Γίνεται να παρακολουθείς ένα δύσκολο, οπερατικό δράμα, χωρίς εύπεπτες μελωδίες, με πυκνό ποιητικό λόγο, περιορισμένη δράση, εξαντλητικής διάρκειας (5 ώρες συνολικά!) και να εύχεσαι να μην τελειώσει; Κι όμως, όταν τα ρίγη συγκίνησης από τη συγκλονιστική ερμηνεία της Αν Πέτερσεν στο «θάνατο» της Ιζόλδης, την καταληκτική άρια της τελευταίας πράξης, διαδέχτηκε καταιγισμός χειροκροτημάτων και μπράβο, αισθάνθηκα ότι θα μπορούσα να παραμείνω για άλλες τόσες ώρες βυθισμένη στο σκοτεινό, μαγικό τοπίο του Γιάννη Κόκκου, απολαμβάνοντας ξανά και ξανά τη μεγαλειώδη μουσική σπουδή του Βάγκνερ πάνω στον έρωτα και το θάνατο…
Το στοίχημα του καλλιτεχνικού διευθυντή της Λυρικής Μύρωνα Μιχαηλίδη να αναμετρηθεί, για πρώτη φορά στην ιστορία του θεάτρου, με ένα από τα απαιτητικότερα έργα του διεθνούς ρεπερτορίου που δοκιμάζει τις αντοχές ορχήστρας και ερμηνευτών, χτες το βράδυ, δεν κερδήθηκε απλώς. Αυτό που κατάφερε ήταν άθλος.
Η σκηνοθεσία: Ο Γιάννης Κόκκος υπέγραψε μια αληθινά σπουδαία σκηνοθεσία σε ένα εσωτερικό δράμα, ένα έργο με ελάχιστη σκηνική δράση. Η προσέγγισή του είναι αφαιρετική, αυστηρή, απόλυτα πιστή στις βαγκνερικές φιλοσοφικές ιδέες και το ρομαντικό πνεύμα της εποχής του. Όλα περιστρέφονται γύρω από το Liebestod, την ένωση Έρωτα και Θανάτου, το θάνατο από έρωτα. Το διαρκώς μεταβαλλόμενο σκηνικό του, χάρη στους έξοχους φωτισμούς του Τζουζέπε ντι Ιόριο και τις βιντεοπροβολές του Ερίκ Ντυραντώ μας παρασέρνει σε ένα παιχνίδι με το σκοτάδι, το χρόνο, την αμφισημία. Ο συννεφιασμένος νυχτερινός ουρανός και η θάλασσα της εισαγωγής, γίνονται κατάστρωμα καραβιού με περάσματα και επίπεδα, όλα φτιαγμένα από κινούμενες εικόνες και δέσμες φωτός στην πρώτη πράξη. Η σκηνή του δάσους, η νύχτα της ψευδαίσθησης που κρύβει τον έρωτα του Τριστάνου και της Ιζόλδης, στη δεύτερη πράξη, λούζεται ξαφνικά στο φως της ημέρας, τη στιγμή της προδοσίας και της σύγκρουσης, αποκαλύπτοντας την πραγματικότητα, με τη μορφή του ίδιου του θεατρικού σκηνικού. Στο γκρίζο ενός –σύγχρονου ίσως;– κατεστραμμένου κόσμου, με φόντο τη σκοτεινή θάλασσα, της τρίτης και τελευταίας πράξης, οι ψευδαισθήσεις διαλύονται, και ο έρωτας ενώνεται με το θάνατο.
Θέλοντας να συνδέσει την εποχή του μεσαιωνικού θρύλου, με την εποχή του συνθέτη αλλά και με το τώρα, ο Κόκκος σχεδίασε άχρονα κοστούμια υψηλής αισθητικής κατορθώνοντας να συνυπάρχουν επί σκηνής, θραύσματα από πανοπλίες, παλτό και σακάκια του 19ου αιώνα, σύγχρονα ρούχα και ποδήρεις χιτώνες, χωρίς διόλου να σε ξενίζουν.
Οι ερμηνείες: Για ποιον να πρωτομιλήσεις και πώς να περιγράψεις αυτές τις φωνές. Δεν είναι υπερβολή να πω πως η Λυρική συγκέντρωσε μια dream team βαγκνερικών ερμηνευτών. Ο Τόρστεν Κερλ, επικός, γεμάτος πάθος και συνάμα ευάλωτος στην τελική σκηνή της συντριβής και του παραληρήματος μας χάρισε έναν έξοχο, ανθρώπινο Τριστάνο. Η Καταρίνα Νταλάυμαν στον απαιτητικό συμπρωταγωνιστικό ρόλο της Μπρανγκαίνε απέδειξε, ιδίως στη δεύτερη πράξη, ότι η πλούσια φωνή της είναι φτιαγμένη να ερμηνεύει Βάγκνερ. Ο Βασιλιάς Μάρκος του Ράινχαρτ Χάγκεν απέδωσε με μοναδική ένταση, ακρίβεια και τους δύο υπέροχους μονολόγους της δεύτερης και της τρίτης πράξης ενώ ο Μίχαελ Φηρ μας έδωσε έναν απολαυστικό Κούρβεναλ γεμάτο θεατρικότητα. Άφησα τελευταία την Ιζόλδη της Αν Πέτερσεν. Ό,τι και να πω είναι λίγο. Με το τεράστιο μέγεθος της φωνής της αναμετρήθηκε με έναν εξαντλητικό ρόλο που λίγες τολμούν να και αντέχουν να δοκιμάσουν και κυριολεκτικά μας καθήλωσε από την πρώτη ως την τελευταία της νότα. Από την αγέρωχη, γεμάτη θυμό και απόγνωση Ιζόλδη της πρώτης πράξης, περνά στην παθιασμένη, τρυφερή, ερωτευμένη μέχρι θανάτου Ιζόλδη της δεύτερης πράξης για να παραδοθεί στο σπαρακτικό φινάλε και να εξαϋλωθεί πεθαίνοντας από έρωτα. Μια σπάνια, ανεπανάληπτη ερμηνεία.
H ορχήστρα: Τη στιγμή που η κατάμεστη αίθουσα Τριάντη αποθέωνε τους συντελεστές της παράστασης και η Αν Πέτερσεν καλούσε τον Μύρωνα Μιχαηλίδη στη σκηνή να υποκλιθεί ως είθισται, δείχνοντας την ορχήστρα του, συνειδητοποιήσαμε ότι οι μουσικοί δεν βρισκόταν στη θέση τους! Λίγα δευτερόλεπτα όμως αργότερα, την έκπληξή μας διαδέχτηκε ο ενθουσιασμός καθώς εκτυλίχθηκε μπροστά μας κάτι πρωτόγνωρο. Όλη η ορχήστρα της Λυρικής ανέβηκε στη σκηνή εισπράττοντας ένα θυελλώδες χειροκρότημα, το ελάχιστο που θα μπορούσαμε να προσφέρουμε σε αυτούς τους εξαιρετικούς σολίστ για τον δικό τους άθλο, για τις «μουσικές εξαίσιες» που μας χάρισαν… Τους ευχαριστούμε.
19°
