Εγώ είμαι ανοιχτός σε προτάσεις για σειρές. Και συνήθως μένω πιστός. Τόσο πιστός, που είδα και τις έξι σεζόν του «Lost» και στο τέλος δεν αισθάνθηκα μαλάκας. Ας πούμε έχω δει το «Breaking Bad» δύο φορές – τώρα βλέπω «Better Call Saul» και συγκινούμαι. Επίσης μου αρέσουν οι σειρές που υπαινίσσονται κάτι μεταφυσικό, έναν εναλλακτικό κόσμο, μία άλλη πραγματικότητα, ρε φίλε, ουτοπία ή εφιάλτη από το μέλλον. Και κάθισα να δω «Twin Peaks», στην κατά David Lynch εκδοχή. Έβαλα παράλληλα και «American Gods» γιατί το γυμναστήριο έπεσε έξω, έκλεισε και απέκτησα ελεύθερο χρόνο. Και είπα, εντάξει, είναι οι δημιουργοί που εξελίσσονται και εγώ που γερνάω και μάλιστα άσχημα, χάνω στροφές. Κάπου έχω καθυστερήσει. Σηκώνομαι και κοιτάζω πίσω από την οθόνη, μήπως και ξεχάστηκα εκεί.
Ειδικά στο «Twin Peaks», έστριψα κεφάλι σαν κουτάβι. Το έχασα. Πανάθεμά με αν κατάλαβα τι συμβαίνει, σε πόσες διαστάσεις εξελίσσεται και αν υπάρχει συνωμοσία από aliens. Mετά διάβασα για τον εξπρεσιονισμό στην υπαινικτικότητα του Lynch και το παράτησα όπως η γηραιά κυρία που, λίγο τα χρόνια, λίγο και το εγκεφαλικό, αφήνει το σταυρόλεξο στην άκρη. Είμαι για «Ρετιρέ», το ξέρω. Στο «American Gods» εμφανίστηκε ένα gay τζίνι που εργάζεται ως μαύρος ταξιτζής στη Νέα Υόρκη. Και θέλεις να εκφράσεις τον αστείρευτο θαυμασμό σου προς τον σεναριογράφο γιατί τη στιγμή που το έσκασε το τριπάκι, αντί να χορεύει, καθόταν και έγραφε σκαλέτα. Με τρομερούς διαλόγους, απροσμέτρητου καλλιτεχνικού βάθους. Ειλικρινά σκέφτηκα ότι κάτι τέτοια σενάρια πρέπει να τα καταθέτουν ταυτοχρόνως στην Ακαδημία των βραβείων και στο Χημείο του Κράτους. Στο μέλλον δεν αποκλείεται να δίνουν τις ταινίες και τις σειρές σε μορφή χαπιών. Το καταπίνεις και ζεις την εμπειρία. Το «Narcos» θα το δώσουν σε σκόνη. Και τα πορνό σε υπόθετα.
Ξέρουμε γιατί συμβαίνει αυτό με τις σειρές. Η παγκοσμιοποίηση, η τεχνολογία και τα δίκτυα διόγκωσαν το κοινό της βιομηχανίας. Από τη στιγμή που μπορείς να βλέπεις σειρά όποτε θέλεις, από όποια συσκευή το επιθυμείς, το εν δυνάμει κοινό πολλαπλασιάζεται σε μερικά δισεκατομμύρια. Και μιλάμε για τόσο μεγάλο κοινό, ώστε οι παραγωγοί αντέχουν και τη χασούρα από την πειρατεία. Έχω δε την αίσθηση ότι οι σειρές αρχίζουν σταδιακά να παίζουν το ρόλο που είχε στις προηγούμενες γενιές η λογοτεχνία. Δεν είναι παράλογο. Το βιβλίο ζητά να συνεργαστεί η φαντασία σου για να σε οδηγήσει κάπου. Η σειρά θα σου δώσει και φαντασία, αν δεν έχεις. Είναι εικόνα, απέναντι σε γράμματα. Πώς να κερδίσει η λογοτεχνία την προσοχή ενός παιδιού;
Αυτό δεν νομίζω πως είναι απαραιτήτως κακό. Κάθε μέσο καλύπτει τις ανάγκες της εποχής του. Αν συγκρίνεις ένα βιβλίο και μία σειρά ως προς τον όγκο πληροφορίας που προσφέρει στο μυαλό υποδοχής, τότε η εικόνα στέλνει το παιδί εκεί που δεν μπορεί να φτάσει το βιβλίο. Συχνά δε και η «λογοτεχνική» αξία μίας σειράς είναι αντίστοιχη ενός καλού βιβλίου. Δεν μου είναι ευχάριστο, αλλά πιστεύω ότι οι επόμενες γενιές θα αντικαταστήσουν με σειρές και ταινίες τους λογοτεχνικούς προσδιορισμούς των προηγούμενων. Αν η δική μου γενιά αναφέρεται σε Καζαντζάκη και κλασική λογοτεχνία, τα παιδιά μας θα έχουν ως κεντρική αναφορά το «Game of Thrones». Πιθανότατα αυτό θα γεννήσει και μία νέα τάση καλλιτεχνικής δημιουργίας, τη λογοτεχνία που θα γράφεται αποκλειστικά για να κινηματογραφηθεί.
Εννοείται βέβαια πως, με το άνοιγμα των συνόρων, υπερισχύει η πιο διαδεδομένη γλώσσα και η μεγαλύτερη βιομηχανία περιεχομένου. Η παγκοσμιοποίηση μπορεί να επιτρέπει στη διαφορετικότητα να ανθίζει, όμως η αμερικανιά, σε όλες τις εκδοχές της, φθηνή ή ευγενής, δίνει το δημιουργικό τόνο. Δεν μπορεί να γίνει και αλλιώς. Αν ο κόσμος τείνει να μεταβληθεί σε χωριό, τότε όλοι θα πρέπει να καταναλώνουν τα ίδια ή σχεδόν τα ίδια. Και η λογοτεχνία; Θα σταματήσουν οι άνθρωποι να διαβάζουν λογοτεχνία; Δεν το ξέρω. Όμως αν έλεγες στη δεκαετία του ’70 ότι οι άνθρωποι θα σταματήσουν να γράφουν γράμματα, δεν θα σε πίστευε κανείς.
23°
