Θα σωθούν απειλούμενα είδη αν τα φέρουμε στις πόλεις;

Να μετακινήσουμε τα ζώα που κινδυνεύουν με εξαφάνιση στις πόλεις, προτείνουν οι επιστήμονες. Για παράδειγμα παπαγάλοι (όλοι έχουμε δει σε πάρκα της Αθήνας ανέμελα παπαγαλάκια που το έσκασαν από κάποιο κλουβί), έντομα ή ερπετά, τα οποία δεν ζουν σε αστικό περιβάλλον μπορούν να εισαχθούν και να προσαρμοστούν σε ένα αστικό περιβάλλον. Οι επιστήμονες κάνουν λόγο για σπάνια ζωικά είδη που δεν ανταγωνίζονται την τοπική πανίδα, οπότε δε θα χρησιμοποιήσουν τα ζώα του νέου περιβάλλοντος ως βορά.

Βέβαια διάφοροι οικολόγοι αντιδρούν σε αυτή την ιδέα τεχνητής μετανάστευσης λέγοντας πως δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί ποια ζώα θα διαταράξουν τη βιοκοινότητα ενός τόπου. Ο Άνταμ Σμιθ, βιολόγος στον Βοτανικό Κήπο του Μιζούρι, λέει πως «παρά τη σοφία και την ευφυΐα μας, είναι πολύ δύσκολο να προβλέψουμε ποια είδη θα εισβάλουν στη βιοκοινότητα».

Ο Μπραντ Σάφερ, βιολόγος στο Πανεπιστήμιο UCLA, επιμένει ότι με τη σωστή επιτήρηση, νέα είδη μπορούν να εισαχθούν στα αστικά περιβάλλοντα. «Τα μη γηγενή είδη στα αστικά περιβάλλοντα, τείνουν να βασίζονται στους ανθρώπους. Βασίζονται σε μας για νερό, όταν ποτίζουμε το γρασίδι, βασίζονται στους καρπούς των καλλωπιστικών δέντρων. Μας χρειάζονται, χρειάζονται τα τεχνητά μας περιβάλλοντα».

Όπως διευκρινίζει ο Σάφερ, τα είδη τα οποία πρόκειται να εισαχθούν είναι είδη που δεν υπάρχουν στο συγκεκριμένο οικοσύστημα. Για παράδειγμα η Χαβάη δεν είχε καθόλου γηγενή είδη σαύρας, ώσπου πριν 1.500 χρόνια οι Πολυνήσιοι έφεραν μαζί τους οχτώ είδη τα οποία εγκαταστάθηκαν στην περιοχή. Δεν θα ήταν παράλογο, λέει ο Σάφερ, να εισάγουμε ένα ένατο είδος σαύρας το οποίο κινδυνεύει στον βιότοπο όπου βρίσκεται τώρα.

Ακόμη κι αν κάποιο είδος πρόκειται να ξεφύγει από το ελεγχόμενο περιβάλλον και να καταλάβει έναν ελεύθερο βιότοπο, για τη συνεργάτιδα του Σάφερ, Ούρσουλα Χάισε, είναι προτιμότερο το είδος που θα ξεφύγει να έχει επιλεχθεί παρά να είναι κάποιο τυχαίο είδος.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση για την Προστασία της Φύσης, περισσότερα από 25.000 είδη φυτών και ζώων παγκοσμίως είναι υπό εξαφάνιση. Πρόκειται μάλιστα για έναν αριθμό που συνεχώς αυξάνεται εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών, της καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος, του κυνηγιού, της μόλυνσης και άλλων παραγόντων.

Για την επιστημονική κοινότητα, οι πόλεις αποτελούν την τέλεια ευκαιρία για να σωθούν έστω ορισμένα είδη. Η Χάισε έκανε πρόσφατα έκανε ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους που υποστηρίζει ότι το Λος Άντζελες θα μπορούσε να διασώσει όχι μόνο παπαγάλους που ήδη έχουν εγκατασταθεί στην περιοχή, αλλά και πολλά άλλα ζώα.

Ούτως η άλλως στο Λος Άντζελες φυτεύονται κοκοφοίνικες, οι λίμνες γεμίζουν με διάφορα είδη ψαριών και το γρασίδι που χρησιμοποιείται είναι η Poa Pratensis, ένα φυτό που κατάγεται από την Ευρώπη και την Ασία. Σύμφωνα με την Νταϊάν Πατάκη, βιολόγο στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα, μόνο το 5% των φυτών του Λος Άντζελες είναι γηγενή είδη.

Εφόσον έχουμε ήδη δημιουργήσει τεχνητά οικοσυστήματα όσον αφορά στη χλωρίδα, γιατί να μην κάνουμε το ίδιο και με την πανίδα;

Η μετακίνηση ειδών δεν αποτελεί καινούργια ιδέα για την επιστημονική κοινότητα. Συζητείται εδώ και χρόνια τόσο η ελεγχόμενη επανεγκατάσταση (managed relocation) όσο και η επανάκαμψη (rewilding). H ελεγχόμενη επανεγκατάσταση έχει να κάνει με τη μετακίνηση ειδών σε καινούργιο περιβάλλον καθώς το προηγούμενο γίνεται αφιλόξενο, ενώ η επανάκαμψη έχει να κάνει με την αποκατάσταση περιοχών, οι οποίες επανέρχονται στην αρχική «άγρια» κατάστασή τους. Στην επανάκαμψη, μετά την αποκατάσταση γίνεται προσπάθεια επανεγκατάστασης ζώων που κάποτε ζούσαν εκεί.

Το 2016 η υπό τον κίνδυνο εξαφάνισης χελώνα Pseudemydura umbrina μεταφέρθηκε από επιστήμονες σε νέο κλίμα μακριά από το φυσικό της περιβάλλον, στο Περθ της Αυστραλίας. Ήταν το πρώτο σπονδυλωτό που μεταφέρθηκε λόγω κλιματικής αλλαγής. Αν και δε γίνεται να μεταφερθεί όλο το ζωικό βασίλειο, σίγουρα θα ακολουθήσουν κι άλλα είδη που βρίσκονται σε κίνδυνο.

Πρέπει να ληφθούν υπ' όψιν πολλοί παράγοντες αν πρόκειται να μετακινηθεί ένας οργανισμός, είτε ζωικός είτε φυτικός. Υπάρχει κίνδυνος, για παράδειγμα, ένα είδος να αυξηθεί υπερβολικά και να αποτελέσει κίνδυνο για πολλά άλλα είδη, ή να φέρει πάνω του κάποια αρρώστια η οποία θα εξαπλωθεί και σε άλλα πιο ασθενή είδη. Οι επιστήμονες φέρουν μία «ηθική υποχρέωση» όσον αφορά στο εκάστοτε είδος που αναλαμβάνουν να μετακινήσουν. Μία υποχρέωση η οποία αφορά στην επιβίωση του είδους.