Πώς οι μάσκες που χρησιμοποιούμε κατά της Covid-19 προκαλούν ένα νέο είδος ρύπανσης και βλάπτουν την άγρια ζωή.
Από την αρχή της πανδημίας προσέχουμε περισσότερο την καθαριότητα, αλλά χρησιμοποιούμε και πετάμε περισσότερα πλαστικά και είδη μιας χρήσεως: οι μάσκες, τα πλαστικά γάντια, τα υγρά μαντηλάκια και τα μπουκάλια αντισηπτικής γέλης συσσωρεύονται στους χώρους υγειονομικής ταφής και στο περιβάλλον μας. Οι μάσκες βοηθούν να σταματήσει η εξάπλωση των COVID-19, υπάρχουν σε διάφορα σχήματα και μεγέθη, και πολλές, αλλά όχι όλες, είναι πράγματι μιας χρήσεως: κάθε μήνα χρησιμοποιούνται παγκοσμίως 129 δισεκατομμύρια μάσκες και κάθε λεπτό τρία εκατομμύρια γίνονται σκουπίδια. Καθώς οι περισσότερες είναι φτιαγμένες από στρώματα πλαστικών μικροϊνών, προκαλούν ένα νέο είδος ρύπανσης, μολύνουν υδάτινες οδούς και βλάπτουν την άγρια ζωή.
Η Maria Algarra που έχει δημιουργήσει την οργάνωση Clean This Beach Up στο Μαϊάμι, προσπαθεί να καθαρίσει με εθελοντές την παραλία της πόλης η οποία βρίθει από πεταμένες χειρουργικές μάσκες και γάντια λατέξ. Η πρωτοβουλία έχει επεκταθεί από την Ουάσιγκτον μέχρι την Καλιφόρνια, όπου οι εθελοντές βρήκαν στις παραλίες όχι μόνο τον αναμενόμενο όγκο μη βιοδιασπώμενων και μη ανακυκλώσιμων σπουπιδιών, αλλά και ζώα –πουλιά και ψάρια– παγιδευμένα σε μάσκες. Οι μάσκες αποτελούν κίνδυνο για την άγρια ζωή και επειδή μερικά ζώα τις τρώνε και πεθαίνουν.
Κάνουμε τρία λάθη: Πρώτον, οι περισσότερες μάσκες μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν αν πλυθούν και σιδερωθούν· Δεύτερον, δεν πρέπει να πετιούνται στους κάδους ανακύκλωσης αλλά στα οικιακά σκουπίδια· Τρίτον, προτού να τις πετάξουμε, πρέπει να αφαιρούμε τα κορδονάκια που είναι επικίνδυνα για την άγρια ζωή. Αλλά και πάλι η επιβάρυνση του πλανήτη δεν αποφεύγεται: τα υλικά της πανδημίας πρόσθεσαν μεγάλο βάρος στα απόβλητα. Η τηλεργασία αύξησε τον όγκο των συσκευασιών – πολλοί άνθρωποι που χρησιμοποιούν υπηρεσίες παράδοσης κατ’ οίκον για φαγητά και άλλα προϊόντα διπλασιάζοντας την ποσότητα των σκουπιδιών τους, από τις πλαστικές σακούλες του σούπερ μάρκετ μέχρι τα πλαστικά δοχεία των φαγητών που, αν και δεν είναι μιας χρήσεως, οι άνθρωποι συνήθως τα πετούν. Αυξήθηκε επίσης η ποσότητα ειδών περιτυλίγματος και χαρτιού τα οποία είναι, θεωρητικά, ανακυκλώσιμα, πλην όμως, στις περισσότερες χώρες, η βιομηχανία της ανακύκλωσης βρίσκεται ακόμα σε πρώιμο στάδιο.
Στις ΗΠΑ, που παραμένουν η χώρα με τα περισσότερα σκουπίδια, γίνονται κάποιες προσπάθειες: οι δήμαρχοι των πόλεων κατά μήκος του ποταμού Μισισιπή έχουν θέσει στόχο της ρύπανσης από πλαστικά κατά 20% μέχρι το 2022. Στις ΗΠΑ ανακυκλώνεται λιγότερο από το 9% του πλαστικού που χρησιμοποιείται. Η εταιρεία Footprint, που εδρεύει λίγο έξω από το Φοίνιξ της Αριζόνα, προσπαθεί να μειώσει την παραγωγή πλαστικών συσκευασιών, όχι τα απόβλητα. Ο διευθύνων σύμβουλος και ο συνιδρυτής της, Troy Swope, λέει ότι το στοίχημα δεν είναι η ανακύκλωση αλλά το να μη γίνεται η σπατάλη που γίνεται. Η καλύτερη επιλογή για τον πλανήτη είναι τα υλικά που βιοδιασπώνται γρήγορα, όχι τα υλικά που ανακυκλώνονται: για παράδειγμα, δοχεία από φυτικές ίνες κι από ξύλο που να προέρχεται από βιώσιμα δάση, δηλαδή από υλικά λιπασματοποιήσιμα και βιοδιασπώμενα. Η Footprint έχει φτιάξει με αυτή τη μέθοδο καπάκια, τα οποία μάλιστα άρχισε να πουλάει στη MacDonald, με την προοπτική να ανταγωνιστεί τις πλαστικές συσκευασίες τροφίμων, με οικολογικές απ’ όπου όχι μόνο δεν θα στάζει λάδι και σάλτσα σαλάτας αλλά θα είναι απαλλαγμένες από επιβλαβείς χημικές ουσίες. Ο Swope επιμένει πάντως ότι η λύση είναι η επαναχρησιμοποίηση των προϊόντων, η καταπολέμηση της συνήθειας να πετάμε οτιδήποτε μπορεί να αντικατασταθεί φτηνά. Ακόμα κι αν καθαρίσουμε κάθε παραλία στον κόσμο, η ρύπανση των πλαστικών δεν θα σταματήσει. Η αλλαγή ξεκινά από τις επιλογές μας, από την κατανάλωσή μας. Στην πραγματικότητα, θα μπορούσαμε να περάσουμε όλη την περίοδο της πανδημίας με δυο-τρεις μάσκες: αντί γι’ αυτό, εκδηλώσαμε υπερκαταναλωτική συμπεριφορά ακόμα και για ένα προϊόν που δεν είναι ούτε ελκυστικό, ούτε εντάσσεται στην κανονική ζωή.
