Chick Corea 1941-2021: Ο Χρήστος Κισατζεκιάν γράφει για τη συνάντησή του στην Αθήνα με τον θρύλο της jazz-fusion που πέθανε σε ηλικία 79 ετών
Σε περιπτώσεις σαν και αυτές όπου η παγκοσμιότητα θρηνεί την απώλεια ενός συνάνθρωπου μας που κατάφερε το ζητούμενο αυτής καθαυτής της ύπαρξής μας, ήτοι το να αφήσει πίσω του ένα βαρυσήμαντο έργο που ενέπνευσε, άγγιξε ψυχές, επηρέασε, έως και άλλαξε τον ρου του πολιτισμού μας, οι σκέψεις που μπορεί κανείς να καταθέσει ώστε να μην επαναλάβει όσα με ένα κλικ μαθαίνει στο διαδίκτυο, είναι οι βιωματικές.
Δεν πρέπει να κάνω λάθος, το «Return to Forever» (ECM-1972) το απέκτησα οκτώ χρόνια μετά την κυκλοφορία του, έφηβος ων. Με το αίμα μου να βράζει και το εξερευνητικό μου πνεύμα στα ντουζένια του, χώθηκα στο υπόγειο βασίλειο του αείμνηστου «Music Corner» όταν ακόμη ήταν το μεγαλύτερο και πιο ενημερωμένο δισκάδικο της Αθήνας, γωνία Ιπποκράτους και Πανεπιστημίου. Με καθοριστικά ακούσματα-κληρονομιά από τον μεγάλο μου αδελφό και τον παιδικό μου φίλο Φωκίωνα, είχα ήδη μαγευτεί από το μεταγενέστερο «Romantic Warrior». Είχα ήδη υποκλιθεί στον πρωτοπόρο Chick Corea. Όμως είχα ανοίξει πλέον και τα δικά μου φτερά που με ήθελαν να δοκιμάζω διαρκώς το ένστικτό μου, αφήνοντας το χέρι μου να τραβά δίσκους που το εξώφυλλό τους με κέρδιζε μονομιάς, ακόμη κι όταν δεν ήξερα καν το συγκρότημα! «Κοίτα να δεις, πατριωτάκι!» σκέφτηκα με το που διάβασα το ονοματεπώνυμο του φωτογράφου στο οπισθόφυλλο: Michael Manoogian. Ο ακινητοποιημένος γλάρος που σχεδόν άγγιζε με το αριστερό φτερό του τη θάλασσα (panning & highspeed σε όλο τους το μεγαλείο!) παρέα με τη βαθιά εκτίμηση μου απέναντι στον Αμερικανό εξερευνητή, δεν μου άφησαν κανένα περιθώριο. Γεγονός που παρεμπιπτόντως ανάμεσα στα άλλα -όπως απέδειξε και πάλι ο Χρόνος- με θέλει έκτοτε βαμμένο οπαδό της γερμανικής δισκογραφικής εταιρίας ECM του οραματιστή Manfred Eicher.
Με την ανεμελιά του μαθητή της πρώτης τάξης του λυκείου και το παιδικό μου δωμάτιο κλειδαμπαρωμένο και θεοσκότεινο, τα εικοσιτέσσερα λεπτά της πρώτης πλευράς με βρήκαν αποσβολωμένο, ξάπλα, να μην πιστεύω τι ακριβώς άκουσα, ή πιο σωστά, τι διάολο βίωσα… Το βαπτιστικό ομώνυμο έπος που ανοίγει φαντασμαγορικά την αυλαία με υπνώτισε για δώδεκα ολόκληρα λεπτά με τις καίριες, μαγικές εναλλαγές του. Υποβλητική εισαγωγή ερωταπαντήσεων ηλεκτρικού πιάνου και αλλόκοσμων γυναικείων φωνητικών από τη χαρισματική Flora Purim, βουτιά στα βαθιά νερά του fusion με το πηγαίο rhythm section των Stanley Clarke και Airto Moreira να μοιράζει ανατριχίλες και τα πνευστά του επίτιμου καλεσμένου Joe Farrell να υφαίνουν τοπία ονειρικά. Και πάλι πίσω στο υπνωτικό litemotif, και ξανά μανά σε απρόσμενες επελάσεις αντιχρονισμών…
«Θεωρώ πως το συγκεκριμένο έργο υπήρξε κύημα της κορυφαίας μας στιγμής ως ανήσυχης ομάδας δημιουργικών καλλιτεχνών» μου δήλωσε ο αείμνηστος Chick στα παρασκήνια του Θεάτρου στο λόφο του Λυκαβηττού τον Ιούλιο του 2003 όπου είχα την τύχη και την τιμή να του πάρω μια ολιγόλεπτη μα πολυτιμότατη συνέντευξη. «Μιας μπάντας που ξεκίνησε με αυτό για να καταλήξει τρία μόλις χρόνια μετά στην τελευταία μας ηχογράφηση, το για πολλούς επιδραστικό "Romantic Warrior”. Με το “Return To Forever” ουσιαστικά ήμασταν εμείς οι ίδιοι, ο γυμνός εαυτός μας, που επικοινωνούσε με τον Κόσμο γύρω μας. Και ήταν αυτός ο λόγος που εδώ προσπάθησα συνειδητά να μπολιάσω το σχήμα μας εδώ με μια γερή δόση ακουστικής μουσικής. Διότι παρότι ο Lenny (White) και ο Stanley (Clarke) μετάλλαξαν αργότερα το σχήμα σε κυρίως ηλεκτρικό, όλοι μας αν το σκεφτείς προερχόμαστε από ένα υπόβαθρο ακουστικής jazz & bebop χρησιμοποιώντας αρχικά ακουστικά όργανα! Σε αυτή εδώ λοιπόν την πρώτη μας προσπάθεια η καταγραφή του ακουστικού αυτού προφίλ είναι συνειδητά πιο έντονη από κάθε επόμενο μας δίσκο. Υπάρχουν στοιχεία φυσικά και στο αμέσως επόμενο, το “No Mystery”. Όπως και στο “Romantic Warrior”. Όμως εδώ βιώναμε την “κάψα” της παγκόσμιας επιτυχίας μας, περιοδεύοντας ακατάπαυστα σε όλη την Υφήλιο… Και ήμουν μόλις τριανταενός, τριανταδύο χρονών τότε, κάπου στην ηλικία σου».
Ήταν από κείνη την πρώτη «τραυματική» ακρόαση και πέρα το λοιπόν που λάτρεψα μια για πάντα τον ανυπέρβλητο χαρακτήρα του Fender Rhodes όπως το χειριζόταν ο αχαλίνωτος Corea. Σε βαθμό τέτοιο, που τολμώ να ισχυριστώ πως το «Return to Forever» ως ολότητα αποτελεί το κορυφαίο «demo» του θρυλικού ηλεκτρικού πιάνου σε όλη την ιστορία της δισκογραφίας! Άλλωστε η φυσική συνέχεια συνηγορεί τα μάλα, αφού το ονειρικό «Crystal Silence» σε μετατρέπει θες δεν θες σε…γιόγκι. Αυτοσυγκεντρώνεσαι ακούσια σε μια ενδοσκόπηση, μέσα από τα κρυστάλλινα ακόρντα του Chick και το σοπράνο του Joe Farrell. Κι όλα αυτά, βουτηγμένα μες την μελαγχολία της στενάχωρης μινόρε Phrygian, με άρωμα Ισπανικό.
Όμως όχι! Το μόνο που δεν θα ήθελε ο δημιουργός Corea και οι μοναδικοί του συνεργάτες είναι να γίνουν προβλέψιμοι. Έτσι, στη λήξη του πρώτου μέρους (η χαρά του βινυλίου, δύο πλευρές, δύο ενότητες), το «What Game Shall We Play Today» που τιμά ο γενικός τίτλος του εν λόγω φόρου τιμής ανατρέπει κάθε προηγούμενο με τον ματζόρε, ευδιάθετο latin χαρακτήρα του, μα και με στίχους του Neville Potter που ξάφνου μεταμορφώνουν το ξωτικό Flora σε τραγουδίστρια της jazz. Κόκκαλο. Έχω μείνει κόκκαλο. Όσο πατά η γάτα το στιγμιαίο άναμμα του φωτός του δωματίου μου, ώστε να διατηρήσω στα μέγιστα την απρόσμενη κατάνυξη… Γρήγορα πάλι ξάπλα, μες το απόλυτο σκοτάδι, δίχως την παραμικρή «παρεμβολή». Και να το ισπανικό DNA του μεγαλουργού, αμολιέται ξέφρενο σε μια εικοσιτετράλεπτη σουίτα που κατακτά ολοσχερώς όλη τη δεύτερη πλευρά, παρέα με το θαυμασμό μου! Το «Sometime Ago – La Fiesta» θέλει τον πηγαίο Stanley να πιάνει πλέον το κοντραμπάσο, άλλοτε αφηνιάζοντας/αυτοσχεδιάζοντας και άλλοτε συνοδεύοντας καίρια. Πιο καίρια δεν γίνεται. Αέρινος μα και εμπρηστικός ο Airto, ουσιαστικότατος μα και αυτοσχεδιαστικός ο Joe, σεμιναριακή η Flora. Και όλα αυτά σε μια συνθετική και ενορχηστρωτική πανδαισία γόνιμων εναλλαγών που σε καθηλώνει.
Το αντίκτυπο του παρουσιαζόμενου έργου στην ηλεκτροδοτούμενη μουσική του 20ού αιώνα συναντάται ελάχιστες ακόμη φορές ανάμεσα στα εκατομμύρια των κυκλοφοριών της.Τίποτα δεν ήταν ίδιο στον περιπετειώδη κόσμο της jazz fusion μετά τούτο το «πιλοτικό» της γέννησης των θρυλικών Return to Forever! Διότι περί αυτού επρόκειτο όπως απέδειξε ο Χρόνος…
Το αντίκτυπο του επιλεγμένου έργου πάνω μου; Μόλις το διάβασες. Το «Return to Forever» φταίει που λατρεύω την jazz fusion. Το Fender Rhodes. Τη Phrygian. Την ανυπέρβλητη ECM. Τα θαυμαστά εξώφυλλα δίσκων. Τις διαρκείς εναλλαγές μουσικών τοπίων. Τον αείμνηστο Chick Corea.
Δεν έλειψα ποτέ και από καμία επίσκεψή του στη χώρα μας. Έτσι λοιπόν οι συναυλιακές εικόνες που κοσμούν τη σελίδα τούτη είναι από την παράσταση των Elektric Band στο Θέατρο Λυκαβηττού στις 6 Ιουλίου του 2003 και στο Παλλάς στις 2 Νοεμβρίου του 2008 όπου συμμετείχε ως μέλος των Five Piece Band που συμπλήρωναν οι John McLaughlin, Kenny Garrett, Vinnie Colaiuta και Christian McBride.
Ο βραβευμένος με 23 Grammy Awards μουσικοσυνθέτης απεβίωσε την προηγούμενη Τρίτη 9 Φεβρουαρίου. Το τελευταίο διάστημα πάλευε με μια σπάνια μορφή καρκίνου που τελικά αποδείχθηκε θανάσιμη. Το κενό που δημιούργησε ο χαμός του είναι ανάλογο της τιτάνιας μουσικής κληρονομιάς του που θα μας συντροφεύει μια για πάντα.
