Πολύ συχνά μας ρωτάνε από πού αντλούμε ιδέες για τα θεατρικά μας έργα και τα σενάρια. Στην περίπτωση του έργου μας «Συμπέθεροι απ’ τα Τίρανα» η ερώτηση μοιάζει εντελώς περιττή. Οι Αλβανοί υπάρχουν παντού γύρω μας. Είναι αριθμητικά η πιο σημαντική ομάδα μεταναστών που “φιλοξενούμε” στη χώρα μας. Εμείς, που από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι χτες χαιρετούσαμε δικούς μας μετανάστες στην Αμέρικα και στις “Φάμπρικες της Γερμανίας και του Βελγίου τις στοές”. Τα σημάδια της μετανάστευσης είναι ακόμα νωπά στην κοινωνία μας. Οι φωνές του Στέλιου Καζαντζίδη και του Στράτου Διονυσίου, που ήταν οι τελευταίοι που τραγούδησαν τη νοσταλγία και τον πόνο του γκασταρμπάιτερ, είναι ακόμη ζωντανές στ’ αυτιά μας και βγαίνουν. Και ξαφνικά από παρίες του δυτικού κόσμου βρεθήκαμε να είμαστε μια “εύπορη” χώρα υποδοχής μεταναστών. Το σοκ ήταν τεράστιο και το ερώτημα αυτόματο. Είμαστε θεσμικά, πολιτιστικά και ηθικά έτοιμοι να δεχτούμε ξένους;
Από το 2000, την εποχή που γράφαμε το έργο “Ο Έβρος απέναντι”, μας δημιουργήθηκε η ιδέα να γράψουμε μια κωμωδία με το ίδιο ακριβώς θέμα, το ρατσισμό, όπως διαμορφώθηκε στην Ελλάδα τα είκοσι τελευταία χρόνια. Το αποφασίσαμε πέρσι. Επτά χρόνια αργότερα, το χειμώνα του 2007 προς 2008, γράψαμε τους “συμπέθερους” ενώ στις τηλεοράσεις παιζόταν το σκάνδαλο Ζαχόπουλου, το θέμα της ονομασίας των Σκοπίων, οι Ινδοί στο αναψυκτήριο του Μαγγίνα και η δακρύβρεχτη ιστορία της Ρούλας Βροχοπούλου με τον ωραίο, αδιάφορο Φραν. Θέματα με την πρώτη ματιά άσχετα με το έργο μας, που ξαφνικά άρχισαν να παρεισφρέουν στις σκηνές και να διαποτίζουν τους διαλόγους χωρίς να το θέλουμε. Το έργο άρχισε να απορροφά την επικαιρότητα με έναν τρόπο αυτόματο και σίγουρα πέρα από τις προθέσεις μας. Γιατί η κωμική μυθοπλασία δεν έχει στόχο να σχολιάσει την τρέχουσα επικαιρότητα, αλλά να εκφράσει και να αποκαλύψει το βαθύτερο αίσθημα της κοινωνίας διαχρονικά. Η επικαιρότητα είναι το πεδίο της επιθεώρησης. Αλλά όταν η επικαιρότητα ξεπερνά κάθε μυθοπλασία και παράγει πλοκές και ήρωες τόσο πυκνωτικά αντιπροσωπευτικούς της κοινωνίας, όταν οι μηχανισμοί εξουσίας αλλά και οι μηχανισμοί ελέγχου της εξουσίας ταυτίζονται και αυτοαποκαλύπτονται τόσο κωμικά και ξεδιάντροπα, όταν η ειδησεογραφία γίνεται φάρσα, η κωμωδία δεν έχει παρά να “μαγνητοφωνήσει” και να “υποκλέψει” το υλικό της από την πραγματικότητα.
Έτσι, με κεντρικό άξονα το μεταμοντέρνο ρατσισμό μας, που έχει ταυτίσει τη λέξη “αλβανός” με τη λέξη “ύποπτος”, άρχισε να προκύπτει από μόνο του ένα έργο που αφομοίωσε όλο αυτό το κομφούζιο της διαπλοκής και του λαϊκισμού, που εκ πρώτης όψεως είναι άσχετα με το ρατσισμό, αλλά αποτελούν συμπτώματα της ίδιας παθογένειας. Σεισμικές δονήσεις που έρχονται από τα ίδια γεωλογικά ρήγματα. Ρήγματα σε ένα υπέδαφος που κινείται πολλές φορές επικίνδυνα και βίαιες ανακατατάξεις σε μια επιφάνεια όπου τα όρια του Έλληνα και του ελληνάρα συγχέονται καταστροφικά. Γι’ αυτό εδώ πρέπει να δηλώσουμε ότι τα πρόσωπα και οι καταστάσεις του έργου μας είναι μεν φανταστικά αλλά κάθε πιθανή ομοιότης με πραγματικά ήταν σίγουρα ακούσια αλλά οπωσδήποτε αναπόφευκτη.
Υ.Γ. Οι δύο κύριοι αντρικοί ρόλοι του έργου έχουν αντίθετη κομματική ένταξη, χωρίς όμως ποτέ να φαίνεται σε ποιο ακριβώς κόμμα ανήκει ο καθένας. Απλώς ο ένας είναι με την κυβέρνηση και ο άλλος με την αξιωματική αντιπολίτευση. Ωστόσο το έργο μας μπορεί να παιχτεί με οποιαδήποτε κυβέρνηση, γιατί όλα τα κόμματα εξουσίας στην Ελλάδα εμφορούνται από τις ίδιες “αρετές”.
12°
