Μουσικη

Ακούστε τον μοναδικό καστράτο που ηχογραφήθηκε ποτέ

«Ο Άγγελος της Ρώμης» ήταν ο τελευταίος καστράτος

foto_1.jpg
Νικολέττα Σταμάτη
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
106076_105782_gettyimages613473696copy.jpg

Επί αιώνες οι γυναίκες ήταν αποκλεισμένες από τις εκκλησιαστικές χορωδίες, γεγονός που άφηνε ένα μεγάλο κενό σε σοπράνο και μεσόφωνους τραγουδιστές. Το κενό αυτό ήρθε να καλυφθεί για πρώτη φορά κατά την Αναγέννηση, με την τοποθέτηση των καστράτων στις θέσεις αυτές, των ταλαντούχων αγοριών, δηλαδή, που ευνούχιζαν πριν μπουν στη εφηβεία, ώστε να παύσουν την φυσιολογική ορμονική τους ανάπτυξη, που θα είχε ως αποτέλεσμα η φωνή τους να βαθύνει κατά μία περίπου οκτάβα και να γίνει πιο ασταθής.

Η πρακτική αυτή άρχισε να κατακρίνεται στην Ιταλία το 1861, ενώ το 1878 ο πάπας Λέων ΙΓ’ απαγόρευσε στις εκκλησιαστικές χορωδίες την πρόσληψη νέων καστράτων και το 1902 διέταξε την απομάκρυνση όσων είχαν απομείνει κατά τα προηγούμενα χρόνια. Ο τελευταίος καστράτος ήταν ο Αλεσάντρο Μορέσκι, ο οποίος είχε υποβληθεί σε ευνουχισμό το 1865 και ο οποίος αποτελεί τον μοναδικό καστράτο που έχει ηχογραφηθεί, οπότε και το μοναδικό σωζόμενο δείγμα της φωνής εκείνων των τραγουδιστών.

Ο Μορέσκι ανακαλύφθηκε περίπου σε ηλικία 12 ετών από τον Ναζαρένο Ροσάτι, πρώην μέλος της χορωδίας της Καπέλα Σιξτίνα και «κυνηγό ταλέντων» για αγόρια με φωνητικές ικανότητες. Σε ηλικία μόλις 15 ετών μαθήτευσε υπό τον συνθέτη και μαέστρο στην Βασιλική του Αγίου Ιωάννη Λατερανού, Γκαϊτάνο Καπότσι, ο οποίος γρήγορα τον όρισε Πρώτο Σοπράνο της χορωδίας.

Την ίδια στιγμή, ο Μορέσκι ενετάχθη στην ομάδα «Τραγουδιστές του Πάπα», η οποία έδινε μουσικές παραστάσεις για την υψηλή κοινωνία της Ρώμης. Το 1883, μάλιστα, παρουσίασαν το «Christus am Olberge» (Ο Χριστός στο Όρος των Ελαιών), όπου ο ίδιος τραγούδησε τον σοπράνο κολορατούρα ρόλο του Σεραφείμ και κέρδισε το προσωνύμιο «Ο Άγγελος της Ρώμης».

Αυτή του η ερμηνεία σύντομα τον έκανε Πρώτο Σοπράνο της χορωδίας της Καπέλα Σιξτίνα, θέση από την οποία δεν έφυγε για τα επόμενα 30 χρόνια, μέχρι που βγήκε σε σύνταξη το 1913, αφήνοντας ως κληρονομιά τον μαθητή του, Ντομένικο Μαντσίνι. Νωρίτερα, ωστόσο, είχε πραγματοποιήσει και μία ηχογράφηση 18 κομματιών με την λονδρέζικη εταιρία Gramophone and Typewriter, σε διάστημα δύο ετών, από το 1902 έως και το 1904.

Ο Μορέσκι πέθανε το 1922, όταν ήταν 63 ετών, από πνευμονία. Πολλοί σύγχρονοι κριτικοί έχουν χαρακτηρίσει την φωνή του ως μέτρια, ενώ άλλοι θεωρούν ότι ήταν αρκετά καλός τραγουδιστής σύμφωνα με τα μουσικά πρότυπα της εποχής του. Ωστόσο, όλοι συμφωνούν ότι οι ηχογραφήσεις του αποτελούν ένα μοναδικό δείγμα της μουσικής περιόδου που υπηρέτησε, αλλά και μίας κατηγορίας μουσικών, η φωνή των οποίων σήμερα μπορεί να «ζωντανέψει» μόνο μέσα από τη δική του. 

Alessandro Moreschi  - The Last Castrato Full CD 1904

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ