Τυφλωμένος από την Εικόνα των Λέξεων
Έκφραση είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον έπαινο των ποιητών για τις εικόνες των καλλιτεχνών. Το αντίθετο ισχύει για τη ζωγραφική του Edward Jarvis. Στις εικόνες του, μέσα από φράσεις δανεισμένες από ποιήματα, αυτοί που επαινούνται είναι οι ποιητές. Και παρόλο που το συγκεκριμένο ποίημα και ο ποιητής βρίσκονται βαθιά μέσα στην καρδιά του, όταν το κείμενο γίνεται το επίκεντρο της εικόνας η σύνδεση που δημιουργείται είναι παραδόξως απελευθερωμένη. Ένας τιτάνας της σουηδικής ποίησης του 20ού αιώνα, ο Gunnar Ekelöf, έδειξε στην τελευταία του τριλογία πώς θα μπορούσαν να δημιουργηθούν ρηξικέλευ θοι δεσμοί μεταξύ παλαιότερων πολιτισμών της Ανατολής και της θνήσκουσας κληρονομιάς του ποιητή σήμερα. Η έννοια της εξάλειψης στην ποίηση του Ekelöf ξεκινάει από τη φυσική πράξη της τύφλωσης. Κατόπιν, μέσω αυτής της διαδικασίας, τίθενται τα πιο ζωτικά ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο που ζούμε τη ζωής μας. Η εσωτερική μας πυξίδα, η ηθική μας, ο τρόπος που προσεγγίζουμε τη ζωή γίνονται φύλλο και φτερό. Παρόμοια είναι και η γραμμή αμφισβήτησης που τίθεται στους πίνακες του Edward Jarvis. Βασίζονται στα αιώνια εμπόδια με τα οποία πάλεψε τόσο η θρησκεία όσο και ο πολιτισμός ανά τους αιώνες. Στα χέρια του Jarvis, οι οικουμενικοί ηθοποιοί ανταλλάσσουν ρόλους και τους δίνονται νέα πρότυπα αρετής για να διερευνήσουν. Στον θεατή προσφέρονται οι έναστροι ουρανοί, οι διόπτρες που εστιάζουν στην ανθρωπότητα. Εκεί, στέκουμε πίσω τους, κρυφοκοιτάζοντας ηδονοβλεπτικά πάνω ή κάτω από τη σκηνή που ξεδιπλώνεται έχοντας ως μοναδικό σκοπό να αφυπνίσουν όσους είναι προικισμένοι με αληθινή όραση.
Μήπως ο ευαγγελισμός συμβαίνει ξανά και ξανά, κάθε πρωί, καθώς ξεκινάμε μια καινούρια μέρα με δυνητικά νέα ενδεχόμενα; Ποιος κρίνει, εκτός από εκείνους που έχουν ήδη κριθεί, τις χαρές της ημέρας; Ποιες θυσίες απαιτούνται για να εκτιμήσουμε σε ποιον μπορεί ή πρέπει να αντισταθούμε; Ο Edward Jarvis ανυψώνει τις ελλείψεις και τις εμπλοκές της ψυχής και βλέπει το έμφυτο μεγαλείο ως κάτι που προορίζεται να αφυπνιστεί.
Ο κόσμος λουσμένος σε χρυσές ακτίνες αιχμαλωτίζει το θαύμα μας, όμως στον ωρολογιακό μηχανισμό του Jarvis η καρδιά ανταποκρίνεται στην ιδέα της πιθανής και της αδύνατης αγάπης, στα συναπαντήματα της ζωής και στις αιώνιες κρίσεις του απόηχού τους. Το ασήμι μαυρίζει με φιλιά και το όνειρο συνεχίζει να ζει. Το παράξενα πλούσιο εικονογραφικό ιδίωμα του Edward Jarvis δανείζεται από τους καλύτερους αφηγητές και καλλιτέχνες όλων των εποχών, από εκείνους που έχουν την υποχρέωση να μεταφέρουν τις λέξεις ακόμη και στον αναλφάβητο που δεν τις γνωρίζει. Ο Jarvis όμως δεν χρειάζεται να υιοθετήσει μια σαφή στάση. Αντίθετα, μικροδιορθώνει και σκαλίζει με το πολύπλευρο ζωγραφικό του λεξιλόγιο, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι οι τεχνίτες του λόγου δεν μπορούν να κατανοήσουν τον πλούτο της εικόνας στην ολότητά του. Μιας εικόνας που τελικά ορίζει το δικό της πεδίο.
Susanna Slöör
Καλλιτέχνις, κριτικός τέχνης, πρώην Μόνιμη Γραμματέας της Σουηδικής Βασιλικής Ακαδημίας Τεχνών
Εγκαίνια: Πέμπτη 9 Ιανουαρίου, 20.00
