Κοίταξέ την πώς σερβίρει, πιο λευκή κι απ’ την ποδιά της / πως κρατάει ψηλά το δίσκο και την αξιοπρέπειά της / ροδανθός μες στα ρεμάλια και Θεά μες στους θνητούς / η παγίδα για να γίνεις πάλι χάλια...», τραγούδησε ο Φοίβος Δεληβοριάς (λες και θα μπορούσε να το κάνει κάποιος άλλος τόσο τρυφερά) για τα κορίτσια που φροντίζουν να πιούμε τον καφέ μας και τα ποτάκια μας ευχάριστα, που ικανοποιούν την κάθε μας απαίτηση με χαμόγελο, που μας γεμίζουν το ποτηράκι με το νερό πριν καν σκεφτούμε ότι διψάμε.
Το σέρβις είναι ένας γυναικοκρατούμενος κλάδος, όμως δεν υπάρχει τίποτα να γιορτάσουμε εδώ, κορίτσια. Δεν κατακτήσαμε κάποιο δικαίωμα στον εργασιακό χώρο ως γυναίκες. Αντίθετα, υπάρχει αυτή η σιωπηλή συμφωνία ότι το σέρβις πρέπει να στελεχώνεται κυρίως από νεαρά, όμορφα και δροσερά κορίτσια. Από την πλευρά του επιχειρηματία, δεν μπορείς παρά να ακούσεις ότι δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς. Ένα κορίτσι που κάνει αυτό το ευκαιριακό (για πολλούς λόγους) επάγγελμα, αντιπροσωπεύει το εκάστοτε μαγαζί και οφείλει επομένως να είναι μια ευχάριστη παρουσία, ευγενική και προσηνής, που να κάνει τον πελάτη –ανεξαρτήτως φύλου– να αισθάνεται άνετα, έτσι ώστε να καταναλώσει και φυσικά να επιστρέψει.
Αν επιχειρήσουμε λοιπόν να ανοίξουμε τη συζήτηση για το σεξισμό, ή για το πόσο «αναλώσιμη» είναι μία σερβιτόρα, κυρίως από άποψη ηλικίας, θα πέσουμε σε αχαρτογράφητα νερά. Αν, δε, ξεκινήσουμε να λέμε για τη συμπεριφορά μας απέναντί τους ή για τη δική τους προς εμάς, καλύτερα να αφήσουμε το διαδίκτυο και να βγούμε για ποτάρες να τα πούμε.
Ας δώσουμε λοιπόν το λόγο στα ίδια τα κορίτσια που εργάζονται ως σερβιτόρες. Έξι νέες κοπέλες που εργάζονται σε all day bar της Αθήνας, μοιράζονται την εμπειρία τους από τη δουλειά της σερβιτόρας που έχει κοινωνική επαφή, ορθοστασία, τρέξιμο, κουβάλημα και πολλά ακόμη που δεν διαβάζεις στο βλέμμα εκείνης που σου σερβίρει τον καφέ σου με ένα πλατύ χαμόγελο, ή της άλλης που μέσα σε ένα μαγαζί κατάμεστο από ιδρωμένους θαμώνες που χορεύουν προσπαθεί να σου δώσει ρέστα από 50άρικο.
Σουρούκ, 24
«Αφού τελείωσα το σχολείο, το 2011, ξεκίνησα να δουλεύω ως σερβιτόρα, στην αρχή σαν καλοκαιρινή δουλειά και έπειτα part time για να μπορώ να παρακολουθώ τα μαθήματα στη σχολή μου. Παίρνω το πτυχίο μου τώρα από το τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης. Έβγαλα πολλά λεφτά, αυτό είναι το κακό με αυτή τη δουλειά, βγάζεις εύκολα λεφτά και χάνεσαι. Έτσι, φτάσαμε στο 2017 και δουλεύω ακόμη. Έχω δουλέψει μέχρι στιγμής σε δύο μαγαζιά μόνο. Στο τελευταίο είμαι κοντά τεσσεράμισι χρόνια. Δουλεύω μόνο βράδυ και τριήμερα. Προσπαθώ να μαζέψω λεφτά για το μεταπτυχιακό μου.
»Προτιμώ να έχει δουλειά και να τρέχω, γιατί περνάει γρήγορα η ώρα. Όταν κάθεσαι, καταλαβαίνεις την κούραση, γιατί εμείς δουλεύουμε 9ωρα, 12ωρα. Το σώμα μου το έχω καταστρέψει ήδη βέβαια. Έχω χαλάσει τη μέση μου, το χέρι μου. Έχω πάει σε γιατρό και μου έχει πει, “Σταμάτα αυτή τη δουλειά ή κάνε έστω γυμναστική”, δεν έχω κάνει τίποτα από τα δύο. Έδινα στον εαυτό μου περιθώριο ότι θα κάνω αυτή τη δουλειά μέχρι τα 25. Όμως ξέρω ότι αναγκαστικά θα τραβήξει κι άλλο, καθώς τώρα παίρνω το πτυχίο μου και στην αρχή της πορείας μου γνωρίζω ότι δεν θα πληρωθώ καλά στο αντικείμενό μου.
»Προσωπικά, δεν πιστεύω ότι η εξωτερική εμφάνιση παίζει ρόλο για να σε προσλάβει κάποιος, αν ρωτήσεις όμως έναν επιχειρηματία θα πει ναι. Για εμένα το πιο σημαντικό σε αυτή τη δουλειά είναι να έχεις στο δυναμικό σου ένα θετικό άτομο, ευγενικό, χαμογελαστό.
»Δούλευα σε ένα μπαρ όπου η μουσική ήταν πολύ δυνατή, πάω να πάρω παραγγελία από πελάτη, σκύβω πιο κοντά για να ακούσω τι θέλει να πιει και μου γλείφει το μάγουλο. Με έγλειψε σαν σκύλος. Έπαθα σοκ. Όταν διαμαρτυρήθηκα μου απάντησε “Νόμιζα ότι σου άρεσε”. Είναι ό,τι χειρότερο έχω ζήσει. Το κακό με αυτή τη δουλειά είναι ότι έρχονται loners και το μόνο που θέλουν είναι να μιλήσουν στη σερβιτόρα, να της πιάσουν κουβέντα.
»Στην πρώτη μου δουλειά είχα έναν πελάτη φοβερό στόκερ, που με είχε τρομάξει πολύ. Ερχόταν και μου άφηνε κεκάκια, cd. Οκ μέχρι εκεί. Ένα βράδυ όμως τον είδα έξω από το παράθυρο να κοιτά επίμονα μέσα να δει αν είμαι εκεί, βγαίνω έξω και μου είχε αφήσει ένα βιβλίο, σαν λεύκωμα, με φωτογραφίες μου που είχε κατεβάσει από το προφίλ μου στο Facebook, ενώ δεν είμαστε φίλοι, με αυτοκολλητάκια, στίχους και ατάκες σαν λεζάντες κάτω από τις φωτογραφίες μου, τύπου “Πάρε με αγκαλίτσα”. Ανατρίχιασα πραγματικά.
»Πελάτισσα επίσης έχει σηκώσει το χέρι της πάνω μου. Ήταν σε μία μεγάλη παρέα, μαζί με μικρά παιδιά και ήδη είχε προκαλέσει μια μικρή αναστάτωση στο μαγαζί με την ανακατάταξη των τραπεζιών για να χωρέσουν όλοι, ωστόσο φυσικά την εξυπηρετήσαμε. Τα παιδάκια άρχιζαν να παίζουν με τις ζαχαρίτσες που έχουμε σε κάθε τραπέζι και για να μην τις χαλάσουν πήγα να τις μαζέψω. Σηκώθηκε τότε η συγκεκριμένη κυρία, με άρπαξε από το χέρι και μου φώναξε μπροστά σε όλο τον κόσμο ουρλιάζοντας ότι πρέπει να απολυθώ. Αυτή ήταν μια ακραία περίπτωση, αλλά γενικά στους αγενής, είμαι τριπλά ευγενική. Δεν μπορείς να κάνεις κάτι άλλο.
»Ήμουν τυχερή και με τον προηγούμενο εργοδότη και δεν έχω αντιμετωπίσει κάποια πολύ άσχημη συμπεριφορά, ωστόσο το να βρεις σε αυτή τη δουλειά ένα ωραίο κλίμα, να νιώθεις σαν οικογένεια, όπως στο μπαρ που δουλεύω τώρα, είναι πολύ δύσκολο».
Φιλίππα, 22
«Είμαι σερβιτόρα τα τελευταία 6 χρόνια. Ξεκίνησα πριν ακόμα τελειώσω το σχολείο, για να βγάζω κάποια χρήματα. Σπουδάζω μουσική σε ωδείο και έτσι μπορώ και το πληρώνω χωρίς βοήθεια από τους γονείς μου. Μου αρέσει, ότι έχω δικά μου λεφτά και είμαι ανεξάρτητη. Βέβαια η δουλειά σε ρουφάει, γιατί ακόμα βγαίνουν καλά λεφτά από αυτή. Ειδικά αν δουλεύεις βράδυ, περνάς και καλά, όποτε είναι ακόμα πιο δύσκολο να την αφήσεις. Έχω εργαστεί μέχρι τώρα σε τρία μαγαζιά.
»Το πιο δύσκολο είναι να αντιμετωπίσεις τους αγενείς ανθρώπους. Με τα χρόνια το έμαθα, στην αρχή όμως με πείραζε. Λέω να δουλέψω ακόμα δύο χρόνια, όμως και να καταφέρω να βιοπορίζομαι από τη μουσική, μέχρι να φτάσω εκεί που θέλω, θα κάνω ένα-δυο μεροκάματα να με βοηθούν οικονομικά.
»Η εξωτερική εμφάνιση, δυστυχώς, ναι, παίζει ρόλο για να σε προσλάβει κάποιος, αλλά αυτό συμβαίνει σε όλες τις δουλειές.
»Μου έχουν μιλήσει με αγένεια πελάτες. Ο κόσμος έχει οργή μέσα του και την εξωτερικεύει με την παραμικρή αφορμή σε εμάς, γιατί ξέρει ότι δεν μπορείς να κάνεις και πολλά. Ένας απλός υπάλληλος είσαι. Πολλοί θεωρούν ότι είσαι υποχρεωμένη να τους απαντήσεις σε ό,τι κι αν σου πουν. Έρχεται ένας τύπος αρκετά creepy, ο οποίος ακόμα κι όταν δεν κάθεται στο πόστο μου επιμένει να του μιλάω. Μου λέει συνέχεια “Φιλίππα, γιατί δεν μου μιλάς; Έχεις να μου μιλήσεις μια βδομάδα”. Τυχαίνει μάλιστα να μένει και κοντά μου και με έχει ακολουθήσει εκτός μαγαζιού, έχει κάτσει δίπλα μου στο τραμ, έχει κατέβει στην ίδια στάση με μένα και περπατούσε μαζί μου χωρίς να του έχω δώσει φυσικά το δικαίωμα.
»Έχω κι άλλο στόκερ. Έρχεται ένας πελάτης και εκτός του ότι με ζητάει συνεχώς, μπήκε και στη σελίδα του μαγαζιού και έχει κάνει σχόλια κάτω από κάθε φωτογραφία που εικονίζομαι, όπως “Όλοι εκεί μέσα να προσέχετε το Φιλιππάκι” και τέτοια. Με ρώτησαν συνάδελφοι μου αν τον γνωρίζω και φυσικά δεν τον ξέρω καν. Έβαλα τα κλάματα από τον φόβο μου, γιατί λέω, καμιά φορά θα σχολάσω και θα με περιμένει στη γωνία.
»Η μόνη κακή εμπειρία που έχω από εργοδότη, είναι κάτι μεροκάματα που δεν είδα ποτέ γιατί η επιχείρηση χρεοκόπησε και απλά έκλεισε ένα ωραίο πρωί. Υπήρχαν παιδιά που τους χρωστούσε περισσότερα δεδουλευμένα από εμένα όμως, οπότε εντάξει, εμένα ήταν μικρό το πόσο, δεν έγινε κάτι, σε εκείνους όμως δε τα έδωσε ποτέ».
«Δουλεύω εδώ και 2 χρόνια ως σερβιτόρα. Σπούδασα Διοίκηση Επιχειρήσεων. Την τελείωσα τη σχολή, αλλά δεν μου άρεσε ο κλάδος των οικονομικών, έτσι έδωσα κατατακτήριες για το Παιδαγωγικό και τώρα είμαι στο 4ο έτος.
»Πιστεύω ότι η εξωτερική εμφάνιση παίζει ρόλο στη δουλειά μας. Γενικά, το να είσαι υπάλληλος σε δουλειές που “εξαρτώνται” κάπως από την εξωτερική σου εμφάνιση, που φαίνεσαι πολύ, έχει αυτόματα ημερομηνία λήξης. Δεδομένων των στόχων που έχω θέσει και με τη σχολή τώρα αλλά και το επάγγελμα που θέλω να ασχοληθώ, πιστεύω ότι θα δουλεύω για κανένα χρόνο ακόμα.
»Η κούραση είναι μία μείξη σωματικής και ψυχολογικής. Τη μία μέρα μπορεί να με κουράσει η ορθοστασία και να βγει και σε ψυχολογική κούραση που θα φανεί και στην αλληλεπίδραση με τον πελάτη.
»Σαν άσχημη συμπεριφορά από πελάτη ξεχωρίζω μία κυρία, μου είχε μιλήσει πολύ απότομα επειδή ήθελε να φάει κάτι, της πήγα έναν κατάλογο και παρόλο που είχε πολλή δουλειά εκείνη τη μέρα ασχολήθηκα να της εξηγήσω τι είναι τι. Δεν της άρεσε τίποτα και μου ζήτησε να της φτιάξω κάτι που δεν είναι στον κατάλογο. Της εξήγησα ευγενικά ότι αυτό δεν γίνεται και άρχισε να φωνάζει και να μιλάει άσχημα.
»Προτιμώ να δουλεύω πρωί γιατί νιώθω ότι το βράδυ κουράζομαι τόσο που χάνω την επόμενη μέρα και δεν μπορώ να είμαι αποδοτική σε ό,τι έχω να κάνω εκτός δουλειάς».
Νίκη, 27
«Δουλεύω πάνω-κάτω 7 χρόνια σέρβις. Σπούδασα Γαλλική Φιλολογία και διδάσκω σε δύο φροντιστήρια, επειδή είναι πολύ δύσκολο όμως να τα βγάλω πέρα μόνο με το μισθό μου από την εκπαίδευση, δουλεύω ως σερβιτόρα για έξτρα χρήματα. Έχω αλλάξει περίπου 6 μαγαζιά και στο τελευταίο είμαι εδώ και τρία χρόνια.
»Η εξωτερική εμφάνιση, ναι, είναι προϋπόθεση για να σε προσλάβει κάποιος. Όπως και να το κάνουμε είναι αναλώσιμο επάγγελμα, σε παίρνει μέχρι τα 30-35 μάξιμουμ και από άποψη αντοχών φυσικά. Μέχρι πότε θα έχω κουράγιο εγώ; Μέχρι πέρσι! Μου δίνω ακόμα ένα με δύο χρόνια.
»Το πόστο της σερβιτόρας έχει και άπειρες προετοιμασίες στο μπαρ, καθαριότητα, κουβάλημα κάβας... Είναι ένα κουραστικό επάγγελμα, ειδικά το βράδυ μπορεί να σε διαλύσει. Είναι μέρες που πιο δύσκολη είναι η ορθοστασία και άλλες που είναι το ψυχολογικό. Μπορεί να μην είσαι σε φάση να είσαι χαμογελαστή όλη μέρα. Μπορεί να έρθει ο πελάτης τσαντισμένος και να πρέπει να του φτιάξεις εσύ τη διάθεση. Το βράδυ ωστόσο το προτιμώ, έχει άλλο mood ο κόσμος όταν βγαίνει για ποτό και επίσης έχει περισσότερη πελατεία και περνάει γρήγορα η ώρα. Στον καφέ, ο άλλος μπορεί να έρθει με νεύρα, να μιλάει όλη την ώρα σε ένα τηλέφωνο, να μη σου δώσει σημασία.
»Με ενοχλεί πολύ να μου μιλάνε άσχημα και χωρίς σεβασμό. Ευτυχώς στη δουλειά που είμαι τώρα έχω το ελεύθερο από τα αφεντικά μου, αν νιώσω ότι προσβάλλομαι, να τον βάλω τον άλλο –ευγενικά πάντα– στη θέση του. Έχω βάλει τα κλάματα εξαιτίας της συμπεριφοράς πελάτη, ο οποίος μου μίλησε απότομα επειδή είχα κάνει λάθος παραγγελία.
»Το φλερτ είναι μέσα στο παιχνίδι. Μπορεί να σε παρεξηγήσει και ο πελάτης, αν μιλήσεις λίγο παραπάνω μαζί του. Μας αφήνουν και πολλά τηλέφωνα. Επίσης είχα ένα στόκερ που ερχόταν κάθε μέρα και ζητούσε μόνο εμένα, ήταν λίγο τρομακτικό. Ευτυχώς μίλησα στα αφεντικά μου και το διευθέτησαν εκείνοι».
Πασχαλία, 23
«Δουλεύω σαν σερβιτόρα 4 χρόνια και συνολικά έχω δουλέψει σε 8 μαγαζιά. Σπουδάζω Πολιτικός Μηχανικός στα Τ.Ε.Ι. Αθήνας και είμαι στο έκτο έτος, συνεπώς εργάζομαι ως σερβιτόρα για να βιοπορίζομαι. Μένω με τη μητέρα μου και την αδερφή μου, άλλα είναι στα άμεσα σχέδιά μου να φύγω για να μείνω μόνη μου.
»Για τον εργοδότη που θα σε προσλάβει, είναι απαραίτητο να έχεις ωραίο παρουσιαστικό, καθώς είσαι το πρόσωπο του μαγαζιού.
»Το πιο δύσκολο για εμένα είναι η συναναστροφή με τον κόσμο. Ό,τι διάθεση και να έχει ο άλλος, εσύ πρέπει να είσαι με το χαμόγελο. Το δίσκο τον πήρα και έφυγα με τη μία, αλλά η κοινωνική επαφή με δυσκόλεψε πάρα πολύ στην αρχή. Τη σωματική κούραση της δουλειάς την αντέχω. Η ψυχολογική κούραση είναι δύσκολη. Μετά από ένα 12ωρο δουλειάς θα βγω να πιω μια μπίρα κι ας είμαι σωματικά κουρέλι, γιατί χρειάζομαι να αποφορτιστώ.
»Τα πεσίματα δεν τα αποφεύγεις. Από τον 70χρονο παππού που θα σου πιάσει το χέρι και δεν θα σε αφήνει, μέχρι το παλικαράκι 17 χρονών που θα σου πει “Είσαι καύλα”. Προτιμώ να δουλεύω βράδυ, γιατί τη νύχτα ο κόσμος είναι πιο χαλαρός και ευχάριστος.
»Αρμοδιότητες στο πόστο του σέρβις είναι και η καθαριότητα, τουαλέτες και κουζίνα. Προσωπικά έχω ξαναδουλέψει και ως καθαρίστρια, οπότε είχα μάθει να καθαρίζω και τουαλέτες. Έχω φάει φρίκες με ξερατά και χεσιμάτα, βέβαια. Τέτοιες που λες «Προτιμώ να μη δουλέψω από το να κάνω αυτό», μετά όμως το παλεύεις και συνηθίζεις.
»Στην πρώτη μου δουλειά, εκνευρίστηκα με πελάτη που γύρναγε και μου την έλεγε κάθε 5 λεπτά. Είχα δουλέψει ήδη 9 ώρες και κάποια στιγμή του είπα “Άντε και γαμήσου!”. Η πίεση και το “ατάκα στην ατάκα” με τρέλανε. Φυσικά, ήταν η πρώτη και η τελεύταια φορά που αντέδρασα. Έμαθα να τα διαχειρίζομαι όλα αυτά και να το μαζεύω κι εγώ.
»Εννοείται πως έχω άσχημη εμπειρία από προηγούμενο εργοδότη. Ήταν στην ακριβώς στο προηγούμενο μαγαζί που δούλευα. Ο τύπος είναι τρελός, όλοι το ξέρουν αυτό, οπότε του γύρισαν τα μυαλά και άρχισε να μου λέει ότι ξεκίνησα αλλιώς στη δουλειά και έγινα αλλιώς και στο τέλος μου είπε ότι δε μπορούμε να συνεργαστούμε άλλο. “Ωραία”, του λέω, “απολύομαι δηλαδή, να έρθω να υπογράψω τα χαρτιά μου και να μου δώσετε και το 1,5 μηνιάτικο που μου χρωστάτε”. Το περιμένω ακόμα, από τις αρχές Ιουνίου. Όσες φορές πήρα τηλέφωνο με έβρισε, όσες φορές έβαλα τον δικηγόρο μου να τον πάρει, τον έβρισε και του το έκλεισε και φτάσαμε στο σημείο να έχω πάει στο μαγαζί και να τον περιμένω 4 ώρες, με τον ίδιο φυσικά να έχει εξαφανιστεί. Πάντως θα κάνω αυτή τη δουλειά όσο αντέξω και περνάω καλά».
Βάσσια, 27
«Δουλεύω τα τελευταία δύο χρόνια και είχα δουλέψει άλλο ένα 1,5 χρόνο, όταν ήμουν 22. Έχω τελειώσει τη Νομική και επειδή μένω μόνη μου τα τελευταία 3 χρόνια, δουλεύω σε δικηγορικό γραφείο το πρωί και ως σερβιτόρα τα παρασκευοσάββατα. Σαν ασκούμενη δεν βγάζω πολλά λεφτά, οπότε, μόνο με δύο δουλειές μπορείς να ανταποκριθείς στα ενοίκια, τους λογαριασμούς και στην ανεξάρτητη ζωή που, προσωπικά πιστεύω ότι πρέπει να έχει κάποιος μετά τα 25-26. Αλλιώς δεν βγαίνει. Βέβαια, με δύο δουλειές, άντε να αντέξω μέχρι τα 30, κυρίως λόγω της κούρασης.
»Όσο για την εξωτερική εμφάνιση, πιστεύω ότι είναι θέμα εργοδότη και μαγαζιού. Τα παιδιά που με προσέλαβαν στο μαγαζί που δουλεύω τώρα, δεν πιστεύω ότι το έκαναν με μόνο κριτήριο την εξωτερική μου εμφάνιση. Φυσικά ένα χαμογελαστό πρόσωπο είναι προνόμιο, σε όλες τις δουλειές. Αλλά, για παράδειγμα, δεν θεωρώ ότι θα με έπαιρναν σε ένα μαγαζί “στιλ μπουζούκι”. Δεν έχω την απαραίτητη όψη, το ντύσιμο... Πάει, λοιπόν, ανάλογα με το τι ζήτηση υπάρχει.
»Η ορθοστασία είναι πολύ κακό πράγμα. Για εμένα η σωματική κούραση είναι βραχνάς. Έχω μια εφαρμογή στο κινητό μου και σε μια βάρδια μπορεί να γράψει μέχρι και 22 χλμ.
»Το attitude που έχουν μερικοί άνθρωποι απέναντι στο επάγγελμά μας, είναι ότι δεν είσαι εκεί για να σερβίρεις, αλλά για ομορφιά. Μου έχει πει πελάτης “Βγάλε τα μαλλιά σου από το πρόσωπο για να σε βλέπουμε”. Δεν είμαι εδώ για να με βλέπετε, είμαι εδώ για να σερβίρω, αυτή είναι δουλειά μου. Μπορεί να μιλήσουμε λίγο παραπάνω, αλλά τα πολύ “αούα” και τα αστειάκια, το λίγο “δήθεν” και “το παίζω άντρας”, δεν τα μπορώ. Δεν είμαι πια 19-20 χρονών να χαίρομαι με την προσοχή αυτή.
»Δεν είμαι βέβαια όλη την ώρα κατσούφα και να έρθω κατσούφα, θα μου φτιάξει τη διάθεση ο κόσμος. Δουλεύω πάντα βράδυ, δεν έχω δουλέψει ποτέ πρωί, γιατί έχει πιο πολύ πλάκα. Σωματικά είναι εξουθενωτικό και δε ζεις τη μέρα, χάνεις επαφή και δεν είναι ωραίο, αλλά το προτιμώ γιατί είναι δεδομένο ότι θα μου φτιάξει η διάθεση. Το πρωί ο κόσμος συμπεριφέρεται διαφορετικά, είναι στην τσίτα. Το βράδυ στο πρώτο ποτό έχει αυτομάτως χαλαρώσει».
17°
