Σημείωμα που είχε κρύψει Ελληνοεβραίος κρατούμενος του Άουσβιτς, το οποίο βρέθηκε το 1980, αποκαταστάθηκε από Ρώσους ειδικούς και διαβάστηκε κατά 90% με σύγχρονες τεχνολογικές μεθόδους.
Λεπτομερέστερα, το σημείωμα το έγραψε ο Θεσσαλονικιός Μαρσέλ Νατζαρή, μέλος των «ζόντερκομάντο» του στρατοπέδου (κρατούμενοι που έβγαζαν τα πτώματα των εκτελεσμένων από τους θαλάμους αερίων, τα έκαιγαν στα κρεματόρια και πετούσαν τις στάχτες σε ποτάμια), το έκρυψε σ’ ένα θερμός και το έθαψε. Ένας φοιτητής το βρήκε το 1980, Ρώσοι ειδικοί το αποκατάστησαν ώστε να μπορεί να διαβαστεί και αυτό το μήνα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Σύγχρονης Ιστορίας» του πανεπιστημίου του Μονάχου.
Το σημείωμα, τεκμήριο μοναδικό γιατί είναι γραμμένο στα ελληνικά (έχουν βρεθεί άλλα εφτά, αλλά είναι στα γίντις), απευθύνεται «Προς τους αγαπημένους μου Δημήτρη Στεφανίδη, Ηλία Κοέν, Γιώργο Γούναρη και Σμάρω Στεφανίδου… Η αγαπημένη μου παρέα) κι ανάμεσα στα άλλα γράφει:
«Υποφέραμε πράγματα που δεν μπορεί να τα συλλάβει ο ανθρώπινος νους»
«Κάτω από ένα κήπο υπάρχουν δυο ατέλειωτοι υπόγειοι χώροι: στον ένα γδύνονταν, ο άλλος ήταν ο θάλαμος αερίων. Οι άνθρωποι έμπαιναν μέσα γυμνοί και μόλις έφταναν τις 3.000 ο θάλαμος έκλεινε και τους σκότωναν»
«Ανοίγαμε τους θαλάμους ύστερα από μισή ώρα… Κουβαλούσαμε τα πτώματα αυτών των αθώων γυναικών και παιδιών… στο χώρο με τους φούρνους όπου καίγονταν… κατέληγαν 640 γραμμάρια στάχτης»
«Σκέφτηκα πολλές φορές να μπω μέσα μαζί τους, αλλά με κρατούσε η εκδίκησις. Θέλησα και θέλω να ζήσω για να εκδικηθώ το θάνατο του μπαμπά μου, της μαμάς μου και της αγαπημένης μου αδερφής»
Δε φοβάμαι το θάνατο, είναι δυνατό να τον φοβηθώ μετά από όσα είδαν τα μάτια μου;»
Ο Νατζαρή επέζησε, απελευθερώθηκε, μετανάστευσε στις ΗΠΑ και δούλεψε ράφτης μέχρι το θάνατό του.
(Με πληροφορίες από άρθρο του Δημήτρη Δουλγερίδη, «Τα Νέα» 13.10.2017)
25°
