Ο Ελληνοαρμένιος Αρλέν Ντιλσιζιάν, που θα δούμε στο φεστιβάλ Summer Nostos στο ΚΠΙΣΝ, μιλάει για το φεστιβάλ Nyege Nyege και τον νέο ήχο της Αφρικής
Tι μπορείς να γράψεις για ένα μουσικό φεστιβάλ στο οποίο δεν έχεις παραβρεθεί για να το ζήσεις ζωντανά; Όχι και πολλά πράγματα, αλλά βρίσκεσαι στο «παρά ένα» να κλείσεις εισιτήρια για τη μακρινή Ουγκάντα! Κάπου εκεί, στις αρχές Σεπτεμβρίου και στις όχθες του Λευκού Νείλου είσαι έτοιμος να «καταδυθείς» σε ένα διαφορετικό «μουσικό τριπ», στο φεστιβάλ Nyege Nyege, ίσως το πιο ενδιαφέρον μουσικό φεστιβάλ του κόσμου αυτή τη στιγμή!
Δεν παίρνω κανένα credit, έμαθα από συγκυρία για το Nyege Nyege πριν δύο χρόνια περίπου, εποχή που είχαν ήδη ξεκινήσει τις πρώτες εκδοχές του φεστιβάλ, καθώς και τις πρώτες κυκλοφορίες της ομώνυμης δισκογραφικής Nyege Nyege Tapes. Σε ένα σπίτι στην Αθήνα πετυχαίνω τυχαία τον παλιό γνώριμο Αρλέν Ντιλσιζιάν και μου δείχνει κάτι κασέτες με περίεργα εξώφυλλα. «Χιπ χοπ;» τον ρωτάω. «Όχι, νέα μουσική από την Αφρική! Πειραματική, ντραμς, ηλεκτρονική. Δικό μου label» απαντάει. Σε λίγες ώρες και μετά από ψάξιμο στο ίντερνετ για τη δισκογραφική με το όνομα Nyege Nyege, άνοιξε πραγματικά ένας νέος κόσμος μπροστά μου!
Ο Ελληνοαρμένιος Αρλέν Ντιλσιζιάν, μαζί με τον συνοδοιπόρο και συνιδρυτή Ντέρεκ Ντεμπρού, έφυγαν από την Ευρώπη πριν από περίπου 10 χρόνια για να διδάξουν Ιστορία του Κινηματογράφου και να στήσουν κινηματογραφική σχολή στην Ουγκάντα. Τα κατάφεραν περίφημα και πολλά περισσότερα. Η ενέργεια και η μουσική πρωτοπορία των νέων μουσικών τους «μαγνήτισε» και έτσι άρχισαν να στήνουν τα πρώτα μικρά πάρτι και live shows, που στη συνέχεια εξελίχθηκαν σε μία ευρύτερη πλατφόρμα για όλη την αφρικανική ήπειρο (δισκογραφική, στούντιο ηχογράφησης, workshops, στούντιο παραγωγής ταινιών). Κορωνίδα το ετήσιο φεστιβάλ Nyege Nyege, που γίνεται από το 2015, ένα φεστιβάλ που ένας τοπικός υπουργός χαρακτήρισε ότι «βάζει τους κατοίκους και τον τοπικό πληθυσμό σε ρίσκο λόγω αποκλίνουσας σεξουαλικής συμπεριφοράς και ανηθικότητας». Καλό μου ακούγεται!
Καλλιτέχνες της Nyege Nyege επιστρέφουν και φέτος στην Ελλάδα στο φεστιβάλ Summer Nostos στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Τι να περιμένουμε από τις φετινές εμφανίσεις;
Αυτή τη χρονιά το φεστιβάλ Summer Nostos θα παρουσιάσει μερικά από τα πιο πρωτοποριακά ονόματα της Αφρικής. Πέρσι είχαμε τους Rude Boyz με τον χαρακτηριστικό τους Gqom ήχο από το Ντέρμπαν της Νοτίου Αφρικής και φυσικά τον Otim Alpha με τις μοναδικές του εκτελέσεις και «νέα ερμηνεία» πάνω στην παραδοσιακή Acholi μουσική γάμου της Ουγκάντα, φυσικά με πολλά οκτάνια ηλεκτρονικής χορευτικής μουσικής. Η DJ Kampire από πέρσι έχει γίνει μία από τις πιο ανερχόμενες DJ’s του κόσμου, με πρόσφατο το ντεμπούτο της στην Αμερική. Φέτος, θα δούμε την Authentically Plastic, μία συναρπαστική νέα DJ από την Ουγκάντα, που «ανακατεύει» club ήχους από την Αφρική μαζί με πολλά ανοιχτόμυαλα αμερικάνικα club στοιχεία (Σάββατο 29 Ιουνίου). Επίσης, οι MCZO & Duke που πρόσφατα είχαν μία φοβερή εμφάνιση στο Berghain του Βερολίνου θα παίξουν το μοναδικό τους στιλ μουσικής singeli, το νέο 180+ bpm είδος χορευτικής μουσικής της Τανζανίας που αρχίζει και κατακτά τον κόσμο (σ.σ. Τρίτη 25 Ιουνίου, ενώ μην ξεχνάμε ότι θα έχουμε εμφανίσεις και DJ sets και από άλλους καλλιτέχνες της Nyege Nyege, όπως η Catu Diosis και ο Slikback).
Πώς κατέληξες να ζεις στην Ουγκάντα και στη συνέχεια μάλιστα να οργανώνεις ένα τέτοιο μουσικό φεστιβάλ; Σε θυμάμαι πριν μια δεκαετία και λίγο παραπάνω στην Αθήνα να είσαι «χωμένος» σε underground χιπ χοπ…
Μετακόμισα σαν λέκτορας στην Ουγκάντα πριν 10 χρόνια. Δίδασκα Ιστορία του Κινηματογράφου στο τοπικό πανεπιστήμιο της Καμπάλα. Με τον καιρό αρχίσαμε να «τρέχουμε» κάποια μικρά club nights σαν μια πλατφόρμα για όλους αυτούς τους καλλιτέχνες που ανακαλύπταμε και ήταν εκτός της mainstream μουσικής κουλτούρας της χώρας. Καταλάβαμε ότι δεν υπήρχαν πολλές ανάλογες πλατφόρμες που έδιναν προτεραιότητα και αξία σε αυτού του είδους τη μουσική. Αυτό πριν 7 περίπου χρόνια. Σκοπός του φεστιβάλ ήταν να συνεχιστεί αυτό το πρότζεκτ αλλά σε μία πιο ευρεία κλίμακα, δίνοντας τη σπάνια ευκαιρία σε underground καλλιτέχνες από όλη την ήπειρο να παίξουν ζωντανά και να αλληλοεπιδράσουν σε έναν ενιαίο χώρο. Τα τελευταία χρόνια δίνουμε προτεραιότητα και στις σπάνιες κατά τα άλλα ανταλλαγές ιδεών και συναντήσεις καλλιτεχνών από τα βόρεια και νότια ημισφαίρια, ενώ προσπαθούμε να αναδείξουμε και να παρουσιάσουμε και τις ανερχόμενες σκηνές ηλεκτρονικής μουσικής από άλλα σημεία του πλανήτη, τη Νότια Αμερική και την Ανατολική Ασία.
Η Nyege Nyege, όπως βλέπουμε, δεν είναι μόνο ένα φεστιβάλ, δισκογραφική εταιρία και στούντιο ηχογράφησης, αλλά κάτι ευρύτερο.
Ναι, η Nyege Nyege προσφέρει επίσης ετήσια residencies σε Αφρικανούς αλλά και διεθνείς καλλιτέχνες. Παρέχουμε εργαστήρια για DJs και μουσική παραγωγή σε επίδοξους μουσικούς. Επίσης, δίνουμε έναν ασφαλή χώρο όπου νέοι και μεγαλύτεροι μουσικοί μπορούν να πειραματιστούν και να ανακαλύψουν πτυχές της μουσικής τους, εκεί όπου η πίεση της καθημερινής επιβίωσης στην Καμπάλα ίσως να μην το επιτρέπει μερικές φορές. Τα δύο μουσικά label που «τρέχουμε» ήταν άλλη μία «διέξοδος» μαζί με τα πάρτι και το φεστιβάλ για να παρουσιάσουμε σε όλο τον κόσμο τους ενδιαφέροντες ήχους της περιοχής, καθώς και να καταγράψουμε ιστορικά αυτή τη συναρπαστική στιγμή.
Για κάποιους λόγους η αφρικανική κουλτούρα και ο πολιτισμός δεν βρίσκονται στο παγκόσμιο επίκεντρο, ίσως λανθασμένα εγώ να το λαμβάνω έτσι.
Ενώ σίγουρα υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον γύρω από το πολιτιστικό περιεχόμενο της Αφρικής τα τελευταία χρόνια (μουσική, κινηματογράφος, σύγχρονη τέχνη, μόδα), ο τρόπος που καταναλώνεται από τη Δύση πρέπει να μελετηθεί. Πολύ συχνά βλέπουμε νέα συναρπαστικά είδη ηλεκτρονικής μουσικής από την Αφρική να καταναλώνονται από τους δυτικούς σαν «exotica», να λατρεύονται για ένα - δύο χρόνια και μετά να ξεχνιούνται, παρά να τα βλέπουν σαν μια ενεργή μουσική σκηνή με συνέχεια, που εξελίσσεται και προοδεύει με τα χρόνια. Μερικά παραδείγματα που μου έρχονται στο μυαλό, το Shangaan electro από τη Νότια Αφρική και η Balani Sound System Culture από το Μάλι. Την ίδια στιγμή, πολλές υποσαχάριες αφρικανικές χώρες έχουν μερικούς από τους πιο νεαρούς πληθυσμούς του πλανήτη, εκεί η μουσική έχει αφομοιωθεί στην καθημερινή ζωή σε μεγάλο βαθμό σε σχέση με τη Δύση, όπου απλά θεωρείται ένα είδος διασκέδασης. Υπάρχει πολύ ταλέντο και ενέργεια εδώ.
Πώς θυμάσαι το πρώτο Nyege Nyege φεστιβάλ που διοργανώσατε και ποιες ήταν οι προκλήσεις τότε;
Το πρώτο φεστιβάλ Nyege Nyege στην ουσία ανακοινώθηκε και οργανώθηκε λίγες βδομάδες πριν πραγματοποιηθεί, τον Σεπτέμβριο 2015. Η Ουγκάντα δεν είχε μέχρι τότε ένα πολυήμερο φεστιβάλ underground μουσικής και δεν υπήρχε καν «βιομηχανία φεστιβάλ» για να ζητήσουμε από κάποιους κάποια βοήθεια, ό,τι χρειάζεται ένα φεστιβάλ με κάμπινγκ, από τουαλέτες μέχρι φώτα και ήχο. Έβρεχε και τις τρεις μέρες, αλλά οι 1.500 άνθρωποι που ήρθαν έμειναν μέχρι τις 9 το πρωί της Δευτέρας και συνέχισαν να έρχονται και τα επόμενα χρόνια.
Υπάρχουν κάποια στοιχεία που χαρακτηρίζουν τον νέο αφρικανικό ήχο; Ή κάθε χώρα δίνει κάτι το εντελώς δικό της και διαφορετικό;
Δύσκολα να τα βάλεις όλα κάτω από μόνο ένα στοιχείο και ταμπέλα. Η υποσαχάρια Αφρική ανακάλυπτε την αφαίρεση στη μουσική αιώνες πριν την Ευρώπη, όπως και στις εικαστικές τέχνες. Η πειραματική ηλεκτρονική μουσική είναι κάτι πολύ κοντινό στις καρδιές των ανθρώπων εδώ. Η πολυρυθμία και η ταχύτητα είναι επίσης αντιπροσωπευτικοί παράγοντες.
Τι να περιμένουμε από τη Nyege Nyege το ερχόμενο διάστημα;
Πολύ και συναρπαστικό υλικό για τους επόμενους μήνες. Μία συνεργασία μεταξύ του studio manager μας Don Zilla με τον Άγγλο παραγωγό Elvin Brandy. Οι HHY & The Kampala είναι μία νέα live μπάντα που θα κάνει ντεμπούτο στο Unsound Festival στην Πολωνία αυτή τη χρονιά. O Rey Sapienz έχει ένα νέο μίνι άλμπουμ με τη δική του «μεταλλαγμένη» κονγκολέζικη ρούμπα. Επίσης, νέο άλμπουμ από την MC Yallah από την Κένυα, καθώς και ένα metal/grind-core πρότζεκτ επίσης από την Κένυα.
Τελικά, δεν μας είπες, Nyege Nyege τι σημαίνει και πώς μεταφράζεται; (γέλια)
Πολλά και διαφορετικά πράγματα! Στην Ουγκάντα σημαίνει «επιθυμία για χορό». Στη γλώσσα σουαχίλι, προς διασκέδαση του κενυάτικου κοινού μας, σημαίνει «καυλωμένος, καυλωμένος!»
