Ο γνωστός δημοσιογράφος Γιάννης Παπαϊωάννου, με την ηλεκτρονική του μουσική ιδιότητα ως ΙΟΝ, έγραψε και κυκλοφόρησε τις μέρες της καραντίνας ένα «διαστρικό» άλμπουμ.
Το “Νo Signal” ανέβηκε πριν λίγες μόνο ημέρες στο Bandcamp και αμέσως ξεδίπλωσε το μουσικό σύμπαν ενός πολύπλευρου ανθρώπου. Ο Γιάννης Παπαϊωάννου, δημοσιογράφος αλλά και διπλή μουσική περσόνα, είναι ο ΙΟΝ για τα σόλο projects αλλά και το ιδρυτικό μέλος των Mechanimal με σημαντική πορεία στον ηλεκτρονικό ήχο και, πρόσφατα πιό έντονα στο electro-punk. Στο άλμπουμ τα κομμάτια ξεκινούν μέσω τίτλων από το Άλσος Παγκρατίου και εκτινάσσονται στο διάστημα, με στάσεις σε διάφορους πλανήτες – Άρη, Αφροδίτη, Ουρανό. Προσπαθήσαμε να μπούμε στο μυαλό του ΙΟΝ και τον ακολουθήσαμε στην πτήση του:
Διαθέτεις τρεις, μέχρι τώρα γνωστές, περσόνες: ΙΟΝ, Mechanimal και Γιάννης Παπαϊωάννου. Μίλα μου για αυτά τα τρία πρόσωπα. Ποιές είναι οι βασικές διαφορές των τριών και ποιές είναι οι κοινές γραμμές τους;
Πρόκειται για δύο αυτόνομες περσόνες που εμένα, ως Γιάννη Παπαϊωάννου (μη περσόνα) δεν με υπακούν και καθημερινά με βασανίζουν. Δρουν ανεξέλεγκτα, πολλές φορές εις βάρος μου. Επειδή, όμως, οι εν λόγω περσόνες τρέφονται αποκλειστικά με μουσική, με έχουν και τις έχω ανάγκη, οπότε μπορώ να τους τα συγχωρήσω όλα.
Δημοσιογράφος ή ντράμερ;
Δεν αντέχω άλλο κενές ειδήσεις. Θα ήθελα πολύ να γράφω αλλά έχω αποφασίσει ότι θέλω να γράφω μόνο για «καλά» πράγματα. Κι επειδή η εκδίκηση του καλού αργεί ακόμα, αποφασίζω λοιπόν χωρίς δεύτερη σκέψη, ντράμερ! Επίσης, μην ακούς τι λένε για τους τραγουδιστές ή τις τραγουδίστριες. Η εμπειρία μου με έχει διδάξει ότι οι ντράμερ πάντα κερδίζουν τις πιο όμορφες groupies. Πέρα από την πλάκα όμως, θεωρώ ότι είναι πολύ πιο όμορφο να «κουνάς» με το ρυθμό τους ανθρώπους, να τους κάνεις να χορεύουν. Οι άνθρωποι αφυπνίζονται πιο αληθινά με την μουσική, αισθάνονται, ανοίγονται, ταξιδεύουν, ίσως πιο βαθιά απ’ ότι με μια είδηση που στην εποχή μας, σπανίως θα είναι ουσιαστική και χρήσιμη.
Η ηλεκτρονική μουσική είναι τρόπος ζωής; Υπήρξε ποτέ κάτι τέτοιο; Και αν ναι, έχει μετεξελιχθεί αυτό σε μία «νορμάλ» ψηφιακή κανονικότητα;
Ναι, ένας τρόπος ζωής είναι κι αυτή σαν όλα τα άλλα, απλά απαιτεί λίγο περισσότερη νηφαλιότητα από το rock ‘n’ roll γιατί οι μηχανές λειτουργούν καλύτερα με μια πιο μαθηματική, και καθαρή σκέψη. Όχι ότι δεν μπορείς να «ξεφύγεις» μαζί τους, αλλά η ζωή του ηλεκτρονικού μουσικού είναι λίγο πιο ασκητική. Το μυαλό του είναι ένα εργαστήριο χιλιάδων ήχων, όπου ο κάθε ήχος κρύβει διαφορετικά χαρακτηριστικά και διεκδικεί την μοναδική του θέση στο πανοραμικό πεδίο. Οπότε ο ηλεκτρονικός μουσικός πρέπει να γίνει και ηχολήπτης, δηλαδή μηχανικός των ήχων. Και όλο αυτό σήμερα, η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί και το προσφέρει πιο εύκολα.
Έτσι όπως σε ξέρω, είσαι πολύ “nordic” τύπος και σαν φιγούρα και σαν ψυχοσύνθεση. Ισχύει αυτό; Έχεις ένα απόλυτο chill στο κεφάλι σου;
Το παραδέχομαι, πως δεν είμαι καθόλου λατίνος εραστής. Όμως, μπορώ να «παγανιστώ» όσο δεν παίρνει, αν χρειαστεί. Το γνωρίζουν αυτό άλλωστε όλοι οι φίλοι μου. Αγαπώ το σκανδιναβικό σκοτάδι του χειμώνα όσο λατρεύω και το εκτυφλωτικό φως των καλοκαιριών της Μεσογείου. Μου αρέσει να έχω τον έλεγχο, να μην αφήνω τα πράγματα να συμβούν τυχαία, να μην παρασύρομαι από τα πάθη μου, αλλά από την άλλη πλευρά αγαπώ τους πειραματισμούς και τις αντιθέσεις.
Και την Αθήνα πώς την αντέχεις;
Δεν θα ήθελα να ήταν διαφορετική η Αθήνα. Άλλωστε κι αυτή γεμάτη αντιθέσεις είναι. Δεν κάνω ποτέ σκέψεις για το πόσο καλύτερη ή πόσο πιο όμορφη θα μπορούσε να είναι. Χαίρομαι που είναι αυτό που είναι, γιατί αυτό ακριβώς με επηρεάζει, είτε αρνητικά είτε θετικά, και με εμπνέει όσο τίποτε άλλο στην μουσική μου.
Στην Αθήνα συμβαίνουν οι περιφερειακές ηχογραφήσεις των κομματιών σου όπως έχεις πει. Πού ηχογραφείς;
Μπορεί να το έχω ξαναπεί, αλλά το πρώτο όργανο που έμαθα από πολύ μικρός να χειρίζομαι τέλεια ήταν ένα Grundig μπομπινόφωνο του πατέρα μου. Mε αυτό έφτιαξα την πρώτη μου λούπα. Λίγο αργότερα ήρθαν στη ζωή μου τα συνθεσάιζερ. Ανέκαθεν, λοιπόν, είχα μαζί μου ένα μηχάνημα για να ηχογραφώ τους ήχους του περιβάλλοντος. Ακόμη και σε σπίτια φίλων μπορεί να έβγαζα το δημοσιογραφικό μου κασετοφωνάκι για να γράψω τις συνομιλίες. Έτσι, λοιπόν και σήμερα υπάρχει πάντα στην τσάντα μου ένα καλό ψηφιακό recorder, και όταν ακούσω κάτι που θα μου τραβήξει την προσοχή, θα το ηχογραφήσω. Αυτό μετά, στο στούντιο μπορεί να μεταμορφωθεί σε κάτι άλλο, αλλά ουσιαστικά αυτός ο περιβαλλοντικός ήχος θα είναι η αρχή μιας καινούργιας ιστορίας για εμένα. Όλη η μουσική του ΙΟΝ και των Mechanimal ηχογραφείται και παράγεται στο σπίτι μου στο Παγκράτι.
Πού πιστεύεις ότι «καταναλώνεται» η μουσική σου; Και από ποιους; Έχεις φανταστεί;
Θέλω να πιστεύω πως καταναλώνεται από ανθρώπους «με νου και ευαισθησία». Σίγουρα δεν είναι εύκολη. Είναι πολυδιάστατη και απαιτεί ίσως λίγο περισσότερη προσοχή στο άκουσμά της. Δυστυχώς ή ευτυχώς η μουσική που φτιάχνω δεν απευθύνεται στις μεγάλες μάζες και ίσως γι’ αυτό είναι δύσκολο να φανταστώ που μπορεί να παίζεται. Φαντάζομαι οπουδήποτε. Από ένα διαμέρισμα στην Αγία Πετρούπολη μέχρι ένα ανοιχτό κλαμπ στην Σιγκαπούρη. Ξέρω ότι οι τρεις πιο πιστοί φανς του ΙΟΝ βρίσκονται ο ένας στην Νέα Ζηλανδία, ο άλλος στην Αγγλία και ο άλλος στη Ρωσία. Είναι άνθρωποι με πλούσια γνώση στην ηλεκτρονική μουσική και η γνώμη τους είναι πολύ σημαντική για εμένα. Έχουν τα πάντα από ό,τι έχω κυκλοφορήσει, ζητούν συχνά και επίμονα να ακούσουν ανέκδοτο υλικό και δεν έχουν πάψει να ενδιαφέρονται για τα επόμενα βήματά μου.
Το “No Signal” είναι ένα διαστημικό ταξίδι που ξεκινάει από το Παγκράτι και φτάνει μέχρι τον Ουρανό. Εξήγησέ μου αυτή τη διαδρομή και τις στάσεις της.
Η κινητήριος δύναμη αυτής της διαδρομής δεν θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο από τη φαντασία. Οι συνθήκες του εγκλεισμού ενεργοποίησαν την ανάγκη μιας απόδρασης και αυτή μπορούσε να σχεδιαστεί μόνο μέσω της φαντασίας. Ουσιαστικά, οι εικόνες μιας έρημης πόλης, οι ήσυχοι δρόμοι τη νύχτα, η απομόνωση σε ένα διαμέρισμα και ένας ουρανός με λίγα αστέρια, ήταν αρκετά για να με κάνουν να θέλω να συνθέσω το soundtrack μιας ανέμελης ζωής έξω από τον άρρωστο πλανήτη μας. Γιατί, κατά έναν περίεργο τρόπο, μου φαινόταν πιο εύκολο να φανταστώ τον εαυτό μου να χορεύει ιδρωμένος, κολλητά με άλλους, σε ένα κλαμπ στην Αφροδίτη παρά στη Γη.
Το πρώτο κομμάτι, το «Άλσος Παγκράτι» μου έφερε μία Χατζηδακική διάθεση. Ήταν ιδέα μου; Και γιατί το Παγκράτι;
Όχι, δεν ήταν καθόλου ιδέα σου. Πολλοί γνωρίζουν πως το Παγκράτι είναι στοιχειωμένο από τον Χατζηδάκι. Άλλωστε, τις νύχτες το Άλσος Παγκρατίου γεμίζει από φαντάσματα ανθρώπων και ζώων. Μαζί με πολλά γατιά και σκυλιά που είναι θαμμένα εκεί, υπάρχει και το φάντασμα της γνωστής αρκούδας. Παλιά είχε φτιαχτεί κάτι σαν "ζωολογικός κήπος" και ερχόντουσαν όλοι να τον δουν. Εγώ, πολύ μικρός, είχα προλάβει ένα μόνο κομμάτι του, το στρογγυλό κλουβί της αρκούδας, που είχε μέσα μόνο μια! Από πέντε χρονών μεγάλωσα σε μια συνοικία, στα σύνορα Βύρωνα και Παγκρατίου. Κάθε μέρα που κατέβαινα να βρω τους φίλους στο παλιό «Ελλάς» περνούσα μπροστά από ένα σπίτι που έζησε ο Χατζηδάκις. Έχω μάθει να μην φοβάμαι τα φαντάσματα και κάποιες φορές να εμπνέομαι από αυτά.
Πού πας στην Αθήνα;
Πηγαίνω παντού, όπου θα βρω φίλους για να συναντηθούμε και να μιλήσουμε, να γελάσουμε ή να κλάψουμε παρέα. Δεν με νοιάζει πια τόσο το μέρος όσο η παρέα. Πηγαίνω σε συναυλίες, γουστάρω τα φεστιβάλ, αγαπάω τα θερινά σινεμά και εύχομαι να βγούμε γρήγορα από αυτή την κατάσταση της αναγκαίας απόστασης.
Τι άλλαξε η καραντίνα στη ζωή σου;
Βασικά μας ανάγκασε να ακυρώσουμε 4 εμφανίσεις των Mechanimal για την προώθηση του τελευταίου μας άλμπουμ “Crux”. Αλλά όταν έχεις διαβάσει και έχεις δει τόση ΕΦ στη ζωή σου, τίποτα δεν σου κάνει εντύπωση πια. Έχω μάθει και μπορώ εύκολα να κλείνομαι για μέρες στο στούντιο για να τελειώσω ένα άλμπουμ, οπότε όλη αυτή η κατάσταση το μόνο πρόσθετο πράγμα που έφερε στη ζωή μου ήταν μια ανησυχία, πολύ πιο σοβαρή από κάθε άλλη φορά. Ένα φόβο θα έλεγα για το μέλλον του κόσμου, των συγγενών και των φίλων μου.
Επιστροφή στο άλμπουμ: τα κομμάτια ξεκινούν με phat χορευτικά beats και grandiose διάθεση σαν να θέλεις να ξεφύγεις από κάποια όρια, να «μεγαλώσεις» τις διαστάσεις. Είναι δίοδος φυγής αυτά τα κομμάτια; Πώς ξεφεύγεις εσύ ο ίδιος;
Είναι μικρές διασκεδαστικές και φανταστικές ιστορίες που σε παρακινούν να χορέψεις ή να κουνηθείς, χωρίς σκέψη και χωρίς καμιά αγωνία φυγής. Δεν έχω καθόλου τάσεις φυγής, αντίθετα θέλω να μείνω εδώ όσο το δυνατόν περισσότερο. Αν εννοείς, βέβαια, ότι είναι χρονικά πιο μακρόσυρτα και ταξιδιάρικα, τότε ναι, γιατί ως ιδέες κάποια από τα κομμάτια του άλμπουμ υπήρχαν από πριν, απλά τελειοποιήθηκαν και ηχογραφήθηκαν μέσα στην περίοδο της καραντίνας. Και μέσα στην ησυχία ενός απογεύματος που μπορεί να τα μίξαρα, η χρονική τους διάρκεια αποκτούσε μια πιο «μεγαλειώδη» υπόσταση μέσα στο χώρο. Κάποιες φορές, όταν ξεκίνησα να γράφω, σύγκρινα τον εαυτό μου με τον ήρωα της ιστορίας “The Enormous Space” του J.G. Ballard, όπου το μικρό μου στούντιο, κάπου στο Παγκράτι, άρχισε να μοιάζει με μια τρισδιάστατη σκακιέρα. Τα πιόνια δεν είχαν τοποθετηθεί για το τελικό παιχνίδι, αλλά τα αισθανόμουν να σχηματίζουν τις κινήσεις τους στο μυαλό μου.
Το “Venus Butterfly Disco” είναι ένα χορταστικό disco που εξελίσσεται και γίνεται σχεδόν συναισθηματικό, γίνεται κατάσταση μυαλού. Τι σχέση ἐχεις με την disco; Σε συγκινεί τόσο;
Μιλάς με έναν πολύ ευσυγκίνητο τύπο. Με συγκινούν εύκολα ασήμαντα πράγματα και όχι, δεν φταίει η κατάθλιψή μου γι’ αυτό. Κάποτε ήμουν δογματικά ταγμένος απέναντι στην χαζά επιφανειακή αισθητική της disco, αλλά ποτέ απέναντι στην μαύρη ψυχή της μουσικής της. Ως παλιός πάνκης είχα πλακωθεί με πολλούς καρεκλάδες σε ντισκοτέκ της εποχής που με έβλεπαν με κόκκινα μαλλιά και με έκραζαν "αδερφάρα". Αλλά ποτέ δεν κώλωσα να ανέβω σε μια πίστα και να χορέψω το "Get Down Tonight" ή το "Disco Inferno" ή το "Hot Stuff". Μεγαλώνοντας λίγο ακόμα, και αφότου είχα ακούσει πάρα πολύ μουσική κατάλαβα πως δεν υπάρχουν μουσικά στρατόπεδα και πως είναι κρίμα να αυτολογοκρίνεσαι για το τι θα ακούσεις και τι θα σου αρέσει. Η μουσική είναι μια και μπορεί να μου αρέσουν χιλιάδες κομμάτια από disco μέχρι noise. Ό,τι είναι αληθινό, με συγκινεί.
Το “I feel love” του Moroder με την Donna Summer τι θέση έχει στη δισκοθήκη του μυαλού σου;
Το βάζω κάθε τόσο και χορεύουμε εδώ στο σπίτι. Οι απέναντι βγαίνουν στα μπαλκόνια και μας χειροκροτούν. Και χορεύουν κι εκείνοι. Οι τρεις αρχικές νότες του συνθ μπάσου αποτελούν ένα πολύ καλό μάθημα μουσικής που μου έχει δείξει το δρόμο προς την τέχνη της επανάληψης.
Προχωρώντας στα κομμάτια του άλμπουμ, θα έλεγε κανείς ότι το beat δίνει τη θέση του σε πιο συναισθηματικά κομμάτια όπως το “Neptune Facts for kids” και το “Mercury Static”. Μοιάζει να εισέρχεσαι σε μία πιο βαθιά συναίσθηση. Και ξαφνικά έρχεται το “Saturn Shortwave Love” και ακούγονται παράσιτα, ραδιοσήματα που έρχονται και χάνονται και ο ρυθμός γίνεται αγωνιώδης. Σε τι κατάσταση έχει ηχογραφηθεί αυτή η τριπλέτα κομματιών
Και τα τρία αυτά κομμάτια γράφτηκαν «from scratch» σε βαθιά καραντίνα, δεν ήταν σχεδιασμένα από πριν, είναι πιο εσωτερικά και πιο βαθιά, τόσο σε ήχο όσο και σε διάθεση. Ειδικά το τελευταίο που αναφέρεις είναι γεμάτο από ραδιοφωνικά βραχέα κύματα, τα οποία λατρεύω να σκανάρω από όλα τα σημεία του πλανήτη. Στις αρχές του Απριλίου, ο μοναδικός σταθμός βραχέων που ήταν ενεργός ήταν ο κρατικός σταθμός της Κίνας και ενώ έψαχνα για μέρες να βρω κάτι άλλο, το μόνο που ελάμβανα ήταν στατικός θόρυβος από διαφορετικές συχνότητες. Παρά τη ροή ειδήσεων στα κοινωνικά δίκτυα, όλο αυτό το έρημο σκηνικό στα βραχέα μου δημιούργησε μια πολύ σκοτεινή εικόνα για το μέλλον του πλανήτη.
Το τελευταίο κομμάτι, “Anonymous calls from Uranus” έχει distortion, είναι σαν να χάνεται το σήμα πραγματικά. No signal. Σε αγχώνει μία τέτοια περίπτωση; -να χαθεί το σήμα; Είσαι εξαρτημένος από τις μηχανές σου και την επικοινωνία;
Εννοείται πως είμαι. Δεν είμαι τόσο τζάνκι της πληροφορίας όπως παλιότερα, έχω καθαρίσει λίγο, αλλά είμαι τζάνκι του ηλεκτρισμού. Χωρίς ρεύμα δεν θα μπορώ να ταΐσω τις γεννήτριες των ήχων μου. Συχνά σκέφτομαι τι θα κάνω αν κάποτε δεν υπάρχει ενέργεια για τα συνθεσάιζερ και αμέσως απαντώ στον εαυτό μου ότι θα βγάλω την κλασική κιθάρα μου από τη θήκη της και θα γράφω χαλασμένα τραγούδια για έναν κόσμο χωρίς ρεύμα.
Είσαι camera shy ή απλώς βγαίνεις έτσι στις φωτογραφίες;
Δεν είναι θέμα ντροπαλοσύνης ή μετριοπάθειας, γιατί κακά τα ψέματα, όλοι οι καλλιτέχνες είμαστε λίγο ή πολύ ψώνια. Είναι καθαρά θέμα αισθητικής. Αγαπώ την φωτογραφία σχεδόν όσο και την μουσική. Έχω γνωρίσει και έχω πάρει συνεντεύξεις από σπουδαίους καλλιτέχνες φωτογράφους και τραβάω σχεδόν συνέχεια φωτογραφίες. Γενικά, έχω μια εμμονή με την εικόνα. Και έχω καταλήξει ότι σιχαίνομαι τους ποζεράδες, πάντα τους σιχαινόμουν, τα στημένα υγιή και χαρούμενα πρόσωπα με τα ιλουστρασιόν ψεύτικα χαμόγελά τους που παρελαύνουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πνιγμένα σε μια φιγουρατζίδικη υστερία. Δεν αντέχω την επίδειξη παντός είδους. Είτε πρόκειται για μια λαμπερή οδοντοστοιχία είτε για ένα wellness του κώλου, που μόνο θλίψη μπορεί να προκαλέσει σε έναν, έστω και λίγο, σκεπτόμενο άνθρωπο. Αγαπώ τα αυθόρμητα snapshots, τα θολά και φθαρμένα στιγμιότυπα, και στον δικό μου ιδανικό κόσμο θα υπήρχε face control στο Instagram όπου πορτιέρης θα ήταν ο Joel-Peter Witkin.
Οι Mechanimal με το νέο άλμπουμ βρίσκονται σε δημιουργική ακμή τον τελευταίο καιρό. Μίλα μου για τον Freddie F. Πώς έδεσε τόσο καλά αυτή η συνταγή;
Σίγουρα ήταν ρίσκο να συνεργαστώ με έναν άνθρωπο που ουσιαστικά δεν τραγουδάει. Όμως απέδωσε γιατί το κλίμα της μουσικής των Mechanimal, αυτό το βιομηχανικό και σκοτεινό χαρμάνι, δεν θα μπορούσε να βρει πιο ταιριαστή φωνή. Είναι σαν να παντρεύεται η μετρονομία των μηχανών με κάτι ανεξέλεγκτο, αρχέγονο, σχεδόν πρωτόγονο. Αυτή ήταν και είναι η κεντρική ιδέα των Mechanimal. Χαιρόμαστε πολύ που ο τελευταίος μας δίσκος "Crux" πήρε, και συνεχίζει να παίρνει, τόσο καλές κριτικές από τον Ελληνικό και διεθνή Τύπο γιατί μας αντιπροσωπεύει και τους δύο απόλυτα.
Τι έρχεται μετά για σένα και τα τρία σου πρόσωπα;
Ένα πορτογαλέζικο darkwave συκρότημα που άκουσε τους Mechanimal μου ζήτησε να αναλάβω την παραγωγή του άλμπουμ τους και δέχθηκα γιατί μου άρεσαν πολύ τα τραγούδια τους. Η παραγωγή ενός όχι δικού μου δίσκου είναι κάτι που με ενδιαφέρει πολύ, ειδικά όταν κάποιος με προσεγγίζει επειδή έχει ξεχωρίσει τον ήχο μου. Ταυτόχρονα με τον Freddie συζητάμε και σχεδιάζουμε τα επόμενα βήματά μας ενώ ως ΙΟΝ θα συμμετέχω με νέα ακυκλόφορητα κομμάτια σε δύο συλλογές που θα βγουν μέσα στο καλοκαίρι από ξένα labels.
11°
