Ναρκομανείς Ανώνυμοι

Οι Ναρκομανείς Ανώνυμοι (ΝΑ) στη Νέα Σμύρνη συναντιούνται κάθε Τετάρτη απόγευμα στην εκκλησία του Αγίου Σώστη, στο χώρο του κατηχητικού, και έφτασα κάνα 20λεπτο νωρίτερα. Βρίσκονταν ήδη απ’ έξω, κάπνιζαν και έπιναν καφέ πέντε έξι άτομα. Κοντοστάθηκα κι άναψα τσιγάρο και λίγο μετά με πλησίασε ένας τύπος. «Γεια σου φίλε. Πρώτη σου φορά εδώ; Πώς σε λένε;» Μετά ήρθε κι άλλος. Ένας τρίτος μου είπε ότι αν ήθελα θα μπορούσα να φτιάξω καφέ. Όταν έφτασε η ώρα της συνάντησης ήμασταν γύρω στα 10-12 άτομα, από 25 μέχρι 55 ετών.

«Ας κρατήσουμε ενός λεπτού σιγή για το ναρκομανή που υποφέρει και αυτόν που έχει πεθάνει». Ήταν η πρώτη κουβέντα του συντονιστή. Μετά ενημέρωσε ότι το θέμα της ημέρας ήταν «ιστορίες ζωής» και ρώτησε αν κάποιος είχε ανάγκη να πει κάτι από την αρχή. Σήκωσε το χέρι ένας τύπος από τη γωνία. Συντονιστής: «Καλησπέρα Χρήστο. Έχεις κάτι να μοιραστείς μαζί μας;» Χρήστος: «Καλησπέρα σε όλους. Είμαι ο Χρήστος και είμαι ναρκομανής». Όλη η ομάδα: «Καλησπέρα Χρήστο». Χρήστος: «Χθες ήπια. Και σήμερα θέλω να πιω. Για την ακρίβεια και θέλω να πιω και δεν θέλω. Δεν ξέρω τι θέλω. Χθες τσακώθηκα με κάποιον στο δρόμο. Αν πιω σήμερα η μάνα μου θα με διώξει από το σπίτι, το είπε. Σκέφτομαι διάφορα, πιέζεται το κεφάλι μου και μου έρχεται να σκάσω. Δεν ξέρω τι θα κάνω τελικά, αν θα πιω ή όχι, αλλά ήθελα να το μοιραστώ μαζί σας».

Μετά ο συντονιστής έδωσε το λόγο στο Θανάση. Εκείνος θυμήθηκε που δούλευε σκληρά από τα 13 και που περίμενε από τον πατέρα του να του πει, άντε ρε Ηλία να παίξεις κάνα ποδόσφαιρο, αλλά δεν του το είπε ποτέ. Μετά θυμήθηκε ότι ο ίδιος σήμερα βλέπει καμιά φορά την κόρη του προβληματισμένη και της λέει πως βλέπει το πρόσωπό της αλλά δεν μπορεί να δει και μέσα στο κεφάλι της και ότι πρέπει η ίδια να του λέει ό,τι την απασχολεί και μετά κατέληξε ότι και ο πατέρας του πού να ήξερε ότι εκείνος ήθελε να πάει να παίξει ποδόσφαιρο, τα νύχια του να μύριζε; Ο Ηλίας είπε ότι έπινε από τα 14, πρώτα μπάφους και αλκοόλ, από τα 15 φάρμακα, από τα 16 ηρωίνη, στα 18 του είχανε πέσει τα μισά δόντια. Ότι μια μέρα η γυναίκα του τον εγκατέλειψε γιατί δεν ήθελε να έρθει η μέρα που η κόρη τους θα τον έβρισκε νεκρό πάνω στο κρεβάτι. Ότι έκοψε όταν σκέφτηκε ότι μπορεί κάποτε η κόρη του να έρθει να του πει ότι κάνει χρήση και «τι να της πω τότε, πάμε να πιούμε μαζί;» Ο Ηλίας σήμερα είναι σχεδόν δύο χρόνια καθαρός.

Μετά μίλησαν όλοι με τη σειρά για πράγματα καθημερινά ή για πράγματα που σκέφτονταν πιο έντονα ή για κάτι που τους ήρθε εκείνη την ώρα ακούγοντας κάποιον άλλο. Ο Σπύρος είπε ότι όσο έπινε νόμιζε ότι από παντού θα μπορούσε να παίρνει μόνο το μέλι, αλλά τα πράγματα δεν ήταν έτσι. «Έλεγα, εγώ θα πιω, ο γείτονας τη χαρμάνα, αλλά εγώ τη χαρμάνα στο τέλος. Μετά, να ένας ωραίος κώλος, πάμε να τον πιάσουμε, κάτσε μετά κάτι χρόνια με κάποια που αποδείχθηκε λάθος επιλογή. Όλα τα πράγματα στη ζωή έχουν τα καλά και τα κακά, δεν το ήξερα και δεν το ένιωθα αυτό, ότι δεν υπάρχει νόμισμα με μία μόνο όψη, αλλά έτσι είναι και πρέπει να τα δέχεσαι και να τα παίρνεις όλα».

Ο Γιώργος έλεγε ότι εδώ και ένα μήνα έχει αρχίσει να αισθάνεται καλύτερα και να διεκδικεί πράγματα. «Έμαθα να μιλάω στη διευθύντριά μου σαν ίσος προς ίσο. Σκέφτομαι, στο ύψος που είμαι κι εγώ είσαι κι εσύ, δεν είσαι ψηλά στο Θεό για να έρθω να σου ζητιανέψω. Μαθαίνω να διεκδικώ. Όχι μόνο τα δικαιώματά μου αλλά και τα συναισθήματά μου, να μην τα κρύβω, να λέω τι αισθάνομαι, να δίνω και να παίρνω. Με πείραξε μόνο που χθες το απόγευμα θα είπα και χίλιες φορές στην κοπέλα μου στο σπίτι ότι είμαι πολύ κουρασμένος, που όσο να ’ναι θα τη μιζέριασα».

Ο Αλέξης είπε ότι πολύ θα του άρεσε να πίνει κάθε Παρασκευή και Σάββατο και τις άλλες μέρες να μην έχει χαρμάνες, να πηγαίνει στη δουλειά και να είναι κομπλέ. «Μου πήρε πέντε χρόνια να μάθω ότι δεν μπορώ να πίνω μόνο κάθε Παρασκευή και Σάββατο. Και τώρα άμα με ρωτήσετε, ναι θα σας πω, μ’ αρέσει η πρέζα και μου αρέσει πολύ αλλά δεν μου αρέσουν όλα τα άλλα. Δεν μου αρέσουν ούτε οι φρίκες που τρώω. Άνοιξε απέναντι ένα μαγαζί ίδιο με το δικό μου και σκέφτομαι ότι θα μου πάρει τη δουλειά, ότι θα κλείσω, ότι θα μου κάνουν κάποιο κακό. Δημιουργώ φανταστικούς εχθρούς στο μυαλό μου και προβλήματα, ας έρθει πρώτα το πρόβλημα και το αντιμετωπίζω, γιατί να το δημιουργώ εκεί που δεν υπάρχει».

Στο τέλος, ξαναμίλησε ο Χρήστος: «Είμαι ο Χρήστος και είμαι καθαρός για μία ημέρα». Είχε αποφασίσει να μην πιει σήμερα κι έπεσε χειροκρότημα. Μετά βγήκε ένα κουτί που πέρασε μπροστά απ’ όλους και όποιος μπορούσε έριχνε κάνα ψιλό μέσα και η συνάντηση έκλεισε με την προσευχή της γαλήνης: «Θεέ μου, δώσε μου τη γαλήνη να δέχομαι τα πράγματα που δεν μπορώ να αλλάξω, το κουράγιο να αλλάξω αυτά που μπορώ και τη σοφία να γνωρίζω τη διαφορά». Μετά ο ένας αγκάλιαζε τον άλλο, με αγκάλιασαν και μένα, βγήκα, άναψα ένα τσιγάρο και γύρισα σπίτι με τα πόδια.

Καθαρός μόνο για σήμερα

Ο Δημήτρης είναι από τους λίγους που σταμάτησε τη χρήση σχετικά μεγάλος, στα 50, και τώρα είναι καθαρός 7 χρόνια. Λέει ότι για να γίνει κανείς μέλος στους ΝΑ δεν υπάρχουν προϋποθέσεις. «Δεν μας απασχολεί τι ή πόσο έπινες, με ποιους έκανες παρέα, τι έχεις κάνει στο παρελθόν, ποια είναι η οικονομική σου κατάσταση. Η μόνη προϋπόθεση είναι να αποδεχθείς το πρώτο από τα 12 βήματα, που λέει “Παραδεχθήκαμε ότι είμαστε ανίσχυροι ως προς τον εθισμό μας και ότι η ζωή μας είχε γίνει ακυβέρνητη”». Ο ίδιος είχε περάσει και από άλλα προγράμματα αλλά δεν τα είχε καταφέρει. Στους ΝΑ, λέει, του ταίριαξε που εδώ δεν επιβάλλονται πράγματα, αλλά μόνο προτείνονται κι αν θες τα ακολουθείς. Δεν θα σου πάρει κανείς ούρα για να δει αν έχεις κάνει χρήση, δεν υπάρχουν κλειστά προγράμματα ή ωράρια, δεν παίρνει κανείς παρουσίες, δεν ρωτάει κανείς το επώνυμό σου. «Αυτό που θα σου προτείνουμε είναι να μείνεις καθαρός μόνο για σήμερα. Κι όχι μόνο καθαρός με την ουσία αλλά και με τα συναισθήματα. Σου ήρθε κάτι άσχημο στο μυαλό, ένας πανικός, κάτι, θα σου πούμε άστο, μην το σκέφτεσαι, μη δράσεις παρορμητικά, ηρέμησε και το ξαναβλέπεις αύριο. Ξέρεις, το να σου πει κάποιος μείνε καθαρός μόνο για σήμερα είναι διαφορετικό από το να σου πει κόψε για ένα χρόνο. Σε απελευθερώνει. Από την άλλη, όταν θα ζητήσει κάποιος τη βοήθειά μας και ρωτήσει τι πρέπει να κάνει θα του προτείνουμε τον τρόπο που εμείς θεωρούμε σωστό. Ότι σε πρώτη φάση καλό θα είναι να μείνει καθαρός για 90 ημέρες και όλες αυτές τις ημέρες να έρχεται στις συναντήσεις. Αλλά κι αν δεν το κάνει δεν θα τον διώξει κανείς, πάλι εδώ είμαστε».

Στους ΝΑ λένε ότι ένας ναρκομανής μόνος του είναι ένας ναρκομανής με κακή παρέα, γι’ αυτό και η συμμετοχή στις συναντήσεις είναι σημαντικές. Ότι τα 12 βήματα είναι ένας δρόμος αυτογνωσίας και πνευματικός που δεν σε βοηθάει μόνο να μείνεις μακριά από τη χρήση αλλά και να αντιμετωπίσεις συναισθήματα και δυσκολίες που όσο ήσουν στη χρήση δεν υπήρχαν ή δεν φαίνονταν. Μέσα από τα βήματα, λέει ο Δημήτρης, μαθαίνεις τον εαυτό σου. Θα πρέπει να σκεφτείς, μιλήσεις και να γράψεις για τα ελαττώματά σου, για τις εμπειρίες σου, για το ποιους έχεις βλάψει. Το τελευταίο βήμα είναι και ο πρωταρχικός σκοπός του ΝΑ: Να μεταφέρει το μήνυμα ότι «ένας ναρκομανής, οποιοσδήποτε ναρκομανής, μπορεί να σταματήσει να κάνει χρήση και να βρει έναν καινούργιο τρόπο ζωής».

Εκτός από τις ομάδες, τα δωμάτια όπως λέγονται, πολύ σημαντικός είναι ο ρόλος του υποστηρικτή που είναι κάποιο άλλο μέλος. «Ένα νέο μέλος μπορεί να βρει έναν παλιότερο που να του κάνει, που να του ταιριάζει και να του ζητήσει να γίνει υποστηρικτής. Για κάθε μέλος είναι μεγάλη τιμή να έρθει κάποιος και να του ζητήσει να γίνει ο υποστηρικτής του. Αυτόν, τον υποστηρικτή του δηλαδή, μπορεί να τον παίρνει τηλέφωνο, να πηγαίνουν για καφέ, να τον ρωτάει ό,τι θέλει, στο πλαίσιο του δυνατού βέβαια». Ο ρόλος του υποστηρικτή δεν είναι σημαντικός μόνο για το νέο μέλος αλλά και για τον ίδιο τον υποστηρικτή. Γιατί αισθάνεται ότι κάποιος τον εμπιστεύεται και πιστεύει σε αυτόν. Γι’ αυτό θεωρείται πολύ σημαντικό τα μέλη να περνούν από διάφορες «υπηρεσίες». Υποστηρικτές, συντονιστές, υπεύθυνοι για το ταμείο, για να υπάρχει καφές, στην ομάδα των δημοσίων σχέσεων.

Ο Δημήτρης λέει ότι οι ΝΑ είναι παγκοσμίως το πιο επιτυχημένο πείραμα αυτονομίας και αυτοδιαχείρισης. «Δεν έχουμε επαγγελματίες, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, γραμματεία κ.λπ., όλοι λειτουργούμε εθελοντικά. Το πολύ-πολύ να πάρουμε έναν ηλεκτρολόγο να μας φτιάξει κάτι αν εμείς δεν μπορούμε. Ούτε χρήματα δεχόμαστε από κανέναν, μόνο τα μέλη μας ό,τι δώσουν σε κάθε συνάντηση. Και σκέψου ότι αυτό το πείραμα έχει πετύχει από ναρκομανείς».

Στη συνάντηση είχα μπροστά μου ένα φυλλάδιο. Έλεγε ότι «το σήμερα είναι ένα δώρο χωρίς υποσχέσεις. Με αυτό κατά νου, συνειδητοποιούμε ότι το παρελθόν και το μέλλον δεν είναι τόσο σημαντικά όσο οι πράξεις μας σήμερα».