«Να τελειώνουμε με τον Έντυ Μπελγκέλ»: O Ηλίας Αδάμ ανεβάζει το έργο του Édouard Louis στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου.
Βασισμένη στην ομώνυμη αυτοβιογραφική νουβέλα του Édouard Louis, η παράσταση πραγματεύεται τις διαφορετικές διαστάσεις της βίας σε μία επαρχιακή κοινότητα της Βόρειας Γαλλίας στα 90s και αρχές των 00s. Ο πρωταγωνιστής Έντυ είναι «ξεφωνημένη, αδερφή, πούστης, ανώμαλος, ντιγκιντάνγκας, γαμιόλης, μπινές, ξεκωλιάρης, ψωλαρπάχτρα, κουνιστός, λούγκρα, λουλού, πούστρα, ή οομοφυλόφιλος - ογκέι» του χωριού.
Η παράσταση αρθρώνεται σε διαφορετικά «κεφάλαια» (υπενθυμίζοντας σκόπιμα στον θεατή ότι βασίζεται σε ένα βιβλίο) καθένα από τα οποία έχει τον δικό του τίτλο, αλλά και χαρακτήρα. Τα κεφάλαια αυτά διαβάζονται ως το ημερολόγιο τουήρωα Έντυ, καθώς ο τελευταίος διηγείται τα τραυματικά εφηβικά του χρόνια.
Η παράσταση προσθέτει στον λόγο εμψυχωτικά στοιχεία - τραγούδι, χορό, εξομολογητική εξιστόρηση, μέχρι και ένα χαρτόνι πραγματικού μεγέθους του Cristiano Ronaldo.
Η ομοφοβία αποτελεί το θεματικό πυρήνα της παράστασης, γύρω από τον οποίο χτίζεται μία κοφτερή κριτική απέναντι στην οικονομική ανισότητα, τη συστημική βία, τον σεξισμό, την πατριαρχία και τη λάθος κατευθυνόμενη οργή της εργατικής τάξης.
Το πραγματικό κατόρθωμα του έργου του Louis (το οποίο ενισχύει η σκηνοθετική απόδοσή του από τον Ηλία Αδάμ) είναι το πώς καταφέρνει να αποδώσει συνθήκες ωμής καθημερινής βίας, χωρίς να δημιουργήσει κοινότυπες εικόνες αναπαράστασης της. Ο τόνος του κειμένου - αφηγηματικός και χωρίς περιττούς συναισθηματισμούς -καταφέρνει κάτι εξαιρετικά δύσκολο: να αναδείξει τη διπλή συνθήκη της βίας, όπου ακόμα και οι θύτες είναι θύματα της συστημικής επιβολής της δύναμης και της εξουσίας. Έτσι δίνεται χώρος στο κοινό να διερωτηθεί σε πολλά και σύνθετα επίπεδα και να διαμορφώσει μόνο του τις κρίσεις του, χάρη σε ένα αφηγηματικό λόγο που θυμίζει έντονα το αριστούργημα «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος» του Primo Levi.
Ο Έντυ δεν κατηγορεί τους γονείς, συμμαθητές και γείτονές του για την βία που αυτοί αναπαράγουν. Αντίθετα την αναγνωρίζει ως μία συνέπεια της οικονομικής στέρησης και του ελείμματος παιδαγωγικής. Στο χωριό ο μόνος περισπασμός από τη μουντή καθημερινότητα είναι η τηλεόραση, ιδιαίτερα στο σπίτι του Έντυ,όπου την αφήνουν μόνιμα ανοιχτή. Μία τηλεόραση που εκχυδαΐζει την ομοφυλοφιλία ως μία γελοία καρικατούρα. Έτσι αναγνωρίζεται η κατασταλτική, αλλά και τοξική λειτουργίατων μέσων μαζικής ενημέρωσης, καθώς αυτά αναπαράγουν αναχρονιστικά στερεότυπα.
Ο Έντυ ερμηνεύεται από δύο ηθοποιούς, τον Τζέο Πακίτσα και τη Σοφία Πριόβολου. Έτσι ο σκηνοθέτης προσπαθεί να αναδείξει την καθολική διάσταση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο Έντυ: η συστημική βία, η σύνθετη καταπίεση της πατριαρχίας, ο σεξισμός και η ομοφοβία δεν αφορούν μόνο ένα άτομο ή ένα φύλο.
Ο σκηνοθέτης καταφεύγει στη σουρεαλιστική παραδοξότητα για να μετριάσει το διδακτικό τόνο, που ένα κείμενο με τόσο φορτισμένες εικόνες μπορεί να εκπέμψει. Οι έντονες περιγραφές της σωματικής και ψυχολογικής βίας στην οποία υπόκειται ο Έντυ, διακόπτονται από αυθόρμητα ξεσπάσματα σε χορό του “Born this way” της Lady Gaga, ή της ελληνικής εκδοχής του Disney τραγουδιού “Let it Go”.
Το χιούμορ που εισάγει ο Αδάμ στην παράσταση μας υπενθυμίζει πως δεν είναι όλα τραγικά σε αυτή την ιστορία ή μάλλον ότι το χιούμορ είναι δυνητικά επαναστατικό εργαλείο. Ο Έντυ τελικά, με μεγάλη δυσκολία, ξεφεύγει από το χωριό του, χτίζοντας μία νέα ελεύθερη ζωή στο Παρίσι. Κοιτώντας πίσω, το κοινό διερωτάται αν το γεγονός πως ο Έντυ ήταν γκέι, αποτέλεσε τελικά τη σωτηρία του. Ο ίδιος ο Louis έχει γράψει πως «η έλξη μου προς τα αγόρια μεταμόρφωσε ολόκληρη τη σχέση μου με τον κόσμο, σπρώχνοντάς με να ταυτιστώ με αξίες που ήταν διαφορετικές από αυτές της οικογένειάς μου».
Η ευφυΐα της παράστασης έγκειται στον φυσικό, οικείο τρόπο με τον οποίο θα μας κάνει να νιώσουμε άβολα - κατ’επανάληψη. Όταν γίνεται γνωστό ότι ο Έντυ κάνει σεξ με άλλα αγόρια, είναι ο μόνος ο οποίος διασύρεται δημοσίως (ακόμα και από τα ίδια τα αγόρια), ακριβώς επειδή ο ίδιος είναι θηλυπρεπής στην εμφάνιση και τη συμπεριφορά του, ενώ οι άλλοι όχι. «Το κύριο έγκλημα δεν είναι να κάνεις, είναι να είσαι και κυρίως να είσαι σαν», λέει ο Έντυ.
Η δημόσια παρεκτροπή από την κοινωνική σύμβαση της «αρρενωπότητας» είναι το μεγαλύτερο έγκλημα σε μία βαθιά πατριαρχική κοινωνία. Κάτι που αντηχεί δυνατά στη συντηρητική Ελλάδα της διατυπωμένης υποκρισίας - «να κάνουν ότι θέλουν στο κρεβάτι τους, αρκεί να μην προκαλούν».
Ο σκηνοθέτης ισχυρίζεται πως είναι επιτέλους ώρα η ελληνική κοινωνία να καθαρίσει τους σκελετούς της κοινωνικής αδικίας από τη ντουλάπα της. «Μπορεί να λέμε ο ένας στον άλλον πως φαινόμενα όπως ο σεξισμός ή η ομοφοβία έχουν σχεδόν εξαλειφθεί το 2019, αλλά αυτό είναι πολύ μακριά από την αλήθεια. Αυτός είναι και ένας από τους βασικούς λόγους που επέλεξα αυτό το έργο. Διότι παρουσιάζει αφιλτράριστα την ωμότητα της βίας στη «μοντέρνα» Ευρώπη.»
Πληροφορίες για την παράσταση
Εθνικό Θέατρο Πειραματική Σκηνή -1 - Σκηνή «Κατίνα Παξινού», Πανεπιστημίου 48, Κέντρο
Είσοδος ελεύθερη. Οι θεατές θα μπορούν να προμηθευτούν τρία (3) δωρεάν δελτία εισόδου για κάθε παράσταση από τα ταμεία του θεάτρου REX, Πανεπιστημίου 48. Τα δελτία θα διατίθενται μόνο για τις παραστάσεις της εκάστοτε μέρας. Θα τηρηθεί αυστηρά σειρά προτεραιότητας.
14°
