Στους μουσικούς κύκλους αν η συζήτηση φτάσει στο όνομα του Δημήτρη Μυστακίδη το επίθετο που του αποδίδουν πολλοί συνάδελφοί του είναι «μουσικάρα» καθόλου τυχαία βέβαια μιας και ο ίδιος βρίσκεται πίσω από την κιθάρα που ακούμε σε ένα τεράστιο αριθμό αγαπημένων τραγουδιών, οι συμμετοχές του σε δίσκους ξεπερνούν τις εκατό ενώ ταυτόχρονα είναι το παλαιότερο μέλος της ορχήστρας που συνοδεύει τον Θανάση Παπακωνσταντίνου, καθηγητής στο τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής του ΤΕΙ Ηπείρου αλλά και στο μεταπτυχιακό τμήμα της Σχολής Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Φέτος μαζί με τον Γιώργο Τσαλαμπούνη, τον Δημήτρη Παππά και την Ιφιγένεια Ιωάννου που είναι μαθητές του και οι τρεις, παρουσιάζουν στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο ένα πρόγραμμα με παλιά λαϊκά και ρεμπέτικα τραγούδια είτε γνωστά σε όλους μας είτε βγαλμένα μέσα από μονοπάτια που μόνο ένας ερευνητής της λαϊκής μουσικής θα είχε ψάξει. Ο Δημήτρης Μυστακίδης λοιπόν μιλάει για την λαϊκή μουσική, τα κωλύματα στην αναγνώριση των πτυχίων αλλά και για τη νέα του δισκογραφική δουλειά «Εσπεράντο» που αυτή τη στιγμή είναι στις πρώτες θέσεις των ευρωπαϊκών charts.
Τι ακριβώς παρουσιάζεις φέτος με τους μαθητές σου στο Γυάλινο μουσικό θέατρο;
Παρουσιάζουμε μια επιλογή τραγουδιών με βασικό κορμό την μέχρι τώρα δισκογραφία μου. Έχουμε φυσικά προσθέσει και άλλα τραγούδια από όλες τις περιόδους του ρεμπέτικου, προκειμένου να εξυπηρετήσουμε την ροή μιας ζωντανής παρουσίασης που έχει σκοπό το να περάσουμε όλοι καλά και όχι την «ακαδημαϊκή» παράθεση τραγουδιών, πάντα όμως διασκευασμένα μόνο με λαϊκές κιθάρες.
Η νέα σου δισκογραφική δουλειά « Εσπεράντο» βρίσκεται εδώ και 3 μήνες στις πρώτες θέσεις σε charts στο εξωτερικό. Πάει το ίδιο καλά και εντός;
Η δουλειά αυτή πήγε εξαιρετικά καλά και εντός και εκτός. Μια δουλειά δεν φτάνει μόνο να είναι καλή για να πάει καλά. Χρειάζεται να προωθηθεί με τον σωστό τρόπο ώστε να βρει τον δρόμο της στα πολύπλοκα ομολογουμένως κανάλια διακίνησης. Αυτή είναι μια δουλειά που σαφώς δεν μπορούσα να την κάνω εγώ. Ευτυχώς είχα ανθρώπους δίπλα μου που πίστεψαν σ’ αυτή τη δουλειά, είναι επαγγελματίες με φρέσκες ιδέες και όραμα και έκαναν τα πάντα για αυτήν. Ήμουν τυχερός που είχα την fishbowl σαν εταιρία παραγωγής δίπλα μου.
Με την ευκαιρία που ο δίσκος είναι Νο1 στο εξωτερικό, σκέφτεσαι να συμμετάσχεις σε διεθνή φεστιβάλ;
Σαφώς και το σκέφτομαι. Ήδη πριν την έκδοση του δίσκου είχα παρευρεθεί στην World Music Expo στην Βουδαπέστη μαζί με την Θεοπούλα Αρβανιτίδου που εκπροσωπεί την Fishbowl και έχει αναλάβει όλη αυτή την διαδικασία. Και της προώθησης του δίσκου εντός και εκτός Ελλάδος αλλά και το booking για το εξωτερικό.
Στο δίσκο συμμετέχει ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, η Ελένη Βιτάλη και πάρα πολλοί άλλοι. Γιατί επέλεξες να είναι μια σύμπραξη τόσων πολλών καλλιτεχνών αυτή η δουλειά;
Όλη η δουλειά αυτή, στήθηκε με την λογική μιας υπενθύμισης. Θέλησα να υπενθυμίσω ότι το λαϊκό τραγούδι υπήρξε ο κοινός τόπος συνάντησης όλων μας. Άσχετα με την πορεία που ο καθένας έχει κάνει στην ζωή του, άσχετα με ιδεολογίες και προτιμήσεις, το λαϊκό τραγούδι μπορεί να αποτελέσει μια κοινή διάλεκτο επικοινωνίας και εν τέλει αφορμή για συνεννόηση. Για αυτό θέλησα όλοι αυτοί οι διαφορετικοί μεταξύ τους τραγουδιστές να συναντηθούν σε έναν δίσκο και να ερμηνεύσουν λαϊκά τραγούδια. Αυτός άλλωστε είναι και ο ορισμός του λαϊκού τραγουδιού. Είναι τραγούδια που τραγουδιούνται από όλους, αφορούν όλους και έχουν αντέξει στον χρόνο. Αυτό τεχνηέντως τα τελευταία χρόνια προσπαθούν να μας κάνουν να το ξεχάσουμε και ακόμη και στην μουσική, επιχειρούν με ταμπέλες και περιχαράκωση περιοχών να υπερτονίσουν τα στοιχεία που μας χωρίζουν και όχι αυτά που μας ενώνουν. Αυτό λοιπόν προσπαθώ να υπενθυμίσω. Ας εστιάσουμε σ’ αυτά που μας ενώνουν και όχι σ’ αυτά που μας χωρίζουν.
Όλη αυτή η κατάσταση τα τελευταία χρόνια έχει φέρει πολλούς ανθρώπους στα όρια τους. Αν σκεφτείς ότι όλο αυτό συμβαίνει μετά από μια τριακονταετία πλαστικής ευμάρειας και υπερκατανάλωσης, η σφαλιάρα για πολύ κόσμο ήταν πολύ δυνατή. Συνδύασέ το τώρα αυτό και με ένα άθλιο εκπαιδευτικό σύστημα, που όλα αυτά τα χρόνια δεν προάγει την παιδεία αλλά την εξειδίκευση, προκειμένου να εντάξει τους νέους ανθρώπους στην κρεατομηχανή της παραγωγικής διαδικασίας και θα καταλάβεις πως φτάσαμε να θεωρούμε φυσιολογικά τα ποσοστά των φασιστών και να μας αφήνουν αδιάφορους οι εικόνες των νεκρών παιδιών που ξεβράζονται στις παραλίες και το δράμα όλων αυτών των ανθρώπων που με βία αποχωρίστηκαν από τους τόπους τους. Ναι, έχουν καταφέρει να μας χωρίσουν. Θυμήσου μόνο τι έγινε στο δημοψήφισμα. Τρομερή ένταση και καυγάδες μεταξύ ανθρώπων που στην ουσία δεν είχαν να χωρίσουν τίποτα. Είμαι αισιόδοξος άνθρωπος όμως. Πιστεύω πως μετά από αυτή η κατηφόρα που έχουμε πάρει σαν λαός, θα έρθει η ανάταση και θα είμαστε όλοι πιο σοφοί και πιο φωτεινοί. Θα καταλάβουμε ότι τίποτα δεν πρέπει να είναι πάνω από τον άνθρωπο.
Ένα μεγάλο κομμάτι του ρεπερτορίου του ρεμπέτικου μιλάει την προσφυγιά. Τους Έλληνες πρόσφυγες που έψαχναν τόπο, έτσι δεν είναι;
Φυσικά και είναι. Ας μην ξεχνάμε ότι η πλειονότητα των δημιουργών του ρεμπέτικου ήταν πρόσφυγες. Δυστυχώς και αυτοί πριν από 100 περίπου χρόνια αντιμετώπισαν την ίδια περίπου «θερμή» υποδοχή από τους τότε Ελληναράδες και κατέγραψαν τα πάθη τους με την μορφή τραγουδιών. Ξεχνάμε πολύ γρήγορα όμως, δυστυχώς. Αυτοί που πριν μια εβδομάδα όργωναν τα χωράφια για να μην φιλοξενηθούν πρόσφυγες είναι οι ίδιοι που οι παππούδες τους ήρθαν σαν πρόσφυγες. Ντρέπομαι πολύ που υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι δίπλα μας. Και το θεωρώ υποχρέωση μου να κάνω κάτι. Και για αυτούς αλλά κυρίως αυτή τη στιγμή για τους ανθρώπους που έχουν την άμεση ανάγκη. Δεν μπορεί το 2016 δίπλα στις αυλές μας να γεννιούνται παιδιά μέσα στην λάσπη. Ας καταλάβουμε όλοι ότι αυτό από μόνο του δείχνει ότι το σύστημα απέτυχε. Να το αλλάξουμε. Να αλλάξουμε προτεραιότητες. Τώρα όμως προέχει να ανακουφίσουμε όσο μπορούμε αυτούς τους ανθρώπους που υποφέρουν.
Για πες αυτό το στίχο που είπες στο πρόγραμμα σε άψογα ελληνοαμερικάνικα.
Οι μετανάστες στην Αμερική ελληνοποίησαν πολλές αγγλικές λέξεις. Η φράση «ρίχνει μούσμουλα στο ρούφο» που εμπεριέχεται στην «υπόγα» του Κωστή σημαίνει ότι πυροβολεί στην οροφή. Πήραν το roof και το κάνανε «ρούφο». Τα μούσμουλα είναι οι σφαίρες αλλά αυτό είναι ελληνική αργκό.
Διδάσκεις στο ΤΕΙ Ηπείρου, στο τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής. Παλιότερα υπήρχαν κάποια γραφειοκρατικά ως προς την αναγνώριση των σπουδών. Είναι καλύτερα τα πράγματα σήμερα;
Το ζήτημα είναι γενικότερα η στάση της επίσημης πολιτείας αλλά και του κόσμου απέναντι στην λαϊκή μουσική και στους λαϊκούς μουσικούς. Το λαϊκό τραγούδι δεν είναι μόνο για διασκέδαση και εκτόνωση. Είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο και πολύ σοβαρότερο απ’ αυτό. Είναι ένα σπουδαίο είδος τέχνης και ήρθε ο καιρός όλοι να το αντιμετωπίσουμε με την πρέπουσα σοβαρότητα. Ένα σοβαρό κράτος θα έπρεπε να βοηθά προς αυτήν την κατεύθυνση δίνοντας το παράδειγμα, αναγνωρίζοντας ότι τα λαϊκά όργανα είναι ισότιμα με όλα τα άλλα και κατά συνέπεια και η λαϊκή μουσική το ίδιο. Η τεχνογνωσία και όλο το θεωρητικό υπόβαθρο υπάρχουν πια. Δεν μπορεί η μουσική εκπαίδευση στην Ελλάδα να στηρίζεται σε βασιλικά διατάγματα της δεκαετίας του ‘50. Δεν υπάρχουν δικαιολογίες πια. Μόνο ως άγνοια και αδιαφορία μπορεί να χαρακτηρισθεί το γεγονός ότι τα λαϊκά όργανα δεν έχουν διαβαθμισμένες σπουδές και αναγνωρισμένους τίτλους σπουδών.
Ένας μουσικός με τόσες συμμετοχές και τόση πλέον εμπειρία και αναγνώριση έχει λύσει κατά κάποιο τρόπο τα εμπόδια και τις δυσκολίες που έχουν μουσικοί που ξεκινάνε τώρα την καριέρα τους;
Σαφώς τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα για μένα από ότι για ένα νέο μουσικό. Έχω πολύ πιο εύκολη πρόσβαση στους χώρους και είναι πιο εύκολο για μένα να επικοινωνήσω την δουλειά μου. Στο πραγματικά όμως δύσκολο κομμάτι της δουλειάς που είναι η μουσική, αυτή καθ΄ αυτή, οι δυσκολίες δεν αλλάζουν ποτέ. Όσα χρόνια κι αν περάσουν. Κάθε καινούρια δουλειά έχει απίστευτο άγχος, κούραση, και απαιτεί πολύ χρόνο.
Στο πρόγραμμα παίζεις διάφορα τραγούδια που όπως είπες διασώθηκαν χάρη στα «σκυλάδικα» και πως δεν είναι κάπου καταγεγραμμένα αλλά περνάνε από μουσικό σε μουσικό. Με ποια διαδικασία βρήκες τα τραγούδια αυτά;
Πριν από 25 περίπου χρόνια δούλεψα σε αρκετά «σκυλάδικα» κυρίως στην Θεσσαλία. Εκεί παρατήρησα ότι προς το τελείωμα του προγράμματος έπαιζαν και πιστεύω ότι ακόμη το κάνουν όσοι υπηρετούν γνήσια αυτό το είδος, πολλά χασικλίδικα κομμάτια τελείως διαφορετικού ύφους από ότι σε όλο το υπόλοιπο πρόγραμμα. Θα μπορούσες να πεις ότι είναι ρεμπέτικα κομμάτια παλιών συνθετών. Όσους ρώτησα μου είπαν ότι τα είχαν μάθει από παλαιότερους τραγουδιστές. Δικό μου, αυθαίρετο συμπέρασμα είναι ότι αυτά τα κομμάτια είναι τραγούδια αγνώστων συνθετών που έρχονται από την εποχή του ρεμπέτικου που για διάφορους λόγους δεν ηχογραφήθηκαν ποτέ αλλά περάσαν από στόμα σε στόμα μέσα στους χώρους επιτέλεσης και έφτασαν έως σήμερα. Πιστεύω πως είναι ένα πεδίο που θέλει μελέτη και έρευνα από μουσικολόγους.
Δε θυμάμαι να έχει τύχει –σε μένα τουλάχιστον- να ακούσω παλιά ρεμπέτικα και λαϊκά με τόσο υψηλό δεξιοτεχνικό επίπεδο. Εννοώ πως αυτά τα τραγούδια ακούγονται πλέον σε μεζεδοπωλεία με συνοδεία τον ήχο των πιρουνιών και των συζητήσεων ή είναι ιδέα μου;
Φαντάζομαι εννοείς επανεκτελέσεις, γιατί σε συντριπτικό ποσοστό, οι πρώτες εκτελέσεις και κυρίως του μεταπολεμικού ρεπερτορίου είχαν τρομερό δεξιοτεχνικό επίπεδο. Θεωρώ ότι τεχνικά και αισθητικά, οι μουσικοί αυτή την εποχή είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο. Μπορεί δηλαδή σε ένα από τα μεζεδοπωλεία που αναφέρεις να παίζουν τρεις πιτσιρικάδες, άγνωστοι, καταπληκτικά τραγούδια με υπέροχο τρόπο. Το θέμα είναι- και λυπάμαι που το λέω- να αποκτήσει και ο κόσμος συνείδηση του τι ακούει και πως συμπεριφέρεται. Αν καλλιεργήσουμε λίγο παραπάνω την τεχνική της ακρόασης και βελτιωθούν οι λεπτές ισορροπίες που απαιτεί η διάδραση μουσικών και ακροατών, όλοι θα περνάμε καλύτερα. Να αποκτήσουμε συνείδηση της σοβαρότητας και σπουδαιότητας αυτής της μουσικής.
Θα είσαι και φέτος το καλοκαίρι στη γνωστή περιοδεία του Θανάση Παπακωνσταντίνου με την πολυάριθμη ορχήστρα του;
Ναι. Φυσικά και θα είμαι. Η συνεργασία μου με τον Θανάση και τα υπόλοιπα παιδιά της ορχήστρας είναι από τα ωραιότερα πράγματα που μου έχουν τύχει.
Τι άλλα ωραία σου έχουν τύχει στη ζωή σου;
Είναι πάρα πολλά. Όλα αυτά τα χρόνια στις περιοδείες, συνάντησα καταπληκτικούς ανθρώπους. Είδα απίστευτα μέρη. Ταξίδεψα πολύ. Έχω πλέον δίπλα μου ανθρώπους που με κάνουν καλύτερο. Αλλά πάνω απ΄ όλα, όσο ταλαιπωρία κι αν είναι, τα παιδιά μου. Ξέρω ακούγεται κοινότυπο αλλά έτσι είναι.
Ποιο είναι το moto σου ;
Τι θέλει ο άνθρωπος για να είναι ευτυχισμένος; Απλά πράγματα.
Info: Την Παρασκευή 1/4/2016 στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο ο Δημήτρης Μυστακίδης κλείνει την αυλαία του φετινού προγράμματος μαζί με εκλεκτούς καλεσμένους που θα τον συνοδεύσουν στη σκηνή.
23°
