Ένα μικρό κορμάκι χωρίς ζωή πεσμένο μπρούμυτα στην ακρογιαλιά ξύπνησε συνειδήσεις που τόσο καιρό κοιμόντουσαν. Ένα μικρό προσφυγόπουλο που έχασε τη ζωή του ανάμεσα Τουρκία και Ελλάδα. Είναι η εικόνα του μεγαλύτερου προσφυγικού κύματος του 21ου αιώνα.
Η Ελλάδα μ’ αυτήν την ευλογημένη και καταραμένη θέση ανάμεσα σ’ ανατολή και δύση είναι και πάλι στο επίκεντρο. Ο κόσμος –δεν μιλάω για το κράτος–, ο απλός κόσμος, βοηθάει όσο μπορεί. Έχει ζήσει ο Έλληνας την προσφυγιά και τη νιώθει στο πετσί του. Οι εικόνες του 2015 και του 1922 δεν έχουν δυστυχώς καμία διαφορά.
Σεπτέμβρης 2015. Μυτιλήνη. Χιλιάδες πρόσφυγες απελπισμένοι, εξουθενωμένοι, άυπνοι και νηστικοί ζητούν χέρι βοήθειας από τη φτωχή Ελλάδα της κρίσης. Ανάμεσά τους άντρες, γυναίκες, παιδάκια με μάτια αγριεμένα από τις φριχτές εικόνες θανάτου που αντίκρισαν στην πατρίδα τους κι από το επικίνδυνο ταξίδι που οργάνωσαν οι δουλέμποροι.
Σεπτέμβρης 1922. Μυτιλήνη. Χιλιάδες πρόσφυγες σε τραγική κατάσταση στο λιμάνι. Μόνο Έλληνες και αρκετοί Αρμένηδες από τη Μικρά Ασία. Ανάμεσά τους λιγοστοί οι άντρες –οι υπόλοιποι σκοτώθηκαν στο λιμάνι της Σμύρνης ή στάλθηκαν στα αμελέ ταμπουρού– (τάγματα εργασίας). Γυναίκες, παιδιά και γέροι, μετά από αγωνιώδεις προσπάθειες να γίνουν δεκτοί από τη Μεγάλη Πατρίδα τους την Ελλάδα, αντιμετωπίζουν τη δυσπιστία και πολλές φορές την εχθρότητα των Ελλήνων. Ευτυχώς σήμερα μονάχα μια μικρή μερίδα του ελληνικού λαού θεωρεί υπεύθυνους για τα στραβά στη χώρα μας τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Το 1922 η αντιμετώπιση –όχι απ’ όλους– ήταν χειρότερη. «Άπιστοι» στη
Μικρασία πρόσφυγες και τουρκόσποροι στην Ελλάδα. Η Ελλάδα ήταν πολύ φτωχή για να δεχτεί 1.500.000 πρόσφυγες.
Όταν έγραφα το έργο «Σμύρνη μου αγαπημένη» δεν φανταζόμουνα πως θα είχε τέτοια ταύτιση με τη σημερινή πραγματικότητα. Οι εικόνες των προσφύγων μέσα στις υπερφορτωμένες βάρκες είναι πανομοιότυπες με των Μικρασιατών. Η κατάσταση της χρεοκοπημένης Ελλάδας παρεμφερής. Τα πολιτικά ερωτήματα και οι σκοτεινές σελίδες επίσης. Η επιτυχία της «Σμύρνης» δεν έχει να κάνει μόνο με τηn παράσταση. Είναι ίσως η μοναδική παράσταση τα τελευταία χρόνια που κατάφερε να γεμίζει ένα τεράστιο θέατρο καθημερινά επί έξι μήνες πέρυσι και είναι sold out και πάλι φέτος από την πρώτη μέρα. Ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας της «Σμύρνης» έχει να κάνει με την ποιότητα της παράστασης, με το καλό θίασο, με τα εντυπωσιακά 3D. Ένα εξίσου μεγάλο μέρος όμως έχει να κάνει μ’ αυτό που ζητούν αυτή τη στιγμή οι Έλληνες – την αλήθεια για το τι έχει συμβεί και συμβαίνει σ’ αυτή τη χώρα. Οι αντιδράσεις που ζούμε καθημερινά ξεπερνούν τις εκδηλώσεις θαυμασμού για μια θεατρική παράσταση. Άνθρωποι κλαίνε με λυγμούς, φωνάζουν, κατηγορούν, τραγουδούν, χειροκροτούν όρθιοι με πάθος, με μένος με απόγνωση. Το θέμα χτυπάει απευθείας στην καρδιά του Έλληνα.
Προσπάθησα να συνδυάσω τη μυθοπλασία (μια οικογένεια αστική της Σμύρνης και τον πολυεθνικό περίγυρό της) με τ’ αληθινά ιστορικά γεγονότα που ελάχιστοι γνωρίζουν. Ίσως οι κορυφαίοι ιστορικοί και κάποιοι απόγονοι των προσφύγων. Πόσοι άραγε Έλληνες γνωρίζουν πως η ελληνική βουλή πέρασε παμψηφεί το νόμο περί διαβατηρίων ένα μήνα πριν την καταστροφή; (16 Ιουλίου)! Νόμο που απαγόρευε την είσοδο ατόμων με ξένα διαβατήρια στην Ελλάδα. Απέκλειε δηλαδή την έλευση των Μικρασιατών που είχαν οθωμανικά διαβατήρια! Άρα την περίμεναν την καταστροφή και όμως δεν ειδοποίησαν τους Μικρασιάτες. Γιατί ο Βενιζέλος έκανε εκλογές μετά τη Συνθήκη των Σεβρών; Αφού είχε ήδη σταλεί ο στρατός από τις 2 Μαΐου του 1919 και νικούσε παντού; Γι’ αυτές τις εκλογές υπάρχει πάντα ένα μεγάλο ερωτηματικό. Αυτός ο ιδιοφυής πολιτικός δεν ήξερε τον ελληνικό λαό; Ήτανε τόσο σίγουρος ή είδε το κίνδυνο και δεν ήθελε να συμμετέχει; Και γιατί να πάρει τότε τη γνώμη του λαού και όχι πριν στείλει το στρατό το 1919; Γιατί ο λαός που τον είχε εξορίσει έφερε πίσω το βασιλιά Κωνσταντίνο; Γιατί κατηγορούμε πάντα τους βασιλείς αφού εμείς πάντα τους φέρναμε; Και τους φέρναμε λόγω διχόνοιας, που καλά κρατεί και σήμερα στη χώρα μας. Πόσοι γνωρίζουν για τη μεγάλη προδοσία στη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας από Γάλους και Ιταλούς; Γιατί η Ελλάδα και η Ευρώπη ξέχασαν την καταστροφή της Σμύρνης; Τη Σμύρνη, που τον Σεπτέμβριο του 1922 ήταν πρώτο θέμα σ’ όλες τις εφημερίδες του κόσμου. Με πρωτοσέλιδο στους N.Y Times «Ο θάνατος μιας πόλης». Γιατί ήταν τόσα τα λάθη των ελληνικών κυβερνήσεων και της Ευρώπης που παρακολουθούσε αμέτοχη τη σφαγή και το κάψιμο της πόλης, που κανέναν δε συμφέρει να τα θυμάται. Έτσι, ενώ έγινε επιτέλους γνωστή η γενοκτονία των Αρμενίων, παραμένει διεθνώς άγνωστη η καταστροφή του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας και των Ποντίων. Ποτέ δεν διεκδίκησε την αναγνώρισή της η Ελλάδα. Αλλά και τι διεκδίκησε; Όλα τα θυμούνται οι κυβερνήσεις μας κατόπιν εορτής.
Ήρθε τη στιγμή που ο Έλληνας θέλει να μάθει την αλήθεια για τη χώρα του, θέλει να νιώσει περήφανος κι έχει αρχίσει (αυτό ένιωσα από το κοινό) να αναγνωρίζει τα εθνικά μας ελαττώματα. 94 χρόνια μετά αρχίζουν να φωτίζονται κάποιες πτυχές της Μικρασιατικής τραγωδίας. Ίσως εκατό χρόνια από σήμερα να μάθουμε και το τωρινό διεθνές πολιτικό παρασκήνιο.
Ιnfo: H παράσταση «Σμύρνη μου αγαπημένη» ξεκίνησε τις φετινές της παραστάσεις 21/10/2015 στον Ελληνικό Κόσμο (2122540300) και μετά το τέλος των παραστάσεων στην Αθήνα θα περιοδεύσει στις μεγάλες πόλεις της Ευρώπης.
22°
