Τι κάνει τελικά αυτή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή;

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είναι και επίσημα η εκλεγμένη Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ταυτόχρονα η πρώτη γυναίκα που αναλαμβάνει αυτόν τον ρόλο. Η θέση της είναι ίσως η σημαντικότερη στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και οι πολιτικές της με το που αντικαταστήσει και επίσημα τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ αναμένεται να επηρεάσουν άμεσα ή έμμεσα τις ζωές όλων των Ευρωπαίων.

Για το ποια είναι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχουν γραφτεί χιλιάδες λέξεις τις προηγούμενες ημέρες, όμως πόσοι ξέρουν στην ουσία ποιος θα είναι ο ρόλος της και τι ακριβώς πρεσβεύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή; Ποια είναι η ιστορία της και ποιες οι αρμοδιότητές της;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή Κομισιόν είναι θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με απώτερο σκοπό την προστασία των κοινοτικών συμφερόντων των κρατών μελών της Ένωσης. Ιδρύθηκε το 1958 και έχει ως έδρα τις Βρυξέλλες, διατηρώντας επίσης γραφεία στο Λουξεμβούργο και αντιπροσωπείες σε όλες τις χώρες της Ένωσης. Η Επιτροπή προτείνει νέες ευρωπαϊκές νομοθετικές πράξεις, τις οποίες υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποτελεί συγχρόνως εκτελεστικό όργανο της Ένωσης, αρμόδιο για την εφαρμογή των κοινών πολιτικών και την εξασφάλιση της εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ενώ παράλληλα διαχειρίζεται τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και τον οικονομικό προϋπολογισμό της.

Τα μέλη της ονομάζονται επισήμως επίτροποι και συχνά με τον όρο Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφερόμαστε στο σώμα των επιτρόπων που ασκούν τη διοίκηση του οργάνου. Από το 2005, μετά τις αλλαγές της συνθήκης της Νίκαιας, κάθε κράτος μέλος εκπροσωπείται από έναν επίτροπο. Σε αντίθεση με το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάθε μέλος της Επιτροπής έχει ευρωπαϊκό ρόλο, διαχειρίζεται ένα χαρτοφυλάκιο που του ανατίθεται από τον πρόεδρο της στην αρχή της θητείας του και το χειρίζεται με ενιαίο Ευρωπαϊκό χαρακτήρα και προσανατολισμό, χωρίς υποδείξεις από εθνικές κυβερνήσεις ή άλλους οργανισμούς.

Πώς λειτουργεί η Επιτροπή

Στρατηγικός σχεδιασμός
Ο πρόεδρος χαράσσει τις πολιτικές κατευθύνσεις της Επιτροπής, γεγονός που επιτρέπει στους επιτρόπους να αποφασίζουν μαζί τους στρατηγικούς στόχους και να εκπονούν το ετήσιο πρόγραμμα εργασίας.

Συλλογική λήψη αποφάσεων
Οι αποφάσεις λαμβάνονται με βάση τη συλλογική ευθύνη. Όλοι οι επίτροποι συμμετέχουν ισότιμα στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και είναι εξίσου υπόλογοι γι΄αυτές τις αποφάσεις. Οι επίτροποι δεν διαθέτουν μεμονωμένη εξουσία λήψης αποφάσεων, εκτός αν εξουσιοδοτούνται σχετικά σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.

Οι αντιπρόεδροι ενεργούν εξ ονόματος του προέδρου και συντονίζουν τις εργασίες στον τομέα αρμοδιότητάς τους, μαζί με άλλους επιτρόπους. Για να διασφαλιστεί η στενή συνεργασία και η ευελιξία του Σώματος των επιτρόπων, καθορίζονται έργα προτεραιότητας.

Οι επίτροποι στηρίζουν τους αντιπροέδρους στην υποβολή προτάσεων στο Σώμα. Γενικά, οι αποφάσεις λαμβάνονται συναινετικά, αλλά μπορεί να διενεργηθεί και ψηφοφορία. Στην περίπτωση αυτή, οι αποφάσεις λαμβάνονται με απλή πλειοψηφία, και κάθε επίτροπος διαθέτει μία μόνο ψήφο.

Στη συνέχεια, η αρμόδια Γενική Διεύθυνση (υπό τον γενικό διευθυντή ο οποίος λογοδοτεί στον αρμόδιο επίτροπο) αναλαμβάνει την υπόθεση. Αυτό συνήθως γίνεται με την εκπόνηση σχεδίου νομοθετικής πρότασης.

Τα νομοσχέδια αυτά υποβάλλονται ξανά στους επιτρόπους για έγκριση στην εβδομαδιαία συνεδρίασή τους, και στη συνέχεια λαμβάνουν καθεστώς επίσημης πρότασης που υποβάλλεται στο Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο για το επόμενο στάδιο της νομοθετικής διαδικασίας της ΕΕ.

Τι κάνει η Επιτροπή

Προτείνει νέους νόμους
Η Επιτροπή είναι το μόνο όργανο της ΕΕ το οποίο υποβάλλει νομοθετικές προτάσεις για έγκριση από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, και το οποίο:

• προστατεύει τα συμφέροντα της ΕΕ και των πολιτών της σε ζητήματα που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά σε εθνικό επίπεδο·
• αποσαφηνίζει τεχνικές λεπτομέρειες, αφού συμβουλευτεί εμπειρογνώμονες και το κοινό.

​Διαχειρίζεται τις πολιτικές της ΕΕ και κατανέμει τους χρηματοδοτικούς πόρους της ΕΕ

• Καθορίζει τις προτεραιότητες δαπανών της ΕΕ, από κοινού με το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο.
• Καταρτίζει τους ετήσιους προϋπολογισμούς και τους υποβάλλει προς έγκριση στο Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
• Εποπτεύει το πώς δαπανώνται τα χρήματα της ΕΕ, μέσω εξονυχιστικού ελέγχου που πραγματοποιεί το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Επιβάλλει την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ

• Μαζί με το Δικαστήριο, διασφαλίζει ότι το δίκαιο της ΕΕ εφαρμόζεται ορθά σε όλα τα κράτη μέλη.

Εκπροσωπεί την ΕΕ στη διεθνή σκηνή

• Ομιλεί εξ ονόματος όλων των χωρών της ΕΕ σε διεθνείς οργανισμούς, ειδικότερα στους τομείς της εμπορικής πολιτικής και της ανθρωπιστικής βοήθειας.
• Διαπραγματεύεται διεθνείς συμφωνίες εξ ονόματος της ΕΕ.

Σύνθεση
Η πολιτική ηγεσία ασκείται από το Σώμα των 28 επιτρόπων (ένας από κάθε χώρα της ΕΕ) – υπό τον πρόεδρος της Επιτροπής, ο οποίος αποφασίζει το ποιος είναι αρμόδιος για κάθε τομέα πολιτικής.

Το σώμα των επιτρόπων αποτελείται από τον πρόεδρο της Επιτροπής, τους έξι αντιπροέδρους της, μεταξύ των οποίων ο πρώτος αντιπρόεδρος και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ένωσης για την Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Ασφαλείας, και τους 21 επιτρόπους ο καθένας από τους οποίους είναι αρμόδιος για ένα χαρτοφυλάκιο.

Η καθημερινή λειτουργία της Επιτροπής εξασφαλίζεται από το προσωπικό της (νομικοί, οικονομολόγοι, κ.λπ.), οι οποίοι είναι οργανωμένοι σε υπηρεσίες γνωστές ως Γενικές Διευθύνσεις (ΓΔ), η κάθε μια από τις οποίες είναι αρμόδια για ένα συγκεκριμένο τομέα πολιτικής.

Εκλογή του προέδρου της Επιτροπής
Οι υποψήφιοι προτείνονται από τους αρχηγούς των κρατών μελών στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αφού ληφθεί υπόψη το αποτέλεσμα των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Για να εκλεγεί πρόεδρος, ένας υποψήφιος πρέπει να στηριχθεί από την πλειοψηφία των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Επιλογή των επιτρόπων
Ο υποψήφιος για τη θέση του προέδρου επιλέγει τους αντιπροέδρους και τους επιτρόπους βασιζόμενος στις υποδείξεις των κρατών μελών. Ο κατάλογος των υποψηφίων πρέπει να εγκριθεί από τους εθνικούς ηγέτες στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Κάθε υποψήφιος εμφανίζεται ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για να παρουσιάσει τις θέσεις του και να απαντήσει σε ερωτήσεις. Στη συνέχεια, το Κοινοβούλιο ψηφίζει για την έγκριση ή όχι των υποψηφίων ως σύνολο. Τέλος, οι επίτροποι ορίζονται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία.

Η θητεία της παρούσας Επιτροπής, με Πρόεδρο τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ λήγει στις 31 Οκτωβρίου 2019.