Καλοκαίρι 2017 στο μεγαλύτερο πανεπιστήμιο των Βαλκανίων. Ρυπαρότητα, ανομία, «παραβατικότητα και βία ως καθημερινότητα», όπως αυτονόητα υπογραμμίζει η περίφημη επιστολή των 471 φοιτητών του ιδρύματος, η οποία εισέπραξε την παροιμιώδη απάντηση του υπουργού Παιδείας: «Στα πανεπιστήμια αυτά τα θέματα λύνονται από μέσα, αν υπάρχει ένα ρωμαλέο φοιτητικό κίνημα και σύλλογος καθηγητών». Ακολούθησε το συνηθισμένο μπαράζ αντιδράσεων, δηλώσεις δημάρχου, δηλώσεις βουλευτών και δημοτικών παρατάξεων, ανακοινώσεις πανεπιστημιακών κατά Μπουτάρη και κατηγορίες για «δεξιές κραυγές μέσα στην πόλη», δελτία Τύπου κομματικών νεολαιών και εισαγγελική παραγγελία για αστυνομικούς ελέγχους μέσα στο ΑΠΘ.
Τα προβλήματα στο Αριστοτέλειο δεν είναι καινούργια, το μόνο που αυξομειώνεται είναι η ένταση της δημοσιότητας που προσλαμβάνουν. Τι μπορεί να γίνει; Η καθηγήτρια Νομικής Ελισάβετ Συμεωνίδου – Καστανίδου είναι επικεφαλής της «Διεπιστημονικής Επιτροπής του ΑΠΘ για τη Μελέτη Προτάσεων Αντιμετώπισης των Ναρκωτικών», η οποία άρχισε να λειτουργεί πριν από εννέα μήνες. Καθώς δεκάδες σχόλια γράφτηκαν και ακούστηκαν τις τελευταίες ημέρες, ζητήσαμε τις δικές της απόψεις γύρω από ένα θέμα που γνωρίζει όσο λίγοι.
Τα πάντα πουλιούνται και αγοράζονται στους δρόμους μέσα και γύρω από το ΑΠΘ. Γιατί απασχολούν σε τέτοιο βαθμό τη δημοσιότητα τώρα; Βρισκόμαστε πιστεύετε σε στάδιο ως εδώ και μη παρέκει;
Aν το πρόβλημα αφορούσε μόνο στο ΑΠΘ θα ήταν εύκολα διαχειρίσιμο. Δυστυχώς η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη. Η αλήθεια είναι ότι σήμερα ο καθένας μπορεί να αγοράσει ό,τι θέλει, όποια στιγμή θέλει, σε όποιο σημείο της Ελλάδας επιθυμεί.
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης κινητοποιούνται ευλόγως κάθε φορά που συμβαίνει κάτι εξαιρετικό: ένας θάνατος σε σχολική μονάδα, μια καταγγελία φοιτητών, μια χρησιμοποιημένη σύριγγα στα χέρια ενός μικρού παιδιού. Αλλά το πρόβλημα υπάρχει σε μόνιμη βάση και αφορά όλη τη χώρα.
Και θα ήταν πραγματικά χρήσιμο να μας ενημερώσει το κατά βάση αρμόδιο Υπουργείο Υγείας αν έχουν γίνει κάποια βήματα για να διαμορφωθεί επιτέλους ένα Εθνικό Σχέδιο Πρόληψης και Αντιμετώπισης του Προβλήματος των Ναρκωτικών για τα επόμενα χρόνια, με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και ελέγξιμα στοιχεία, όπως έχει αποφασιστεί ήδη από τον Ιούνιο του 2016.
Υπάρχει τρόπος να επικρατήσει νομιμότητα χωρίς να προσκρούσει σε αντιδράσεις περί οργανωμένης κίνησης κατά του ασύλου;
Η διακίνηση των ναρκωτικών είναι δραστηριότητα του οργανωμένου εγκλήματος. Αποτελεί βασική πηγή των εσόδων του σε διεθνές επίπεδο. Η διακίνηση που βλέπουμε στους δρόμους, στις πλατείες, στα σχολεία, αποτελεί την τελευταία φάση μιας ολόκληρης διαδικασίας, στην οποία εμπλέκονται χιλιάδες άτομα.
Ακόμα και αυτή η μικροδιακίνηση αποτελεί κακούργημα στο δίκαιό μας. Ήδη, λοιπόν, και με το νόμο του 1982, αποτελούσε καθήκον – όχι δικαίωμα - της αστυνομίας να επεμβαίνει χωρίς να περιμένει καν προηγούμενη άδεια από τις πρυτανικές αρχές. Αρκούσε και αρκεί μια καταγγελία ακόμα και από ένα μεμονωμένο φοιτητή ή φύλακα.
Ο πρύτανής μας μάλιστα έχει απευθύνει και δημόσια διαρκή πρόσκληση στην αστυνομία για παρέμβαση σε όλους τους χώρους του ΑΠΘ όπου γίνεται διακίνηση, πράξη που έχει τύχει της ομόθυμης υποστήριξης της Συγκλήτου. Δεν τίθεται επομένως κανένα θέμα αμφισβήτησης του ασύλου.
Θεωρείτε γνήσια την αγωνία που εκφράζεται από δεξιά και αριστερά για αμφισβήτηση του πανεπιστημιακού αυτοδιοίκητου;
Το αυτοδιοίκητο των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, ως μέσο προάσπισης της ακαδημαϊκής ελευθερίας, σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι τα πανεπιστήμια θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα με δικά τους όργανα να εξασφαλίζουν την τήρηση της τάξης στους χώρους που προορίζονται για την εξυπηρέτηση της λειτουργίας τους.
Ωστόσο, ούτε στην Ελλάδα ούτε σε καμία άλλη χώρα μπορούν τα πανεπιστημιακά όργανα μόνα τους να αντιμετωπίσουν το οργανωμένο έγκλημα ή άλλες μορφές βαριάς εγκληματικότητας στους χώρους τους. Με αυτή την έννοια, θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δεν είναι το αυτοδιοίκητο των πανεπιστημίων που δημιουργεί το πρόβλημα.
Η αστυνομία έχει ασφαλώς χρησιμοποιήσει πολλές φορές τη νομοθετική κατοχύρωση του ασύλου ως άλλοθι. Ωστόσο, αν αυτό ήταν πράγματι η πηγή του προβλήματος, τότε πώς δικαιολογείται η ευρύτατη διακίνηση ναρκωτικών σε όλη τη χώρα; Μήπως δε γίνεται διακίνηση σε πόλεις χωρίς πανεπιστήμια; Η ιδιαιτερότητα των πανεπιστημίων και γενικότερα των εκπαιδευτικών μονάδων είναι ότι στους χώρους αυτούς η διακίνηση είναι πολύ πιο επικίνδυνη λόγω του μεγάλου αριθμού νέων ανθρώπων που βρίσκονται υποχρεωτικά στους συγκεκριμένους χώρους.
Αντί, λοιπόν, να αναλωνόμαστε σε άγονη μετάθεση ευθυνών, θα ήταν σκόπιμο, με σοβαρότητα και υπευθυνότητα, να διαμορφωθεί ένα σαφές και αποτελεσματικό σχέδιο ειδικά για την αντιμετώπιση της διακίνησης των ναρκωτικών στα σχολεία και στα πανεπιστήμια, με στόχο την προστασία των νέων ανθρώπων και του δικαιώματός τους να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στην προσφερόμενη εκεί γνώση.
Η μονάδα χορήγησης μεθαδόνης του ΟΚΑΝΑ στο παρακείμενο ΑΧΕΠΑ είναι η ρίζα ή μία μόνο παράμετρος του προβλήματος; Θα βελτιωνόταν θεαματικά η κατάσταση αν μετακινούνταν στο Λοιμωδών, όπως έχει προταθεί, ή σε κάποια πλευρά εκτός επαφής με το πανεπιστημιακό campus;
Δε νομίζω ότι το πρόβλημα θα λυθεί με μόνη τη μετακίνηση της μονάδας του ΟΚΑΝΑ. Αλλά θα πρέπει να δούμε όλοι μαζί, σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ, πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε κάποια επιμέρους προβλήματα που φαίνεται πάντως να σχετίζονται με τη λειτουργία του.
Μιλήστε μας για την «Διεπιστημονική Επιτροπή του ΑΠΘ για την Μελέτη Προτάσεων Αντιμετώπισης των Ναρκωτικών». Πόσο καιρό δραστηριοποιείστε, τι έχετε επιτύχει, ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι σας, πόσο εφικτό είναι να λυθούν τόσο δισεπίλυτα προβλήματα σε μια χώρα δυσανεκτική προς τον διάλογο;
Θα ξεκινήσω από το τελευταίο. Θεωρώ ότι το πρόβλημα είναι πράγματι δυσεπίλυτο και για το λόγο αυτό η αντιμετώπισή του προϋποθέτει, όπως είπα, συνολικό εθνικό σχεδιασμό. Τίποτε σημαντικό δεν πρόκειται να γίνει με μεμονωμένες παρεμβάσεις. Ξέρουμε πολύ καλά ότι αν αδειάσει ο χώρος του ΑΠΘ από τα άτομα που διακινούν ναρκωτικά, αυτά πολύ απλά θα μεταφερθούν κάπου άλλου. Αυτό γίνεται τα πολλά τελευταία χρόνια.
Βεβαίως, από την πλευρά μας είμαστε υπεύθυνοι για το δικό μας χώρο και αγωνιούμε να προσφέρουμε τη μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια στους φοιτητές μας. Ήδη για το λόγο αυτό οι πρυτανικές αρχές έχουν κάνει σημαντική προσπάθεια για την βελτίωση της φύλαξης των χώρων του ΑΠΘ και η προσπάθεια αυτή έχει αποδώσει σημαντικά αποτελέσματα.
Παράλληλα, η Επιτροπή μας, η οποία λειτουργεί από την άνοιξη του 2016 με πρωτοβουλία και σημαντική υποστήριξη των πρυτανικών αρχών, προχώρησε σε μια σειρά από δράσεις με στόχο κυρίως να θεμελιώσει τη συνεργασία του ΑΠΘ με φορείς που δραστηριοποιούνται στον τομέα καταπολέμησης της χρήσης ναρκωτικών. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιείται σε μόνιμη βάση street work από στελέχη του ΚΕΘΕΑ και του ΟΚΑΝΑ εντός του campus του ΑΠΘ, έχουν υλοποιηθεί ενημερωτικά σεμινάρια σε φοιτητές της Φαρμακευτικής Σχολής, έχουν πραγματοποιηθεί συναντήσεις με το φυλακτικό προσωπικό του ΑΠΘ ώστε να εκπαιδευτεί σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των διακινητών και των χρηστών ναρκωτικών ουσιών, έχει διανεμηθεί τον Σεπτέμβριο του 2016 έντυπο ενημερωτικό υλικό των φορέων απεξάρτησης σε όλους τους πρωτοετείς φοιτητές του πανεπιστημίου μας, κάτι που θα επαναληφθεί και φέτος, έχει οργανωθεί ένα διήμερο ενημερωτικό-καλλιτεχνικό Φεστιβάλ τον Οκτώβριο του 2016 σε συνεργασία με ΚΕΘΕΑ, ΟΚΑΝΑ, ΙΑΝΟ, ΑΡΓΩ, Π.Π.Α., 18 ΆΝΩ και ΜΕΘΕΞΙΣ, που αποφασίστηκε να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, οι φορείς συμμετείχαν με μέλη τους στον Αριστοτέλειο Δρόμο που οργανώθηκε πριν από 2 μήνες, έχουν συμμετάσχει με ενημερωτικό υλικό, εκθέσεις φωτογραφίας, εκθέσεις ζωγραφικής και θεατρικά στη φοιτητική εβδομάδα 2017, και τέλος συμμετέχουν σε εκδηλώσεις που προγραμματίζονται από τον Οκτώβριο σε επιμέρους Σχολές, με στόχο την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση τόσο των φοιτητών όσο και του εκπαιδευτικού προσωπικού.
Υπάρχει ομόνοια μέσα στους ίδιους τους ακαδημαϊκούς κόλπους γύρω από τη φύση των προβλημάτων και την αντιμετώπισή τους; Υπάρχουν μήπως προσωπικές ατζέντες, ιδιοτελή συμφέροντα ή ίσως απλές ανθρώπινες ανασφάλειες που παρακωλύουν τη θετική δράση;
Θεωρώ ότι όλοι αναγνωρίζουν ότι πρόκειται για ένα πρόβλημα που η αντιμετώπισή του δεν είναι εύκολη. Ωστόσο, ποικίλουν οι απόψεις ως προς τον τρόπο αντιμετώπισής του, κάτι που θεωρώ απολύτως λογικό. Δεν είναι υποχρεωμένοι όλοι να γνωρίζουν ποια είναι τα αίτια του προβλήματος και ποιος ο πιο πρόσφορος τρόπος για την αντιμετώπισή του.
Πώς υποδεχθήκατε εσείς τις δηλώσεις του υπουργού Παιδείας περί «ρωμαλέου κινήματος»;
Όπως νομίζω φάνηκε από όσα είπα, ούτε οι φοιτητές ούτε οι καθηγητές έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν το οργανωμένο έγκλημα ούτε οποιαδήποτε άλλη μορφή σοβαρής εγκληματικότητας.
Μπορούν να συμβάλλουν μόνο στη διαχείριση του χώρου τους και στην ανάπτυξη δράσεων που θα βοηθήσουν στην πρόληψη και στην κινητοποίηση των συμφοιτητών τους που έχουν πρόβλημα εξάρτησης.
14°
