Βαγγέλη Κραββαρίτη, πώς το Famelab αναδεικνύει τους νέους επιστήμονες της χώρας;

Όταν χρειάζεται να επικοινωνήσεις μια επιστημονική αλήθεια μπροστά σε πλήθος, το να γνωρίζεις άρτια το αντικείμενό σου, απο μόνο του δεν αρκεί. Η πρόκληση είναι να καταφέρεις να ελκύσεις το ενδιαφέρον του κοινού ώστε να κατανοήσει τα όσα λες, ακόμα και για θέματα που ενδεχομένως να μην έχει ξανακούσει. Το FameLab, ένας από τους μεγαλύτερους διαγωνισμούς για την επικοινωνία της επιστήμης στον κόσμο, επιστρέφει και φέτος, προκειμένου να κάνει αυτό ακριβώς: Να αναδείξει τους επιστήμονες που επικοινωνούν με τον καλύτερο τρόπο την ιδέα τους, τόσο μέσα από τον ελληνικό τελικό στην Αθήνα όσο και στον μεγάλο τελικό στη Βρετανία. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Πώς γίνεται να βγει κάποιος νικητής και τι ευκαιρίες εξέλιξης θα έχει; Βρεθήκαμε στα γραφεία του British Council και συναντήσαμε τον Βαγγέλη Κραββαρίτη, υπεύθυνο των εκπαιδευτικών και κοινωνικών προγραμμάτων για να μας δώσει τις λεπτομέρειες.

«Ένα φρέσκο, δυναμικό πρόσωπο, νέος επιστήμονας που θα ξεχωρίζει για το πάθος του, γι’ αυτό το οποίο ερευνά και σπουδάζει και παράλληλα αντιλαμβάνεται την αξία του να επικοινωνεί τη δική του επιστήμη στο γενικό κοινό. Αυτόν θα ξεχωρίσουμε στο Famelab. Μέσα από την προκριματική διαδικασία περίπου 10 συμμετέχοντες θα περάσουν στο τελικό που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 4 Απριλίου στην Τεχνόπολη στο πλαίσιο του Athens Science Festival 2020, όπου οι φιναλίστ θα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν την παρουσίασή τους μπροστά σε κοινό 400 ατόμων. Ο νικητής μετά περνά στην επόμενη φάση και να μας εκπροσωπήσει στη Βρετανία».

Η Βρετανία παραδοσιακά πρωτοπορεί στην επικοινωνία της επιστήμης και αναγνωρίζει την αναγκαιότητα να προωθηθεί και σε ένα μη-επιστημονικό κοινό. Η επικοινωνία της επιστήμης άλλωστε έχει σκοπό να αλλάξει τα στερεότυπα σχετικά με τους ερευνητές, να καταδείξει στο κοινό τη χρησιμότητα των επιστημονικών και τεχνολογικών ζητημάτων και να ενθαρρύνει την επένδυση στην  έρευνα. Η Ελλάδα μάλιστα ήταν η πρώτη χώρα που υλοποίησε το Famelab εκτός Bρετανίας από τις 30 χώρες που συμμετέχουν σε όλο τον κόσμο.

Ποια είναι όμως η διαδικασία επιλογής του νικητή; Μέσα σε ένα διάστημα τριών το πολύ λεπτών, ο κάθε διαγωνιζόμενος θα πρέπει να παρουσιάσει το επιστημονικό θέμα της επιλογής του με τρόπο διασκεδαστικό και κατανοητό. Στη συνέχεια, η κριτική επιτροπή θα έχει δύο λεπτά για να του θέσει ερωτήσεις. Ο συμμετέχων αξιολογείται με βάση την εγκυρότητά του, τη δημιουργικότητα στον τρόπο που το παρουσίασε αλλά και πόσο μεταδοτικός ήταν στο κοινό και σε ανθρώπους που ενδεχομένως να μην έχουν ξανακούσει γι’ αυτό το θέμα. Σύμφωνα μάλιστα με τον κ. Κραββαρίτη, ο διαγωνισμός έχει αναδείξει και έχει προσφέρει ευκαιρίες εξέλιξης σε δεκάδες νέους και ταλαντούχους επιστήμονες.

«Μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια έχουμε καταφέρει να αναδείξουμε και να στηρίξουμε ανθρώπους με τους οποίους μοιραζόμαστε τις ίδιες αρχές και πάθος για την επιστήμη. Όλοι αυτοι έχουν λάβει διαφόρων ειδών εκπαιδεύσεις γύρω από την επιστήμη και την παρουσίασή της, όπως και ευκαιρίες δικτύωσης με άτομα σχετικά με τον κλάδο τους ενώ στηρίζουμε τις πρωτοβουλίες και τα προγράμματά τους με όποιο τρόπο μπορούμε. Φέτος, για παράδειγμα, προστέθηκαν στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, ο Βόλος και τα Γιάννενα στις πόλεις που μπορούν να γίνουν προκριματικοί γύροι και αυτό οφείλεται σε παλιούς famelabers που κατάγονταν από εκεί και που ήθελαν να προσφέρουν στον διαγωνισμό και να αφήσουν το δικό τους στίγμα».

Ένας από αυτούς είναι και ο Γιάννης Παπαχρήστος, International FameLab Finalist 2018, που εκπροσωπούσε την Ελλάδα στη Βρετανία. Δύο χρόνια μετά την εμπειρία του στον διαγωνισμό, διοργανώνει την προκριματική φάση FameLab στα Ιωάννινα  και μαζί με αυτό και το πρώτο Ioannina Science Festival.

«Τσέκαρε αυτό ίσως να σε ενδιαφέρει». Αυτή ήταν η φράση που με έκανε να δω το 2018 την ανακοίνωση του Βρετανικού Συμβουλίου σχετικά με τον Διαγωνισμό FameLab. Ένα μήνα μετά συμμετέχω στον προκριματικό της Θεσσαλονίκης και δύο μήνες μετά έχω τη χαρά να βρίσκομαι στον Μεγάλο Τελικό στην Τεχνόπολη. Η ανακοίνωση της νίκης μου από μια έμπειρη ομάδα κριτών ήταν το πιο μαγικό συναίσθημα. Το ταξίδι στη Μεγάλη Βρετανία δεν άργησε, εκεί κατανόησα τι σημαίνει να εκπροσωπείς μια χώρα σε ένα παγκόσμιο Φεστιβάλ Επιστήμης και να είσαι μαζί με τους top science communicators. Επιστήμονες από όλο τον κόσμο, μάθαινες πρώτος τις τελευταίες εξελίξεις σε όλες τις επιστήμες και φυσικά η FameLab International Class 2018 ήταν και είναι πάντα στην καρδιά μου. Όταν αγαπάς αυτό που κάνεις και σε στηρίζουν οι άνθρωποί σου, τα success stories είναι μονόδρομος».

Ο νικητής του τελικού θα μεταβεί στο Cheltenham Festival, ένα από τα μεγαλύτερα επιστημονικά event στη Βρετανία, τον Ιούνιο με όλα τα έξοδα πληρωμένα προκειμένου να συμμετάσχει μαζί με τους νικητές των άλλων χωρών στο International FameLab 2020. Οι 10 φιναλίστ που θα επιλεγούν στον προκριματικό γύρο θα παρακολουθήσουν δωρεάν ένα διήμερο Masterclass στην Επικοινωνία από Βρετανούς experts. Οι τρεις finalist της κριτικής επιτροπής, όσο και ο αγαπημένος του κοινού, θα κερδίσουν δώρα τεχνολογίας, συνολικής αξίας 1.000 ευρώ. Ήδη οι αιτήσεις έχουν ξεκινήσει με τον μέσο όρο τους να κυμαίνεται σε περισσότερες από 200 ενώ αυξάνονται σταδιακά κάθε χρόνο. Στατιστικά τα αγαπημένα θέματα των διαγωνιζόμενων έχουν να κάνουν με το περιβάλλον. Πέρσι ο νικητής παρουσίασε ένα θέμα για το πώς τα φυτά και τα δέντρα επικοινωνούν μεταξύ τους, παρόλα αυτά ένα ανερχόμενο θέμα στο εγχώριο αλλά και το διεθνές Famelab έχει να κάνει με τις ανθρώπινες σχέσεις και το πώς αντιδρά ο εγκέφαλος σε διάφορα ερεθίσματα ή πώς αντιλαμβάνεται τον έρωτα και την αγάπη.

Μια συμμετέχουσα πέρσι αποφάσισε να ραπάρει το θέμα της κι όχι να το παρουσιάσει απλά, αυξάνοντας τον πήχη της δυσκολίας. Το κοινό μάλιστα δείχνει να απολαμβάνει κάθε φορά τις παρουσιάσεις που περιλαμβάνουν μουσική και θεατρικότητα. Συνολικά οι συμμετοχές στο Famelab είναι μοιρασμένες ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες ενώ πολλές φορές δεν βλέπεις αυτή την αναλογία στις σχολές θετικών επιστημών και τεχνολογίας. Η Στεφανία Κροκίδα, είναι μια απο τις κοπέλες που συμμετείχαν στον διαγωνισμό παλαιότερα επιλέγοντας ως θεματική τη νευροβιολογία:

«Ήταν φοβερή εμπειρία! Εγώ προσωπικά είχα ήδη μια εμπειρία στο public speech, αλλά σε πολύ λιγότερο κόσμο. Η εισαγωγή στο μεγαλύτερο κοινό ήταν κάτι μοναδικό γιατί από τη μία σε αγχώνει περισσότερο αλλά από την άλλη προσφέρει μια ασφάλεια επειδή στην ουσία δεν βλέπεις πραγματικά κανέναν και σε κάνει πιο δυνατό στο να επικεντρώνεις στην ομιλία και όχι στον δέκτη. Η παρουσία της κριτικής επιτροπής και το όλο πλαίσιο του διαγωνισμού είναι επίσης ενδιαφέρουσα γιατί προστίθεται πίεση αλλά σε βάζει σε μια διαδικασία αυτοαξιολόγησης και εσωτερίκευσης της ιδέας ότι, όταν μιλάς σε κοινό, δεν πρέπει να αυθαιρετείς βασιζόμενος στο ότι το κοινό πιθανόν να μη γνωρίζει κάποια πράγματα, αλλά πρέπει να ελέγχεις συνεχώς την εγκυρότητα όσων λες. Έτσι, το Famelab δίνει την ευκαιρία ανάδειξης σε νέα άτομα, και προωθεί έμπρακτα την επικοινωνία της επιστήμης στο ευρύ κοινό στο πλαίσιο ενός παιχνιδιού».

Σε αυτό συμφωνεί και ο Βαγγέλης: «To British Council πιστεύει βαθύτατα στη σημασία της εκπαίδευσης και θέλει μέσα από το Famelab, σε ένα πολύ κομβικό κομμάτι της κοινωνίας, την επιστημονική κοινότητα, να παρέχει όσο το δυνατόν περισσότερες ευκαιρίες εκπαίδευσης. Κι όσοι περισσότεροι επιστήμονες μπορούν να επικοινωνούν με ακρίβεια και εγκυρότητα το αντικείμενό τους τόσο καλύτερη επιστήμη θα έχουμε στο τέλος».

Οι αιτήσεις συμμετοχής για το Famelab είναι ανοιχτές μέχρι τις 19 Φεβρουαρίου. Περισσότερα για τα προγράμματα και τις δράσεις του British Council εδώ.