Ρεσιτάλ εκκλησιαστικού οργάνου με την Ουρανία Γκάσιου
Ένα πρόγραμμα με έργα από τρεις αιώνες μουσικής δημιουργίας
Σάββατο 12/4, 20:30, Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης
Η πολυβραβευμένη οργανίστα Ουρανία Γκάσιου ανοίγει τον Κύκλο «Adagio - Μουσικές για τις μέρες του Πάσχα» με ένα πρόγραμμα που καλύπτει τρεις αιώνες μουσικής δημιουργίας, το Σάββατο του Λαζάρου 12 Απριλίου (ώρα: 20.30), στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης. Ο υποβλητικός ήχος του εκκλησιαστικού οργάνου θα φέρει το κοινό πιο κοντά στο κατανυκτικό πνεύμα του Θείου Πάθους μέσα από τις παρτιτούρες του Γιόχαν-Σεμπάστιαν Μπαχ, του Λουί Βιέρν, του Σεζάρ Φρανκ, του Τιερρύ Εσκαίς και του Ζοζέφ Ζονγκέν.
Μόνιμη πλέον οργανίστα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών από το 2011, η Ουρανία Γκάσιου κάνει διεθνή καριέρα, εδώ και χρόνια, έχοντας ως ορμητήριό της το Λονδίνο, όπου συνέχισε τις μουσικές σπουδές της μετά την αποφοίτησή της ως πιανίστα από το Ωδείο Φίλιππος Νάκας (1999) και τις υποτροφίες που έλαβε από τη Βασιλική Ακαδημία Μουσικής και το Ίδρυμα Ωνάση. Αφορμή για αυτό το μεγάλο βήμα στην καλλιτεχνική της σταδιοδρομία υπήρξε η πρωτοβουλία του Μεγάρου, πριν από 15 χρόνια περίπου, να δημιουργήσει ένα φυτώριο νέων ταλαντούχων ερμηνευτών, τους οποίους μύησε στα μυστικά της τέχνης του εκκλησιαστικού οργάνου ο φημισμένος Βρετανός οργανίστας Νίκολας Κύναστον. Γι’ αυτό τον σκοπό θεσπίστηκαν άλλωστε ειδικές υποτροφίες τριετούς διάρκειας από τον Σύλλογο των Φίλων της Μουσικής, ώστε οι νεαροί μουσικοί να μπορέσουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο εξωτερικό. Η Ουρανία Γκάσιου ήταν μία από τις σολίστ που αναδείχθηκαν μέσα από αυτό το εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
Δύο χρόνια μετά τη μετεγκατάστασή της στο Λονδίνο, το 2006, της δόθηκε νέα υποτροφία από το Ίδρυμα Eric Thompson, χάρη στην οποία μπόρεσε να εξακολουθήσει τις σπουδές της στο εκκλησιαστικό όργανο με τον Γιοχάννες Γκέφερτ στην Κολονία και την Σούζαν Λάντεϊλ στο Λονδίνο. Έκτοτε, αφού συγκέντρωσε στις καλλιτεχνικές της αποσκευές ουκ ολίγα βραβεία (DipRAM, Διεθνής Διαγωνισμός Εκκλησιαστικού Οργάνου St.Maurice-Ελβετία, κ.ά.) και ενθουσιώδεις κριτικές, το άστρο της άρχισε να λάμπει στο διεθνές μουσικό στερέωμα. Ακολούθησαν μετακλήσεις για ατομικές εμφανίσεις αλλά και συνεργασίες με διάφορα μουσικά σχήματα στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ελβετία, την Ισπανία και τη Σλοβακία. Οι δισκογραφικές της καταθέσεις περιλαμβάνουν έργα Άγγλων συνθετών, ενώ έχει αναπτύξει και εκπαιδευτική δραστηριότητα, συνεργαζόμενη με τη Westminster Cathedral Choir School [Σχολή Χορωδίας του Καθεδρικού Ναού του Ουέστμινστερ]. Είναι επίσης η οργανίστα της γαλλικής προτεσταντικής εκκλησίας του Λονδίνου.
Aν και, όσο ζούσε, δεν έτυχε της αναγνώρισης που του άξιζε, ο Γιόχαν-Σεμπάστιαν Μπαχ (1685-1750) και η υψηλή τέχνη του αναδείχθηκαν κατά τον 19ο αιώνα, όταν συνθέτες, όπως ο Φέλιξ Μέντελσον, άρχισαν να βγάζουν τις παρτιτούρες του από τα ράφια των βιβλιοθηκών και να τα παρουσιάζουν δημοσίως. Άοκνος υπηρέτης της μουσικής, μέγας τεχνίτης της αρμονίας, της φούγκας και της αντίστιξης, στοχαστικός και ευλαβής υμνητής του θείου έργου και προικισμένος δεξιοτέχνης σε διάφορα όργανα ο ίδιος, συνέθεσε πάμπολλα έργα όχι μόνο θρησκευτικού αλλά και κοσμικού περιεχομένου. Στο ρεσιτάλ της στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, η Ουρανία Γκάσιου θα ερμηνεύσει το Πρελούδιο και Φούγκα, BWV 543, την Πασσακάλια και Φούγκα, BWV 582, καθώς και τα χορικά πρελούδια O Mensch, bewein dein Sünde groß [Άνθρωπε, θρήνησε για τις μεγάλες αμαρτίες σου], BWV 622 και Wir danken dir, Herr Jesu Christ [Σε ευχαριστούμε, Κύριε Ιησού Χριστέ], BWV 623 από το Μικρό βιβλίο για εκκλησιαστικό όργανο που γράφτηκε στη Βαϊμάρη μάλλον μεταξύ 1713-1717. Επίσης, θα ακουσθεί από τη Συλλογή των Δεκαοκτώ μεγάλων χορικών πρελουδίων για σόλο εκκλησιαστικό όργανο το απόσπασμα Allein Gott in der Höh’ sei Ehr [Δόξα στο όνομά Σου, επουράνιε Θεέ], BWV 663. Η Ουρανία Γκάσιου θα παίξει ακόμη το χορικό πρελούδιο Jesus, meine Zuversicht [Ιησού, Εσένα εμπιστεύομαι], BWV 728.
Πνεύμα βαθιάς θρησκευτικότητας διακατέχει επίσης τις δημιουργίες για εκκλησιαστικό όργανο των Γάλλων και Βέλγων συνθετών, οι οποίες θα αντηχήσουν το Σάββατο του Λαζάρου στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης καλύπτοντας ένα χρονικό φάσμα από τον 19ο έως τον 21ο αιώνα. Ο Σεζάρ Φρανκ (1822-1890), ένας από τους διασημότερους Βέλγους μουσουργούς και οργανίστες ─πολιτογραφήθηκε αργότερα Γάλλος─, ασχολήθηκε με ποικίλες μουσικές φόρμες και συνέθεσε πολλά θρησκευτικά έργα (μοτέτα, ορατόρια, λειτουργίες). Οι σπουδαιότερες συνθέσεις του για εκκλησιαστικό όργανο αριθμούν τις 12 και γράφτηκαν μεταξύ 1860 και 1890. Το Choral αρ. 2, που θα ερμηνεύσει στο ρεσιτάλ της στο Μέγαρο η Ουρανία Γκάσιου, προέρχεται από τη Συλλογή Τρία χορικά για μεγάλο εκκλησιαστικό όργανο (1890), τα οποία αποτελούν και το τελευταίο ολοκληρωμένο έργο του Φρανκ.
Έξι χρόνια πριν από τον θάνατό του, ο Σεζάρ Φρανκ είχε προσέξει έναν ταλαντούχο νεαρό με σοβαρά προβλήματα όρασης σε ένα ρεσιτάλ πιάνου, τον οποίο είχε παροτρύνει να εγγραφεί στο Κονσερβατόριο του Παρισιού. Ήταν ο Λουί Βιέρν (1870-1937) που, μετά την αποφοίτησή του από το περίφημο παρισινό ωδείο, πρώτευσε μεταξύ 50 υποψηφίων στον διαγωνισμό επιλογής οργανίστα για τον ναό της Παναγίας των Παρισίων, όπου εργάσθηκε επί 37 συναπτά έτη. Ο Βιέρν, συνθέτης και οργανίστας, επεξεργάσθηκε το Τρίπτυχο, έργο 58, κατά την περίοδο 1929-1931. Από αυτό προέρχεται το απόσπασμα Stèle pour un enfant défunt [Επιτύμβια στήλη για ένα νεκρό παιδί], που θα παρουσιάσει η Ουρανία Γκάσιου το Σάββατο 12 Απριλίου στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης. Η σύνθεση διαπνέεται από τη θλίψη του συνθέτη για την απώλεια των δύο γιων του, ενώ, κατά τραγική ειρωνεία, συνδέεται και με τον δικό του θάνατο: ο Βιέρν άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 66 ετών, από καρδιακή εμβολή, επάνω στα κλαβιέ του εκκλησιαστικού οργάνου της Νοτρ-Νταμ στις 2 Ιουνίου 1937, κατά το 1750ό του κοντσέρτο. Είχε μόλις προλάβει να ερμηνεύσει την Επιτύμβια στήλη για ένα νεκρό παιδί.
Το πρόγραμμα του ρεσιτάλ περιλαμβάνει ακόμη τη Σονάτα Eroica, έργο 94 που ο συνθέτης και οργανίστας Ζοζέφ Ζονγκέν (1873-1953) έγραψε στα 1930 και αφιέρωσε στον ομότεχνό του Ζοζέφ Μποννέ. Ο πολυταξιδεμένος Ζονγκέν προερχόταν από μουσική οικογένεια. Ήταν αδελφός του επίσης συνθέτη Λεόν Ζονγκέν και θεωρείται ένας από τους επιφανέστερους Βέλγους συνθέτες του 20ού αιώνα. Το ύφος του επηρεάσθηκε αρχικώς από τον Φρανκ και αργότερα από τους Ντεμπυσσύ και Ραβέλ. Συνέθεσε κυρίως ορχηστρικά και μουσική δωματίου.
Τον 21ο αιώνα εκπροσωπεί στο πρόγραμμα της βραδιάς ο Γάλλος Τιερρύ Εσκαίς (γεν. 1965) με το έργο Cinq Versets [Πέντε εδάφια] πάνω στο Victimae Paschali. Ο Εσκαίς είναι διεθνούς φήμης οργανίστας και συνθέτης αλλά και καθηγητής σύνθεσης και αυτοσχεδιασμού. Έχει αποσπάσει πολλά βραβεία τόσο ως δημιουργός όσο και ως σολίστ. Η εργογραφία του είναι πλούσια και περιλαμβάνει συνθέσεις για σόλο εκκλησιαστικό όργανο, για άλλα σόλο όργανα, δημιουργίες μουσικής δωματίου, για μικρή ορχήστρα, για ορχήστρα εγχόρδων, συμφωνική μουσική, πολυφωνικά έργα με ή χωρίς ενόργανη συνοδεία, όπερες, καθώς και μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Έχει επίσης συγγράψει μουσικοπαιδαγωγικά εγχειρίδια για διάφορες ηλικίες.
Οι τιμές των εισιτηρίων για το ρεσιτάλ της Ουρανίας Γκάσιου είναι: 9 € (Ζώνη Γ), 15 € (Ζώνη Β), 22 € (Zώνη Α) και 30 € (Διακεκριμένη Ζώνη). Ειδικές τιμές: 5 € (φοιτητές, νέοι, άνεργοι και Α.Μ.Ε.Α.) και 8 € (65+ και πολύτεκνοι).
Tα «Κατά Ιωάννην Πάθη»
Μια αυθεντική προσέγγιση από την Καμεράτα και τον Μάρκελλο Χρυσικόπουλο με όργανα εποχής
Μεγάλη Δευτέρα 14/4, 20:30, Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης
Ήταν Μεγάλη Παρασκευή του 1724 όταν πρωτοπαρουσιάστηκαν, στον εσπερινό του ναού του Αγίου Θωμά της Λειψίας, τα Κατά Ιωάννην Πάθη BWV 245 του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, ένα από τα δύο σωζόμενα «Πάθη» από τα πέντε που πιθανολογείται ότι συνέθεσε ο Μέγας Κάντορας. Ήδη από τον 19ο αιώνα, χύθηκε πολύ μελάνι από τους επαΐοντες που ενέκυψαν στη μελέτη της αρχικής παρτιτούρας αλλά και των μετέπειτα αναθεωρημένων εκδοχών της (1725, 1740). Ακολούθησαν έντονες συζητήσεις για τις ιστορικά τεκμηριωμένες ερμηνείες και ενορχηστρώσεις του έργου, ενώ τον 20ό αιώνα πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 155 ηχογραφήσεις με μοντέρνα όργανα αλλά και όργανα εποχής υπό τη διεύθυνση σπουδαίων αρχιμουσικών όπως –ενδεικτικά– οι Αρνονκούρ, Κόοπμαν, Σουζούκι, Γκάρντινερ, Ρατλ και Χέρβεχε. Το αριστουργηματικό ορατόριο του Γ.Σ. Μπαχ δεν θα μπορούσε να απουσιάζει από τις εκδηλώσεις του κύκλου «Adagio-Μουσικές για τις μέρες του Πάσχα» (χορηγός: Εurobank) του Μεγάρου, το οποίο υποδέχεται, τη Μεγάλη Δευτέρα 14 Απριλίου (ώρα: 20:30) στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, την Καμεράτα-Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής και τον τσεμπαλίστα και αρχιμουσικό Μάρκελλο Χρυσικόπουλο. Το πολυβραβευμένο μουσικό σύνολο θα ερμηνεύσει τα Κατά Ιωάννην Πάθη στην αυθεντική τους εκδοχή (1724) με όργανα εποχής και ολιγομελή χορωδία δωματίου σε μία και μοναδική συναυλία. Σε αυτή την προσπάθεια αναβίωσης της απέριττης προκλασικής ατμόσφαιρας του έργου συμμετέχουν επίσης πέντε μονωδοί που έχουν διακριθεί στο μπαρόκ ρεπερτόριο: η υψίφωνος Μυρσίνη Μαργαρίτη, η μεσόφωνος Μαίρη-Έλεν Νέζη, ο τενόρος Βασίλης Καβάγιας και ο βαθύφωνος Πέτρος Μαγουλάς. Τα απαιτητικά μέρη του Ευαγγελιστή θα αποδώσει ο βρετανός τενόρος Τζέισον Νταρνέλ.
Τα Κατά Ιωάννην Πάθη για σολίστ, χορωδία και ορχήστρα (με πρωτότυπο λατινικό τίτλο Passio secundum Joannem και Johannes Passion κατά τη γερμανική λουθηρανική παράδοση) δεν ήταν το πρώτο ορατόριο με θέμα το Θείο Πάθος του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ (1685-1750). Εικάζεται ότι είχε ήδη ολοκληρώσει ένα άλλο ορατόριο μεταξύ 1708 και 1714 στη Βαϊμάρη, όπου εργαζόταν ως οργανίστας, το οποίο όμως έχει χαθεί. Έχουν διασωθεί μόνον τα Κατά Ιωάννην Πάθη και τα μεταγενέστερα Κατά Ματθαίον. Σε αντίθεση με τα Κατά Ματθαίον, στα οποία ο Μπαχ έκανε ελάχιστες αλλαγές επουσιώδους σημασίας μετά την ολοκλήρωσή τους, η πρώτη εκδοχή του 1724 των Κατά Ιωάννην Παθών αναθεωρήθηκε αρκετές φορές. Στα 1725, ο Μπαχ αφαίρεσε τα χορικά της εισαγωγής και του τέλους, καθώς και μία άρια, ενώ προσέθεσε άλλες τρεις. Τη δεκαετία του 1730, επανέφερε τα δύο χορικά, περιέκοψε τις τρεις νέες άριες, ενώ –μάλλον κατόπιν απαίτησης των εκκλησιαστικών αρχών– παρενέβαλε μία άρια και μια ορχηστρική συμφωνία αντί δύο αποσπασμάτων από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον που είχε ενθέσει στο έργο. Σύμφωνα με τους μουσικολόγους, σκοπός του ήταν να μην απομακρυνθεί από το βιβλικό κείμενο και να εισαγάγει εδάφια της λουθηρανικής υμνογραφίας ώστε το έργο να έχει αμιγώς λειτουργική υπόσταση. Σε ό,τι αφορά στην ενορχήστρωση, πιστεύεται ότι ο Μπαχ είχε αρχικώς κατά νου 15-17 όργανα, αρκετά από τα οποία ήταν ντα γκάμπα. Στα 1749, η αρχική ενορχήστρωση τροποποιήθηκε, και κάποια όργανα αντικαταστάθηκαν από άλλα. Επίσης, στην αρχική εκδοχή, τα πολυφωνικά μέρη είχαν γραφτεί για τη χορωδία αγοριών του ναού του Αγίου Θωμά, ενώ τα σολιστικά μέρη ερμήνευαν τραγουδιστές της χορωδίας.
Αναλύοντας την προσωπική του προσέγγιση των Κατά Ιωάννην Παθών, ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος παρατηρεί τα εξής: «[…] Χιλιόμετρα σελίδων έχουν γραφτεί θέλοντας να ερμηνευθεί η κάθε νότα, η κάθε αρμονία της σύνθεσης ως αναντικατάστατο κομμάτι ενός συγκεκριμένου θρησκευτικού υπερκείμενου, του οποίου η αποκρυπτογράφηση είναι απαραίτητη για την ουσιαστική κατανόηση της μουσικής. […] Έχω διανύσει κάποια εξ αυτών των χιλιομέτρων [...], καταλήγοντας πάντα στο συμπέρασμα πως, στη μουσική του Μπαχ, τελείται συγχρόνως η αποθέωση και η έκπτωση της ρητορικής. […] Αν πράγματι, μετά τη μελέτη των πηγών, μετά τις εντέρινες χορδές και το ένα αναλόγιο ανά φωνή της χορωδίας, υπάρχει ακόμη κάτι που μας διαφεύγει από το πνεύμα των Παθών της εποχής του Μπαχ, αυτό σίγουρα δεν εντοπίζεται σε κάποιο κεφάλαιο της ιστορικά ενημερωμένης ερμηνείας. […] Αντιθέτως, πιστεύω ότι αυτό που μας διαφεύγει σήμερα από την εμπειρία αυτής της μουσικής είναι η αίσθηση κοινότητας. Πιο συγκεκριμένα, η αίσθηση συμμετοχής σε μια κατά βάση λαϊκή λειτουργία, όπου η διμερής αφήγηση των Παθών πλαισιώνει ένα σύγχρονο κήρυγμα. Ειδικά με τα Κατά Ιωάννην προσφέρεται στην κοινότητα ένας ήρωας. Στο Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο ο Χριστός φαίνεται να έχει κερδίσει εξαρχής. […] Είναι συχνά τόσο συμπαγής και ομοιογενής ο χαρακτήρας του τέταρτου Ευαγγελίου, που ο Μπαχ (ή ο λιμπρετίστας του) αναγκάζεται να εισαγάγει εμβόλιμα και κάποια εδάφια από το Κατά Ματθαίον και το Κατά Μάρκον ώστε να αναδείξει τη μουσική αφήγηση με επιπλέον στοιχεία όπως η μετάνοια, η αδυναμία, ο θρήνος, η απόγνωση. Σήμερα, στο κοσμικό λοιπόν πλαίσιο των συναυλιών, έστω χωρίς κοινότητα, έστω χωρίς κήρυγμα και χωρίς κήρυκα, αυτή η «συνοπτική» παράκαμψη του Μπαχ είναι κάτι που κάνει τα Κατά Ιωάννην πλέον επίκαιρα. Σήμερα […] σε μια εποχή που βρίθει ινδαλμάτων αλλά στερείται ηρώων».
O Mάρκελλος Χρυσικόπουλος σπούδασε τσέμπαλο στην τάξη της Μαργαρίτας Δαλμάτη (σχολή Βινιανέλλι Αθηνών), απ’ όπου πήρε το δίπλωμά του με άριστα παμψηφεί, πρώτο βραβείο και το αριστείο της σχολής. Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι με τους Ρομέο και Μπωμόν, στο Ζάλτσμπουργκ με τους Γκίλμπερτ και Ράμπε και στη Γενεύη με την Κριστιάν Ζακκοττέ, της οποίας ήταν ο τελευταίος μαθητής. Έχει δώσει ρεσιτάλ και συναυλίες μουσικής δωματίου στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Συμπράττει τακτικά με την Καμεράτα, την Κ.Ο.Α., την Κ.Ο.Θ., την Ε.Λ.Σ. και άλλες ορχήστρες. Ασχολείται με τη συνοδεία φωνητικής μουσικής και αναλαμβάνει τη μουσική προετοιμασία σε προκλασικές όπερες (Tαμερλάνος του Χαίντελ-Φεστιβάλ Αθηνών 2006, Ιουστίνος του Βιβάλντι-Μ.Μ.Α. 2007 κ.ά.). Είναι ιδρυτικό μέλος των μπαρόκ συνόλων Ex Silentio και Latinitas Nostra. Με το δεύτερο παρουσίασε, το 2009, σε δική του έκδοση από χειρόγραφα, την πρώτη αναβίωση της όπερας Ολυμπιάδα του Αντόνιο Καλντάρα σε ημισκηνοθετημένη μορφή (Μ.Μ.Α.) και της καντάτας Κασσάνδρα του Μπενεντέττο Μαρτσέλλο (Μουσικό Φεστιβάλ Ρόδου). Έχει συμμετάσχει ως βοηθός μαέστρου στις ηχογραφήσεις των έργων του Χαίντελ Aριάδνη στην Κρήτη, Tαμερλάνος και Ιούλιος Καίσαρ (διεύθυνση: Γιώργος Πέτρου).
Γεννημένη στη Λάρισα, η υψίφωνος Μυρσίνη Μαργαρίτη σπούδασε βιολί, τραγούδι, ανώτερα θεωρητικά και μουσικολογία στην Αθήνα. Ως υπότροφος ελληνικών και ξένων φορέων, μελέτησε λιντ, ορατόριο και όπερα (Μάστερ με άριστα παμψηφεί) στο Μοτσαρτέουμ του Ζάλτσμπουργκ. Ως σολίστ, υπήρξε μόνιμο στέλεχος της Oper Halle (2006-2009). Έχει συνεργασυεί με λυρικά θέατρα της Αυστρίας, της Γερμανίας και της Ελβετίας. Στην Ελλάδα, έχει τραγουδήσει, μεταξύ άλλων, στην Εθνική Λυρική Σκηνή, στο Μ.Μ.Α., στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, στα Φεστιβάλ Αθηνών και Αιγαίου και αλλού. Έχει εξειδικευθεί στο μπαρόκ ρεπερτόριο, έχει συμπράξει με διακεκριμένους μαέστρους του χώρου και είναι τακτική συνεργάτις συνόλων που παίζουν με όργανα εποχής (Καμεράτα, Latinitas Nostra κ.ά.).
Η μεσόφωνος Μαίρη-Έλεν Νέζη, η οποία γεννήθηκε στο Μόντρεαλ του Καναδά, σταδιοδρομεί στο εξωτερικό εδώ και πολλά χρόνια και έχει εμφανιστεί σε μεγάλα συμφωνικά και οπερατικά κέντρα στην Ευρώπη, τη Βόρειο Αμερική και την Άπω Ανατολή. Έχει ερμηνεύσει περισσότερους από 35 ρόλους του κλασικού και προκλασικού ρεπερτορίου, ενώ οι δισκογραφικές καταθέσεις της σε συνεργασία με μαέστρους ειδικευμένους στο μπαρόκ έχουν αποσπάσει τα ευνοϊκά σχόλια της διεθνούς κριτικής. Πρόσφατα, συμμετείχε ως Κερουμπίνο στην ηχογράφηση των Γάμων του Φίγκαρο υπό τον Θεόδωρο Κουρεντζή για λογαριασμό μεγάλης δισκογραφικής εταιρείας. Η Μαίρη-Έλεν Νέζη έχει επίσης τραγουδήσει σε φημισμένα φεστιβάλ, ενώ με δική της πρωτοβουλία και σε συνεργασία με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κορινθίας επιμελείται από το 2003 του Φεστιβάλ Όπερας της Αρχαίας Κορίνθου.
Ο Βασίλης Καβάγιας, ένας από τους πλέον αξιόλογους τενόρους της νέας γενιάς, είναι αριστούχος απόφοιτος του Τμήματος Σύνθεσης του Ιονίου Πανεπιστημίου. Σπούδασε μονωδία στο Δημοτικό Ωδείο Καλαμάτας. Το 2007, απέσπασε το πρώτο βραβείο στο διαγωνισμό λυρικού τραγουδιού της Yamaha, ενώ το 2011, ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του στο Πανεπιστήμιο Μοτσαρτέουμ του Σάλτσμπουργκ με υποτροφίες ελληνικών κοινωφελών ιδρυμάτων. Έχει πραγματοποιήσει εμφανίσεις σε συναυλιακούς χώρους και λυρικά θέατρα της Ελλάδας και του εξωτερικού (Γερμανία, Ιταλία, Ρουμανία, Αυστρία, Βρετανία κ.ά.). Συμμετέχει τακτικά σε κοντσέρτα εκκλησιαστικής μουσικής. Το οπερατικό ρεπερτόριό του περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικούς ρόλους για τενόρο σε έργα των Ροσσίνι, Μότσαρτ, Τσιμαρόζα, Γκλουκ και Ρίχαρντ Στράους, ορισμένοι από τους οποίους έχουν καταγραφεί και σε δίσκο πυκνής εγγραφής.
Ο βαθύφωνος Πέτρος Μαγουλάς είναι μόνιμος μονωδός της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Σπούδασε ανώτερα θεωρητικά και τραγούδι στην Αθήνα. Έχει ερμηνεύσει ρόλους σε περισσότερες από 60 όπερες στην Ελλάδα, τη Γερμανία, τη Βρετανία και άλλες χώρες, ενώ έχει λάβει μέρος και σε πολλές συναυλίες θρησκευτικής μουσικής. Υπήρξε επί μακρό διάστημα μόνιμο μέλος του λυρικού θιάσου της Όπερας του Κιέλου (Γερμανία), όπου είχε την ευκαιρία να αποδώσει φωνητικά και υποκριτικά χαρακτηριστικούς ρόλους για βαρύτονο και μπάσο σε όπερες των Βέρντι, Ντβόρζακ, Πουτσίνι, Μότσαρτ, Βάγκνερ, Ροσσίνι, Μασνέ, κ.ά. Οι ηχογραφήσεις του περιλαμβάνουν βραβευμένες διεθνείς εκδόσεις των έργων του Χαίντελ Ορέστης, Αριάδνη στην Κρήτη, Ταμερλάνος, Ιούλιος Καίσαρ και Αλέξανδρος Σεβήρος υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Πέτρου.
Τα μέρη του Ευαγγελιστή, στην παρουσίαση των Κατά Ιωάννην Παθών του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ στο Μέγαρο, έχουν ανατεθεί στον Τζέισον Νταρνέλ. Ο άγγλος τενόρος έχει εξειδικευθεί στην παλαιά μουσική και έχει στο ενεργητικό του πολυάριθμες συναυλίες στην Βρετανία, τη Γαλλία, την Πολωνία και την Τσεχία. Το βιογραφικό του περιλαμβάνει ακόμη ηχογραφήσεις για βρετανικούς και γερμανικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς και εμφανίσεις σε τηλεοπτικά δίκτυα του Ηνωμένου Βασιλείου. Έχει συνεργαστεί με φωνητικά και ορχηστρικά σύνολα προκλασικής μουσικής (Corona Coloniensis, Harmonie Universelle) από διάφορες χώρες. Είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Γιορκ (Mάστερ στη φωνητική και παραστατικές τέχνες), ενώ έχει μελετήσει ρεπερτόριο φωνητικής μουσικής δωματίου του 20ού αιώνα και λίντερ στη Βρετανία και τη Γερμανία αντίστοιχα.
Οι τιμές των εισιτηρίων για τα «Κατά Ιωάννην Πάθη»: 11 € (Ζώνη Γ), 20 € (Ζώνη Β), 28 € (Zώνη Α) και 40 € (Διακεκριμένη Ζώνη). Ειδικές τιμές: 6,5 € (φοιτητές, νέοι, άνεργοι και Α.Μ.Ε.Α.) και 8,5 € (65+ και πολύτεκνοι).
Η υμνωδία του Πάσχα συνομιλεί με τον «Επιτάφιο» του Μίκη Θεοδωράκη
Μεγάλη Τρίτη, 15/4, 20:30, Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης
Στο πλαίσιο του κύκλου «Adagio - Μουσικές για τις μέρες του Πάσχα» η συγκινητική φωνή της ξεχωριστής ελληνίδας ψάλτριας Νεκταρίας Καραντζή συναντά την έντεχνη αισθαντικότητα του κορυφαίου μπάσου Τάσου Αποστόλου, και η μουσική μας παράδοση ένα έργο-σταθμό της σύγχρονης μελοποιίας, που θα παρουσιαστεί σε μεταγραφή του Γιάννη Σαμπροβαλάκη (για μικρό σύνολο και ανδρική φωνή).
Συνοδεύουν οι μουσικοί: Γιάννης Σαμπροβαλάκης, Οδυσσέας Κορέλης, Βαγγέλης Νίνα, Βιβή Γκέκα και Βίκυ Στυλιανού.
Ποια είναι η απόσταση ανάμεσα στον βυζαντινό ύμνο «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου» και στο λαϊκό-θρησκευτικό τραγούδι «Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα»; Και πόσο απέχει από αυτά το «Μέρα Μαγιού μου μίσεψες, μέρα Μαγιού σε χάνω» του Μίκη Θεοδωράκη, σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου; Η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη ως ένα έργο βαθύτατα εμποτισμένο από τη λαϊκή μας μουσική παράδοση, η οποία με τη σειρά της είναι βαθύτατα επηρεασμένη από το βυζαντινό μέλος, πρωταγωνιστεί στη μοναδική πασχαλινή συναυλία της Μεγάλης Τρίτης 15 Απριλίου που θα πραγματοποιηθεί στις 8:30 το βράδυ, στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης με τη συμμετοχή δύο ξεχωριστών ερμηνευτών: της Νεκταρίας Καραντζή και του Τάσου Αποστόλου. Στη διάρκεια αυτής της βραδιάς, που εντάσσεται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Adagio-Μουσικές για τις μέρες του Πάσχα», η συγκινητική φωνή της ελληνίδας ψάλτριας η οποία έχει αναγνωριστεί διεθνώς ως «η ιδανική υμνωδός του βυζαντινού μέλους και της αρχέγονης παράδοσης», θα συναντήσει την έντεχνη αισθαντικότητα του σπουδαίου μπάσου και ηθοποιού, όπως, αντίστοιχα, η μουσική μας παράδοση ένα έργο-σταθμό της σύγχρονης μελοποιίας – τον «Επιτάφιο» του Μίκη Θεοδωράκη, με στόχο την «αντιπαράθεση» των διαφορετικών αισθητικών προσεγγίσεων του ανθρώπινου πόνου. Η συναυλία θα ξεκινήσει με Ύμνους από τις Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας (Αλληλούια/Ιδού ο Νυμφίος, Η απεγνωσμένη διά τον βίον, Τον νυμφώνα σου βλέπω, Σήμερον κρεμάται επί ξύλου, Εξέδυσάν με τα ιμάτιά μου κ.ά.) και θρήνους από τη λαϊκή μας παράδοση (Θρήνος Παναγίας από την Κύπρο, Σήμερα μαύρος ουρανός κ.ά.) που θα αποδώσει η Νεκταρία Καραντζή, μια ερμηνεύτρια της σύγχρονης γενιάς η οποία έχει ήδη μακρά θητεία στο χώρο της βυζαντινής και της δημοτικής μουσικής παράδοσης (πρόκειται για τη μοναδική περίπτωση ελληνίδας ψάλτριας με επίσημη δισκογραφία βυζαντινής μουσικής από τα δεκατέσσερά της χρόνια και ενεργό θητεία στο αναλόγιο εκκλησιών από τα εννιά της, όπως επίσης ζωντανές εμφανίσεις που συνδυάζουν τους βυζαντινούς εκκλησιαστικούς ύμνους με τα παραδοσιακά τραγούδια). Ενώ ο Τάσος Αποστόλου, που θα τη συνοδεύσει αρχικά σε ρόλο αφηγητή, θα ερμηνεύσει σόλο, στη συνέχεια, τα οκτώ μελοποιημένα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου που συναποτελούν τον «Επιτάφιο» (1960) του Μίκη Θεοδωράκη: ποιήματα-σπαρακτικούς μονολόγους μιας μάνας που χάνει το παιδί της στα επεισόδια που έγιναν το 1936 σε απεργία καπνεργατών στη Θεσσαλονίκη. Το έργο που εγγράφεται ως καινοτομία και πρωτοπορία τόσο στην ποίηση όσο και στη μουσική, θα ακουστεί σε μεταγραφή του γνωστού κλαρινετίστα και ενορχηστρωτή Γιάννη Σαμπροβαλάκη για μικρό σύνολο και ανδρική φωνή. Τον Τάσο Αποστόλου συνοδεύουν οι μουσικοί: Γιάννης Σαμπροβαλάκης (κλαρινέτο), Οδυσσέας Κορέλης (βιολί), Βαγγέλης Νίνα (βιολοντσέλο), Βιβή Γκέκα (μαντολίνο) και Βίκυ Στυλιανού (πιάνο).
Η Νεκταρία Καραντζή κατάγεται από τα Βελανίδια Βοιών Λακωνίας και από την Προύσα της Μ. Ασίας. Η φωνή της έχει ταυτιστεί κυρίως με τη βυζαντινή εκκλησιαστική τέχνη και έχει αναγνωριστεί διεθνώς ως μια από τις σημαντικότερες φωνές του θρησκευτικού μέλους. Πρόκειται για τη μοναδική ελληνίδα γυναίκα ψάλτρια με δισκογραφία βυζαντινής μουσικής από δεκατεσσάρων ετών και με ενεργό δράση στα ψαλτήρια εκκλησιών από εννιά ετών, η οποία, μέσα από καλλιτεχνικές εμφανίσεις σε συναυλιακούς χώρους στην Ελλάδα και το εξωτερικό, παρουσιάζει προγράμματα αμιγώς αφιερωμένα στη βυζαντινή υμνωδία.
Οι πρώτες της ηχογραφήσεις ήταν πλάι στη φωνή του σύγχρονου αγίου, του Οσίου Πορφύριου του Καυσοκαλυβίτη, με την παρότρυνση του οποίου ακολούθησε από την παιδική της ηλικία τη σπουδή της ψαλτικής τέχνης. Ολοκλήρωσε τη μαθητεία της στη βυζαντινή μουσική με πτυχίο και δίπλωμα από τη Σχολή Βυζαντινής Μουσικής της Ι.Μ. Πειραιώς, με δάσκαλο κυρίως τον Δημήτρη Βερύκιο. Είναι επίσης γνωστή στην ελληνική μουσική σκηνή μέσω της συνεργασίας της με τον κορυφαίο δάσκαλο της παραδοσιακής μουσικής Χρόνη Αηδονίδη, αλλά και τον διεθνούς φήμης πιανίστα, συνθέτη και μαέστρο Βασίλη Τσαμπρόπουλο, μέσα από ένα καλλιτεχνικό πρόγραμμα εμπνευσμένο από τους βυζαντινούς ύμνους, που συνδέει Δύση και Ανατολή και δισκογραφήθηκε από την κορυφαία γερμανική εταιρεία ECM.
Σημαντικές στιγμές στην πορεία της υπήρξαν οι προσκλήσεις από την περίφημη Ακαδημία Λιστ στην Ουγγαρία και από το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης στη Γαλλία, για masterclasses με θέμα τη βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική. Έχει παρουσιάσει συναυλίες βυζαντινής και παραδοσιακής μουσικής, μεταξύ άλλων, σε Γαλλία, Ουγγαρία, Σερβία, Τουρκία, Σκόπια, Βουλγαρία και Εσθονία, ενώ έχει συνεργαστεί με την κορυφαία παραδοσιακή ερμηνεύτρια της Ουγγαρίας Marta Sebestyen, καθώς και με την περίφημη Ανδρική Χορωδία του Αγίου Εφραίμ.
Είναι ιδρύτρια και επίτιμη πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Ψαλτριών, ενώ έχει τιμηθεί για την προσφορά της στη βυζαντινή μουσική από τον χώρο των ιεροψαλτών, μέσω της Ελληνικής Μουσικολογικής Εταιρείας - Ινστιτούτου Μελέτης της Βυζαντινής και Ελληνικής Παραδοσιακής Μουσικής και του περιοδικού Το Ψαλτήρι. Είναι επίσης νομικός, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Ποινικό και στο Εκκλησιαστικό Δίκαιο, και υποψήφια Διδάκτωρ Νομικής.
Ο Τάσος Αποστόλου σπούδασε κλασικό τραγούδι με καθηγητή τον Φ. Βουτσίνο. Με υποτροφία του Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» τελειοποίησε τις σπουδές του με καθηγητές τους Μ. Λ. Τσόνι και Ρ. Νέγκρι στο Μιλάνο της Ιταλίας, όπου κέρδισε σε σημαντικό διεθνή διαγωνισμό λυρικού τραγουδιού. Είναι απόφοιτος της Σχολής Δραματικής Τέχνης «Βεάκη». Παρακολούθησε μαθήματα και διαδικασίες παράστασης, σεμινάρια υποκριτικής και σκηνοθεσίας με τον Λ. Ρονκόνι στο Πίκολο Τεάτρο του Μιλάνου, με υποτροφία του Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης». Είναι απόφοιτος του τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ως μονωδός, τραγούδησε, μεταξύ άλλων, σε παραγωγές της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, της Όπερας Θεσσαλονίκης, της Ορχήστρας των Χρωμάτων, της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, του ΕΣΣΜ, στο κτίριο του ΟΗΕ στη Ν. Υόρκη (με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 61 χρόνων από την ίδρυσή του), στο Λίνκολν Σέντερ στη Ν. Υόρκη, στη Βοστόνη, στα εγκαίνια της Νέας Βιβλιοθήκης στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, στο Θέατρο Ηρώδου Αττικού, στους Δελφούς, στο Φεστιβάλ Αθηνών, στο Μιλάνο της Ιταλίας.Το ρεπερτόριό του περιλαμβάνει έργα Πουτσίνι, Γκουνό, Ροσίνι, Βέρντι, Μπελίνι, Μπιζέ, Μότσαρτ, Χέντελ, Μοντεβέρντι, Βάιλ, Χέντσε, Π.Μ. Ντέιβις, Χάρτμαν, Φος κ.ά. Έχει συνεργαστεί σε συναυλίες, πρώτες εκτελέσεις έργων και ηχογραφήσεις με σημαντικούς έλληνες συνθέτες (Δ. Μητρόπουλος, Μ. Χατζιδάκις, Θ. Αντωνίου, Α. Κουνάδης, Δ. Δραγατάκης, Δ. Παπαδημητρίου, A. Μπαλτάς, Γ. Κουρουπός, Λ. Ζώρας, Ν. Ξανθούλης, Χ. Γωγιός, Κ. Καραμεσίνη, Ε. Κοκκόρης, E. Mανωλίδου, Σ. Γυφτάκης, Ι. Κονιτόπουλος, Γ. Δροσίτης, Ι. Βαλέτ, Τ. Ζωγράφου κ.ά.).
Έχει πρωταγωνιστήσει σε αρχαίο και σύγχρονο ρεπερτόριο σε θεατρικές παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης, του Θεάτρου «Αμόρε», του Θεάτρου «Λαμπέτη» και άλλων, στην Επίδαυρο, στο Ηρώδειο και αλλού, κι έχει συνεργαστεί με σκηνοθέτες όπως οι Μ. Βολανάκης, Α. Βουτσινάς, Γ. Λαζάνης, Μ. Κουγιουμτζής, Δ. Μαυρίκιος, Ν. Κοντούρη κ.ά. Συμμετείχε σε παραστάσεις του χοροθεάτρου «Ροές» της Σ. Σπυράτου. Έπαιξε για τον κινηματογράφο σε ταινίες των Θ. Αγγελόπουλου, Λ. Ξανθόπουλου, Μ. Ηλιού, Α. Αγγελίδη και σε τηλεοπτικές παραγωγές της ΕΤ1 και ΕΤ2. Έχει σκηνοθετήσει διάφορες παραστάσεις.
Συμπαραγωγή του Μεγάρου Μουσικής και της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών
Μεγάλη Τετάρτη 16/4, 20:30, Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης
Με την ευγενική υποστήριξη της Πρεσβείας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στην Αθήνα
Για την καταληκτική συναυλία του κύκλου «Adagio - Μουσικές για τις μέρες του Πάσχα», και τη δεύτερη του κύκλου «Μπραμς» για την ΚΟΑ, τη Μεγάλη Τετάρτη 16 Απριλίου, στις 20.30, στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών επέλεξε ένα από τα πιο εσωτερικά και υποβλητικά έργα του Γιοχάνες Μπραμς και κατά πολλούς το σημαντικότερο της εργογραφίας του, το Γερμανικό Ρέκβιεμ.
Μυσταγωγικό και συμβατό με την κατανυκτική ατμόσφαιρα της Μεγάλης Εβδομάδας, το Γερμανικό Ρέκβιεμ παρουσιάζεται υπό τη μουσική διεύθυνση του Βασίλη Χριστόπουλου, με σολίστ δύο καταξιωμένους γερμανούς λυρικούς τραγουδιστές, την υψίφωνο Σουζάννε Μπέρνχαρτ και τον βαρύτονο Γιόχεν Κούπφερ, και με τη συμμετοχή της Χορωδίας MotettenChor του Μονάχου υπό τον Μπένεντικτ Χάαγκ.
Ο Γιοχάνες Μπραμς συνέθεσε το Γερμανικό Ρέκβιεμ (Ein Deutsches Requiem, έργο 45) μεταξύ των ετών 1865 και 1868, χρησιμοποιώντας ένα καθαρά προσωπικό ύφος, χωρίς να στηριχθεί στο καθιερωμένο κατά παράδοση λατινικό κείμενο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, αλλά σε αποσπάσματα από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη και από τα Απόκρυφα Ευαγγέλια. Λόγω του γερμανόφωνου λιμπρέτου, το έργο ονομάστηκε Γερμανικό Ρέκβιεμ –αν και λέγεται ότι ο συνθέτης είχε πει κάποτε πως θα προτιμούσε να το είχε ονομάσει «Πανανθρώπινο». Έναυσμα για τη σύνθεσή του φαίνεται πως ήταν ο θάνατος της μητέρας του, το Φεβρουάριο του 1865, μια απώλεια που, όπως ήταν φυσικό, είχε προκαλέσει στον Μπραμς βαθιά θλίψη.
Το έργο προβάλλει περισσότερο τον ανθρώπινο πόνο και την τραγικότητα της ύπαρξης και λιγότερο το μεταφυσικό δέος του θανάτου. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι ενώ τα Ρέκβιεμ στη Ρωμαιοκαθολική Θεία Λειτουργία αρχίζουν με προσευχές για τους νεκρούς («να τους χαρίσεις αιώνια ανάπαυση, Κύριε»), το Γερμανικό Ρέκβιεμ επικεντρώνεται στους εν ζωή, ξεκινώντας με το «Μακάριοι οι πενθούντες, ότι αυτοί παρακληθήσονται» από τους Μακαρισμούς.
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΒΡΑΔΙΑΣ ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ
ΓΙΟΧΑΝΕΣ ΜΠΡΑΜΣ (1833-1897)
Ένα γερμανικό ρέκβιεμ, για σολίστ, χορωδία και ορχήστρα, έργο 45
Σολίστ: Σουζάννε Μπέρνχαρτ, υψίφωνος
Γιόχεν Κούπφερ, βαρύτονος
Χορωδία MotettenChor του Μονάχου
Διευθυντής Χορωδίας: Μπένεντικτ Χάαγκ
Κρατική Ορχήστρα Αθηνών
Μουσική διεύθυνση: Βασίλης Χριστόπουλος
Tης συναυλίας θα προηγηθεί (στις 19:45) δωρεάν εισαγωγική ομιλία, για τους κατόχους εισιτηρίων.
16°
