν αρκετά χρόνια έγινε ένα τραγικό ατύχημα. Το περίπτερο του κυρίου Στάθη Τραπεζαλίδη «βρέθηκε στο δρόμο του Μετροπόντικα». Μετά από πάρα πολλά χρόνια και αφού το περίπτερό του έχει ξαναχτιστεί, στην ερώτηση ποιο είναι το πιο όμορφο πράγμα που έχετε ζήσει ως περιπτεράς είναι: «Που σώθηκε η γυναίκα μου όταν ο μετροπόντικας ρουφούσε το περίπτερο». Παρότι του συνέβη αυτό, λατρεύει τη δουλειά του και ελπίζει για το μέλλον. Πιστεύει πως εάν επιβιώσεις από μία επιχείρηση του πεζοδρομίου, μπορείς να κάνεις οτιδήποτε. «Είναι δύσκολη η δουλειά του περιπτέρου. Εμείς δεν πουλάμε τέχνη, πουλάμε τους εαυτούς μας».
Ο περιπτεράς της «γειτονιάς» μου
Ο Βαγγέλης και ο Άγγελος είναι τα παιδιά που έχουν το περίπτερο στην Κηφισίας 92. Η ιστορία μου μαζί τους ξεκινάει πριν 2 χρόνια. Χρειαζόμουνα ψιλά (και οι περιπτεράδες, όπως είναι γνωστό, δεν τα μοιράζονται). Πήγα λοιπόν και βρήκα τον Άγγελο, δεν σας το κρύβω ότι με την πρώτη του καλημέρα τον αγάπησα. Η καλοσύνη εξάλλου των δύο ιδιοκτητών είναι ο λόγος που χαμογελάει ο κόσμος που εξυπηρετείται από το περίπτερό τους κάθε πρωί. Το περίπτερο λοιπόν αυτό, όπως μας λέει ο Βαγγέλης, είχε αλλάξει πάνω από 10 ιδιοκτήτες όταν πριν 3 χρόνια έφτασε στα χέρια τους. «Πλέον έχουμε το μεγαλύτερο κωδικολόγιο από όλα τα περίπτερα της Αθήνας». Τα δύο αυτά παιδιά με την αγάπη τους για δουλειά τους και το χαμόγελό τους με έχουν πείσει να περπατάω σχεδόν ένα χιλιόμετρο για να πάρω ένα πακέτο τσιγάρα.
Θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς τον κύριο Θ. Μάλλιο (πρόεδρο Καπνοπωλών - Περιπτερούχων) για την πολύτιμη βοήθεια που μου παρείχε και για το πιο ευχάριστο μήνυμα που μου έδωσε λέγοντάς μου, «έχω την τύχη να ζω την ιστορία της Ελλάδος εδώ και 25 χρόνια μέσα από το περίπτερό μου».
