Οι Άρης Σερβετάλης, Έφη Μπίρμπα, Μιχαήλα Πλιαπλιά και Νίκος Ηλίας συναντήθηκαν με αφορμή την περσινή παράσταση «Σωσίας» στο θέατρο Ροές. Φέτος αυτή η γόνιμη συνεργασία προχώρησε. Δημιούργησαν το Rēs Ratio Network με σκοπό τη συνάντηση και με άλλους καλλιτέχνες που μιλούν την ίδια γλώσσα. Το πρόγραμμα δικαιώνει τις προθέσεις τους. Η ομάδα Vasistas με το «Domino», ο σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς με το έργο του Πίντερ «Τέφρα και σκιά», η Έφη Μπίρμπα και ο Άρης Σερβετάλης με το κείμενο του Ευθύμη Φιλίππου «Τα ωραία μας χέρια» και η ομάδα Κινητήρας με το «Δικό μου ψάρι» δημιούργησαν παραστάσεις που τις συνδέει αισθητική συγγένεια, και έχουν ένα στόχο: να προσφέρουν εμπειρία στο θεατή.
Δημήτρης Καρατζάς - Τέφρα και σκιά
«Είναι εξαιρετικός ο τρόπος που καυτηριάζει εδώ ο Πίντερ τη σύγχρονη απάθεια απέναντι στη βία και σε τρομερά κοινωνικά γεγονότα• έχουμε καταλήξει δέκτες και όχι δρώντες. Κανένας από τους δύο χαρακτήρες δεν δρα. Ο άνδρας είναι σαν να λέει γνωρίζω, ξέρω, συνομολογώ, αλλά προκειμένου να ζήσω πρέπει να οχυρωθώ στην καθημερινότητά μου. Από την άλλη η γυναίκα είναι ένα κοινωνικά ευαίσθητο ατόμο, που όμως στο τέλος πνίγεται από την προσωπική της εμπλοκή με φοβερά πράγματα τα οποία δεν είχε ζήσει. Είναι οι όψεις του ίδιου νομίσματος» θα πει ο σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς.
Το έργο είναι μια κρυπτογραφημένη παραβολή για την αποδοχή της βίας, την υπακοή στη δύναμη εκείνου που την ασκεί και την ατομική ευθύνη εκείνου που συναινεί. «Δεν είναι εύκολο να δρας, λέει ο Πίντερ, αλλά δεν μπορείς από την άλλη να συνεχίζεις να ζεις ελαφρά τη καρδία. Το έργο είναι σοφό. Η γυναίκα ταυτίζεται με τη μάνα που της πήραν το μωρό στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, κι ενώ σε όλο το έργο επαναλαμβάνει πως δεν μπορεί να ξεχάσει, καταλήγει να αποποιείται στο τέλος την ύπαρξη του μωρού. Δηλαδή, μόνο η δήλωση ευαισθησίας δεν αρκεί ώστε να μην νιώσει κάποιος συνένοχος. Το έργο μπορεί να ειδωθεί ως πολιτική δήλωση, αλλά ταυτόχρονα περιγράφει και τη σχέση ενός οποιοδήποτε ζευγαριού, με την εξουσία αδιόρατα να εναλλάσσεται μεταξύ των μελών του».
Τα έργα του Πίντερ έχουν ένα ιδιαίτερο ρυθμό, θυμίζουν παρτιτούρες. «Έψαξα και έφτασα στα άκρα τις οδηγίες του, οι οποίες περιλαμβάνουν παύσεις και σιωπές. Τι μπορεί να συμβεί μετά από μια συσσώρευση μικρών κοφτών φράσεων, που επιβάλλουν ένα γρήγορο ρυθμό και τι όταν οι ήρωες πέφτουν σε μια λίμνη σιωπής; Δεν ήταν μια απλή δουλειά• ήταν όμως φοβερά ενδιαφέρουσα».
Ως 9/2, Ερμηνευτές: Χρήστος Λούλης, Εύη Σαουλίδου
……….
Έφη Μπίρμπα - Τα ωραία μας χέρια
Πέρυσι ο «Σωσίας» τους ήταν μία από τις πιο ευχάριστες εκπλήξεις και αγαπημένες παραστάσεις της χρονιάς. Φέτος η Έφη Μπίρμπα σκηνοθετεί τον Άρη Σερβετάλη και μια ομάδα ηθοποιών στο έργο του Ευθύμη Φιλίππου «Τα ωραία μας χέρια». «Ο τίτλος σχετίζεται με μια εικόνα που εμφανίζεται στο κείμενο και αναφέρεται στη δυσκολία να διαπεράσουν τα χέρια το στρώμα της λιθόσφαιρας» θα πει η Έφη Μπίρμπα.
Η εργασία επικεντρώνεται στη σύνθεση εικόνων που ανασύρονται από περιοχές μνήμης κατά τη μυσταγωγική και καθαρτήρια συνάντηση προσώπων γύρω από την τελετουργία ενός νεκρικού συμποσίου. «Αφετηρία αυτής της δουλειάς ήταν μια προσωπική εμπειρία από ένα αποχαιρετιστήριο συμπόσιο ενός πολύ δικού μου ανθρώπου. Δουλεύοντάς τη δραματουργικά στο μυαλό μου συναντήθηκα με τον Ευθύμη Φιλίππου. Μαζί αναλύαμε την εμπειρία και ο Ευθύμης ξεκίνησε να γράφει τα κείμενα, τα οποία εξελίσσονται μαζί με τις πρόβες. Το σώμα κειμένου στέκεται δίπλα, κοντά, μέσα στις εικόνες ― δεν λειτουργεί ως αφηγηματικό πλαίσιο, αλλά μαζί με τις εικόνες δημιουργούν τις σκηνές, που αυτές με τη σειρά τους άλλοτε συνθέτουν μια ενότητα και άλλοτε λειτουργούν αυτοτελώς».
Το πώς αντιλαμβάνεται (αντιλαμβανόμαστε) το θάνατο αναζητά η παράσταση και η τελετουργία γίνεται το μέσο. «Προσεγγίζω το γεγονός του θανάτου μέσα από τις εικόνες που σχετίζονται με την τελετουργία, όπως εγώ τη σκέφτομαι. Δεν είναι δύσκολο να ανακαλύψεις πως όλη η ελληνική ταφική τελετουργία είναι ένα θεατρικό δρώμενο. Η έξοδος, η διάβαση και η ένταξη σε μια άλλη κατάσταση είναι τα τρία μέρη μιας τέτοιας τελετουργίας. Δούλεψα πάρα πολύ σε όλο αυτό».
Και ποιος ο ρόλος των ηθοποιών στο εγχείρημα; «Δεν υπάρχουν ρόλοι-πρόσωπα. Ο καθένας μπαινοβγαίνει στην κατάσταση του άλλου ― όπως συμβαίνει στα όνειρα. Αναζητάω από τους συμμετέχοντες να φέρουν την πραγματικότητά τους, να αντιμετωπίσουν αυτό που κάνουμε πιο πυρηνικά. Όπως και από τους θεατές στοχεύω να το νιώσουν όλο αυτό ως εμπειρία και όχι ως εγκεφαλική άσκηση».
«Στο “Domino” δεν έχει σημασία ποιος είναι το πρώτο πούλι. Σημασία έχει η παραδοχή/συνειδητοποίηση του ότι όλοι είναι τα πούλια του ίδιου παιχνιδιού και ότι είναι αλληλοεξαρτώμενοι. Με αυτούς του όρους καλούνται να παίξουν, να δράσουν και να αντιδράσουν. Έχοντας απόλυτη συναίσθηση πως αν το διπλανό πούλι πέσει, θα παρασύρει και τα υπόλοιπα», η Αργυρώ Χιώτη, σκηνοθέτρια της ομάδας Vasistas, εξηγεί την ιδέα για την παράστασή τους.
Το “Domino” μιλάει κατευθείαν στην καρδιά του θεατή, όπως θα μιλούσε ένα απλό τραγουδάκι, και αυτή στέλνει μήνυμα κατευθείαν στον εγκέφαλο πως αυτό που βλέπει είναι η ζωή μας. Και η ζωή μας είμαι εγώ και οι άλλοι. Ο ένας επηρεάζει τον άλλο. Ας βγω για να δω πώς μπορώ να τη χειριστώ και να τους χειριστώ καλύτερα.
Στην παράσταση οι ηθοποιοί δεν μιλούν• ανά δέκα περίπου λεπτά τραγουδούν play back ένα τραγούδι-σχόλιο. Ίσως γι’ αυτό δεν πρέπει να μιλάμε για σκηνοθεσία αλλά για ενορχήστρωση. «Ο Μπέκετ έχει πει “όταν είσαι σκατά ως το λαιμό δεν μένει παρά να τραγουδάς”. Είναι μια άκρως πολιτική φράση. Δηλαδή, λέει, ακόμα κι όταν φαινομενικά δεν υπάρχει κανένα περιθώριο δράσης, ακόμα και τότε, δεν εγκαταλείπεις αλλά δρας με το μόνο μέσο που σου έχει απομείνει, τη φωνή σου, και μάλιστα με τρόπο υπερβατικό, μετατρέποντας τη φρίκη σε τραγούδι».
Το “Domino” είναι μια βουβή χορογραφία για το παρόν που μας διαφεύγει και για το άδηλο μέλλον. Δραματουργικά στηρίζεται στο έργο του Ευγένιου Ιονέσκο «Παιχνίδια σφαγής» και μόνο στο τέλος ακούγεται ένα απόσπασμά του, που αφορά την αξία της αγάπης και της συντροφικότητας. «Τώρα, σε σχέση με παλιότερα, έχω μεγαλύτερη εμπιστοσύνη σε αυτό που προκύπτει και προσπαθώ να το αφήνω να συμβαίνει» θα πει η Χιώτη. Και αυτό που συμβαίνει εδώ είναι κάτι που δύσκολα ο θεατής το ξεχνάει.
Πώς επενεργεί ένα δροσερό αεράκι σε μια καυτή μέρα; Ξαφνιάζει ευχάριστα. Μια παρόμοια επίδραση έχει και η ξαφνική εισβολή της ομάδας Κινητήρας στις σχολικές αίθουσες την ώρα του μαθήματος ή στο πούλμαν που φέρνει τα παιδιά στο θέατρο ― προκαλεί έκπληξη. Όμως με «Το δικό μου ψάρι» η ομάδα φέρνει στα παιδιά και μια νέα κουλτούρα καθώς η παράσταση στηρίζεται στο χορό και το σωματοποιημένο θέατρο. «Μια φασαρία ακολουθεί τα παιδιά μας από μικρή ηλικία. Εμείς τους αποκαλύπτουμε έναν άλλο κόσμο. Έναν κόσμο που ενώ δείχνει καινούργιος στην πραγματικότητα είναι ο πιο παλιός που υπήρξε ποτέ» λέει η Αντιγόνη Γύρα που είχε τη σύλληψη της ιδέας, είναι η ψυχή της ομάδας Κινητήρας και σκηνοθέτησε μαζί με τους Johnny O. και Ιωάννα Καμπυλαυκά το «Ψάρι».
Χοροθέατρο, στοιχεία βωβού κινηματογράφου και σωματικού θεάτρου δανείζουν στοιχεία. Χρησιμοποιούν video art ―ωραία ιδέα να προσφέρουν μια αισθητική πρόταση χρησιμοποιώντας το πιο «φιλικό μέσο» για παιδιά, όπως είναι η οθόνη της τηλεόρασης―, πολυμορφικά κοστούμια, ορχηστρική μουσική. Οι ηθοποιοί εναλλάσσονται στους ρόλους σπάζοντας στερεότυπα που έχουν να κάνουν με τα φύλα ή με το καλό και το κακό.
«Το δικό μου ψάρι» αντιλαμβάνεται τα παιδιά ως δημιουργικά άτομα γεμάτα απορία για τη ζωή και όχι ως ανήλικους θεατές. «Βασισμένο στο παραμύθι των αδελφών Γκριμ “Ο ψαράς και η γυναίκα του” μιλάει για σκληρά πράγματα, όπως η απληστία και η απώλεια. Πριν τελειώσει η παράσταση η φωνή της γοργόνας ζητάει από τα παιδιά να επιλέξουν το τέλος που επιθυμούν και αυτό οι ηθοποιοί ζωντανεύουν. Το ένα θέλει τον ψαρά και τη γυναίκα του να επιστρέφουν στο βυθό και να γίνονται ψάρια. Στο δεύτερο συναντούν το ipsari.gr ―ένα αναβαθμισμένο ψάρι― και στο τρίτο το ζευγάρι πάει και ανοίγει σχολή καταδύσεων».
22°
