I.D. Μυρσίνη Μαργαρίτη, από τις πολυεμφανιζόμενες και αγαπημένες στο κοινό σοπράνο στη χώρα μας. Η Μυρσίνη Μαργαρίτη σπούδασε τραγούδι, βιολί και μουσικολογία στην Αθήνα και ολοκλήρωσε δύο μεταπτυχιακά (Λιντ - Ορατόριο και Όπερα) στο Mozarteum Salzburg. Δίνει ρεσιτάλ σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες ενώ έχει ηχογραφήσει για ελληνικές και γερμανικές δισκογραφικές παραγωγές. Aκολουθούν δύο συναυλίες στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών με ένα έργο του Δημήτρη Παπαδημητρίου και την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, ένα ρεσιτάλ στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης με γερμανικά λίντερ και τη Ζωή Ζενιώδη στο πιάνο, και μια συναυλία στη Χάγη της Ολλανδίας με την ορχήστρα New Dutch Academy. Έχει τραγουδήσει σε μεγάλα λυρικά θέατρα, αίθουσες και φεστιβάλ, όπως οι Όπερες του Darmstadt, Erfurt, Fürth (Γερμανία), Winterthur (Ελβετία), Bozar-Palais des beaux arts (Βέλγιο), το Φεστιβάλ Proms του BBC (Αγγλία), το Διεθνές Φεστιβάλ Salzburg.
Zωή Ζενιώδη
Μαέστρος & πιανίστα
I.D. Η πρώτη Ελληνίδα με διδακτορικό στη διεύθυνση ορχήστρας, Συνεργάστηκε με πολλές ορχήστρες στην Αμερική ενώ στην Ευρώπη έχει διευθύνει τις Brno Philharmonic, Tatarstan National Symphony Orchestra, Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα ΕΡΤ, Καμεράτα/Armonia Atenea. Έχει πλούσια δισκογραφία, με εταιρείες όπως η Albany Records, και ως πιανίστα έχει εμφανιστεί σε σημαντικούς συναυλιακούς χώρους και διεθνή Φεστιβάλ σε Αμερική, Ρωσία, Λατινική Αμερική και όλη την Ευρώπη. Ακολουθούν συνεργασίες με ορχήστρες στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ρεσιτάλ πιάνου και μουσικής δωματίου.
I.D. Η διεθνής φλαουτίστα με σπουδές στο Παρίσι και τη Στουτγάρδη, εμφανίζεται ως σολίστ, μουσικός ορχήστρας και δωματίου σε θέατρα και φεστιβάλ σε ολόκληρη τη Γερμανία και σε πολλές χώρες της Ευρώπης, σε Ασία, Αφρική, Ν. Αμερική. Έχει συνεργαστεί με πολλές ορχήστρες (Württembergisches Kammerorchester Heilbronn, Staatsoper Stuttgart, Καμεράτα/Armonia Atenea). Είναι τακτικά προσκεκλημένη καθηγήτρια σε διεθνή σεμινάρια και διδάσκει Μεθοδολογία Φλάουτου στο Κρατικό Πανεπιστήμιο (Ακαδημία) Μουσικής της Στουτγάρδης. Ακολουθεί η συμμετοχή της στο Διεθνές Φεστιβάλ Κιθάρας του Aschaffenburg στη Φραγκφούρτη, ένα ρεσιτάλ μαζί με τον πιανίστα Απόστολο Παληό στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, ένα master class φλάουτου στο Universidad Mayor του Σαντιάγκο της Χιλής.
Διαθέτοντας και οι τρεις μια διεθνή πορεία τι είναι αυτό που σας έφερε πίσω και σας κρατά στην Ελλάδα;
Μ.Μ. Για εμένα ήταν η οικογένεια, ο σύζυγος, οι φίλοι και όλα εκείνα που μου είχαν λείψει στα οκτώ χρόνια που έζησα και δούλεψα στο εξωτερικό. Αλλά κυρίως η σκέψη ότι το παιδί μου (το οποίο δεν είχε γεννηθεί ακόμα όταν πήρα την απόφαση να επιστρέψω), αναπόφευκτα, ακόμα κι αν θα μιλούσε καλά τη μητρική του γλώσσα, δεν θα σκεφτόταν στα ελληνικά!... Θα κάνω ότι μπορώ για να παραμείνω εδώ!
Ν.Γ. Εμένα πάλι με τρόμαζε η ιδέα πως θα μπορούσε, αναβάλλοντας διαρκώς για αργότερα τον «επαναπατρισμό», να μη ζήσω παρά σε πολύ προχωρημένη πια ηλικία την ομορφιά της φύσης και της καθημερινότητας στην χώρα μας. Φέτος έκλεισα είκοσι χρόνια εργασίας στο εξωτερικό. Είχα υποσχεθεί στον εαυτό μου, πριν να κλείσω τα σαράντα να ζω και πάλι στην Ελλάδα! Γιατί πουθενά, μα πουθενά η θάλασσα και το φως δεν είναι τόσο, μα τόσο λυτρωτικά!... Επίσης μου αρέσουν πάρα πολύ τα καλλιτεχνικά δρώμενα στην Αθήνα που «βράζει» από δημιουργικότητα. Παρακολουθώ τα πάντα, κυρίως θεατρικές παραστάσεις. Από φέτος λοιπόν είμαι εδώ, αλλά δουλεύω και έξω διατηρώντας έτσι την «ελευθερία» μου. Είμαι διαρκώς καθ’ οδόν προς το «Ελευθέριος Βενιζέλος’». Θέλει δύναμη, αλλά νιώθω ισορροπημένη.
Ζ.Ζ. Έζησα κι εγώ είκοσι χρόνια σε Ευρώπη και Αμερική. Οι λόγοι που επέλεξα να επιστρέψω ήταν προσωπικοί καθώς ένιωσα ότι είχε κλείσει ο κύκλος του «έξω». Είχε φτάσει η ώρα του «μέσα». Ήταν η στιγμή που ήθελα να μοιραστώ με τους δικούς μου ανθρώπους όλη την εμπειρία και τη γνώση που αποκόμισα από το μακρύ ταξίδι, σε μουσικό και ανθρώπινο επίπεδο. Ζούμε σε μία πάρα πολύ όμορφη και ταυτόχρονα δύσκολη χώρα, έναν τόπο όπου ο αγώνας για την πρόοδο σε συνδυασμό με την ανθρωπιά θα μπορούσε να είναι ακριβώς αυτό που ζητάει ένας καλλιτέχνης για να αποδώσει στο μέγιστο, αν σκεφτούμε ότι η τέχνη δεν ανήκει ποτέ στα «εύκολα».
Πόσο εκπαιδευμένο (πρέπει να) είναι το ελληνικό κοινό στην κλασική μουσική και το λυρικό τραγούδι;
Ζ.Ζ. Η μουσική είναι μία ολιστική συνθήκη και θα έπρεπε –ήδη από πολύ μικρή ηλικία– όλοι οι άνθρωποι να σχετίζονται μαζί της, γιατί τα οφέλη είναι τεράστια. Η επίδραση της μουσικής –και της τέχνης γενικότερα– στον άνθρωπο, σε νοητικό, συναισθηματικό και ψυχικό επίπεδο, είναι συγκλονιστική. Η κλασική μουσική φαίνεται παρόλα αυτά να βρίσκεται σε απόσταση από την καθημερινότητα του ανθρώπου. Θα έπρεπε όμως να συστήνεται σε αυτόν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που συστήνονται οι άλλες μουσικές. Γι’ αυτό ευθύνονται η μη σωστή προσέγγισή της. Ιδιαίτερα στο παρελθόν η κλασική μουσική παρουσιαζόταν αποστειρωμένα και με τάση ελιτισμού. Σκοπός μας είναι να καταφέρουμε να τη φέρουμε πιο κοντά στην καθημερινότητα όλων. Είναι ένας πάρα πολύ όμορφος κόσμος στον οποίο είναι εύκολο κάποιος να εισχωρήσει, αρκεί να του δοθούν τα σωστά ερεθίσματα.
Ν.Γ. Θα μπορούσε κάποιος να θέσει και το ερώτημα: πόσο εκπαιδευμένο (πρέπει να) είναι το ελληνικό κοινό στο κλασικό θέατρο, στην κλασική λογοτεχνία και τον κλασικό κινηματογράφο; Κάποιοι είναι περισσότερο και άλλοι λιγότερο και η αναλογία είναι η ίδια και για την κλασική μουσική. Οπότε, είναι θέμα περιέργειας, θέλησης και αφιέρωσης χρόνου το να ανακαλύψεις, το να γνωρίσεις παράλληλα σύμπαντα και να γευτείς τις χαρές της τέχνης και της διανόησης. Και στη χώρα μας δίνονται πλέον πολλές ευκαιρίες και ερεθίσματα. Κοιτάξτε τα εκπαιδευτικά προγράμματα της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών και Θεσσαλονίκης, της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, της Λυρικής Σκηνής, ας ελπίσουμε σύντομα ξανά και του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Προσφέρουν ακροάματα/θεάματα καλού επιπέδου για όλες τις ηλικίες, τα επίπεδα «μύησης» και βαλάντια.
Πόσο ρευστά ή διακριτά θεωρείτε ότι είναι τα όρια μεταξύ υψηλής και ποπ κουλτούρας;
Μ.Μ. Δεν θεωρώ ότι θα έπρεπε να είναι διακριτά. Το ποπ, το δημοφιλές δηλαδή, θα έπρεπε, θα όφειλε να είναι υψηλό, και αντίστροφα το υψηλό θα όφειλε να είναι δημοφιλές. Ωστόσο, είμαι άνθρωπος που τουλάχιστον στον τομέα της μουσικής μεγάλωσα με όλα τα είδη, «χαμηλά» και «υψηλά» και ακούω τα πάντα και έτσι θεωρώ ότι κάθε είδος κουλτούρας έχει να επιδείξει «υψηλά» δείγματα.
Ζ.Ζ. Συμφωνώ με τη Μυρσίνη. Η ποιότητα είναι κάτι το οποίο δύναται να διακρίνει όλα τα είδη της μουσικής. Το θέμα είναι να επιλέγει ο άνθρωπος με κριτήρια, πράγμα το οποίο απαιτεί παιδεία και γνώση του εαυτού και των γύρω. Αυτό θέλει χρόνο και δυστυχώς, ζούμε σε μία εποχή που τρέχει πολύ γρήγορα.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο στερεότυπο που υπάρχει για τον κόσμο της όπερας;
Μ.Μ. Έχει συνδυαστεί δυστυχώς στο μυαλό πολλών με κάτι βαρετό, με φωνές που δεν θυμίζουν όπερα αλλά παρωδία όπερας, με κάτι το αναχρονιστικό, με βαριά κοστούμια, σκόνη και ναφθαλίνη και με έναν κόσμο βαρύ και ασήκωτο. Ο κόσμος της όπερας όμως δεν είναι έτσι και δεν ήταν ποτέ έτσι. Είναι ένας πραγματικά μαγικός και συναρπαστικός κόσμος, αρκεί να του δώσεις την ευκαιρία να σε πάρει μαζί του.
Ν.Γ. Για την εδραίωση στερεοτύπων φέρουν ευθύνη και οι κακόγουστες παραγωγές, οι μέτριοι, βαρετοί ή και κακοί τραγουδιστές, μουσικοί, μαέστροι, σκηνοθέτες... Πάντως στην Αθήνα έχουμε δει πολύ όμορφες δουλειές τα τελευταία χρόνια, π.χ. οι «Όπερες των Ζητιάνων» του Χαράλαμπου Γωγιού, οι «Latinitas Nostra» του Μάρκελλου Χρυσικόπουλου, η Καμεράρα/Armonia Atenea και ο Γιώργος Πέτρου έχουν παρουσιάσει από πολύ ενδιαφέρουσες μέχρι υπέροχες παραγωγές όπερας, που προσέλκυσαν και κέρδισαν το κοινό με τη «φρέσκια» προσέγγισή τους.
Ποια ήταν μέχρι σήμερα η σημαντικότερη στιγμή της πορείας σας;
Ζ.Ζ. Θα έλεγα ότι, ουσιαστικά, είναι η γνωριμία μου με τους δασκάλους που με απίστευτη υπομονή, επιμονή και αγάπη, μου έμαθαν μουσική. Χωρίς αυτούς δεν θα μπορούσα να είχα φτάσει εδώ που είμαι. Σε ένα επόμενο επίπεδο, ειλικρινά, δεν μπορώ να διαχωρίσω στιγμές. Η κάθε συναυλία και συνεργασία είναι μοναδικές. Έχω εμφανιστεί σε μεγάλα θέατρα και σε μικρά ξωκλήσια της Αγγλίας… Το συναίσθημα, η ευθύνη και η αγάπη για τη μουσική και απέναντι στο κοινό είναι ακριβώς τα ίδια κάθε φορά. Και αυτή είναι η μαγεία της τέχνης και της σκηνής.
Μ.Μ. Αναμφισβήτητα η πρώτη μου επαγγελματική εμφάνιση σε λυρικό θέατρο, η οποία συνέβη λίγο όπως στις ταινίες. Ήμουν cover (αναπληρωματική) σε ένα ρόλο στο Landestheater Salzburg, όντας ακόμα φοιτήτρια στην ίδια πόλη, και στη συνάδελφο που τραγουδούσε συνέβηκε κάποιο ατύχημα. 'Έτσι τραγούδησα σε σχεδόν όλες τις παραστάσεις. Ήταν απίστευτη εμπειρία, κατευθείαν στα βαθιά νερά. Επίσης η εμφάνιση μου στο διάσημο Φεστιβάλ BBC PROMS στο Λονδίνο με την Καμεράτα/Armonia Atenea υπό τη διεύθυνση του Γιώργο Πέτρου και ταυτόχρονη αναμετάδοση από το BBC.
Ν.Γ. Χμμμ... δεν μπορώ να ξεχωρίσω έτσι αυθόρμητα ένα γεγονός... μάλλον το σύνολο των μικρών και μεγαλύτερων στιγμών που συνθέτουν τη ζωή μέσα από τη μουσική είναι αυτό καθ’ αυτό σημαντικό. Πάντως είναι πάντα ιδιαίτερα έντονες οι στιγμές που συνειδητοποιώ ξανά και ξανά τη δύναμη της μουσικής πράξης. Η πρώτη φορά ήταν σε κάποιες συναυλίες στην αίθουσα εκδηλώσεων γερμανικού νοσοκομείου, οι ασθενείς μας περίμεναν καθισμένοι στα καροτσάκια, ξαπλωμένοι στα φορεία και ένιωθα την ανακούφισή τους όσο παίζαμε. Η μουσική δεν ήταν απλή ευχαρίστηση, ήταν ανάγκη... ένιωθα πόσο χρήσιμοι ήμασταν η Μουσική και οι Μουσικοί!
Ποιο θα ήταν το μεγαλύτερο κερδισμένο στοίχημα για εσάς;
Μ.Μ.: Δεν μου αρέσει καθόλου να βάζω στοιχήματα. Παρόλα αυτά η επιθυμία μου ήταν, είναι και θα είναι το να υπηρετώ τη μουσική με τον καλύτερο τρόπο, να την επικοινωνώ στον κόσμο και να τον συγκινώ, και μέσα από αυτό να την απολαμβάνω και εγώ η ίδια. Κυρίως όμως να καταφέρω με όλα αυτά που γίνονται παγκοσμίως να έχω ψυχική ισορροπία και σωματική υγεία, τόσο εγώ όσο και η οικογένειά μου, γιατί ζούμε σε έναν κόσμο που κάθε μέρα μας επιφυλάσσει όλο και μεγαλύτερες νέες απογοητεύσεις
Ζ.Ζ. Παρομοίως, μια ισορροπημένη και ευτυχισμένη ζωή με τους αγαπημένους μου, υπηρετώντας πάντα τη μουσική. Δεν είναι ούτε εύκολο, ούτε αυτονόητο, γιατί οι θυσίες που απαιτούνται είναι τεράστιες. Πρέπει εμείς (ως καλλιτέχνες) και οι δικοί μας άνθρωποι να αντέχουμε και να πορευόμαστε μαζί. Τα στοιχήματα ήταν και θα είναι πολλά και συνεχή γιατί το ρίσκο ανήκει στην τέχνη. Απλά πρέπει να ξέρει κάποιος να βάζει στοιχήματα που δεν θα χάσει, χωρίς αυτό να δηλώνει βολή ή απόλυτη σιγουριά. Η διαίσθηση παίζει σημαντικότατο ρόλο και εγώ, προς το παρόν, κερδίζω...
Ν.Γ. Να ζω πριν κλείσω τα «-ήντα» αυτάρκης στη φύση, σε ένα σπίτι από όπου να βλέπω και να μυρίζω αλμυρό νερό... νομίζω η φύση είναι ότι πιο σημαντικό έχει να ζήσει ο άνθρωπος στο σύντομο πέρασμά του...
Tι ακολουθεί για εσάς;
Μ.Μ. Πολλά είναι υπό συζήτηση. Τα αμέσως επόμενα είναι δύο συναυλίες στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών με ένα έργο του Δημήτρη Παπαδημητρίου και την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, ένα ρεσιτάλ στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης με γερμανικά λίντερ και τη Ζωή Ζενιώδη στο πιάνο, και μια συναυλία στη Χάγη της Ολλανδίας με την ορχήστρα New Dutch Academy.
Ν.Γ. Ένα ταξίδι στη Φραγκφούρτη στο Διεθνές Φεστιβάλ Κιθάρας του Aschaffenburg, ένα ρεσιτάλ μαζί με τον πιανίστα Απόστολο Παληό στην Αμερικανική Σχολής Κλασικών Σπουδών (Γεννάδειο Βιβλιοθήκη). Μετά έχω ένα master class φλάουτου στο Universidad Mayor του Σαντιάγκο της Χιλής και συναυλία ως σολίστ με με την ορχήστρα του πανεπιστημίου. Ένα ακόμα σεμινάριο φλάουτου είναι προγραμματισμένο στο Springiersbach, κοντά στην Trier της Γερμανίας. Παράλληλα συνεχίζω να πηγαινοέρχομαι στη Γερμανία, διδάσκω στην Μουσική Ακαδημία της Στουτγάρδης, είναι κάτι που μου αρέσει πολύ, νιώθω πολύ υγιής διδάσκοντας... Ελπίζω να ακολουθήσει και ένα συνετό καλοκαίρι και να μπορέσω να αποτραβηχτώ στο μικρό και αναζωογονητικό νησί...
Ζ.Ζ. Συνεργασίες με ορχήστρες στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ρεσιτάλ πιάνου και μουσικής δωματίου και σαφώς, όμορφες στιγμές με φίλους και αγαπημένους. Αυτά που έκανα πάντα δηλαδή και που θέλω, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, να συνεχίσω να κάνω. Είναι όμορφο να νιώθεις πλήρης στο τώρα, περιμένοντας με ανυπομονησία ένα μέλλον που θα έρθει ούτως ή άλλως…
Aκούστε τη συνεργασία Μ.Μαργαρίτη και Ν.Γεράκη στο «CLAUDE DEBUSSY la musique à moi», ένα βιβλίο/CD με μουσικές του Γάλλου συνθέτη και κείμενα της φλαουτίστας, που κυκλοφορεί από τη δισκογραφική εταιρεία Utopia και τις εκδόσεις Μικρή Άρκτος www.facebook.com/ClaudeDebussyLaMusiqueAMoi
