Τζορτζ Πελεκάνος: Οι δεσμοί με την Ελλάδα δεν φθείρονται

Δεν θα αρκούσε ούτε ένα επιπλέον μακροσκελές κείμενο για να απαριθμήσουμε τις διακρίσεις του Τζορτζ Πελεκάνος και τη δεσπόζουσα θέση του στο λογοτεχνικό στερέωμα. Συγγραφέας 20 βιβλίων την τελευταία εικοσαετία, 12 από τα οποία κυκλοφορούν μεταφρασμένα και στην Ελλάδα. Μέλος του στενού πυρήνα των σεναριογράφων του εμβληματικού «The Wire», της τηλεοπτικής σειράς του HBO που δεν παύει να συσσωρεύει επαίνους. Σεναριογράφος των «Treme» και «The Pacific». Τηλεοπτικός και κινηματογραφικός παραγωγός. Αυτοδημιούργητος άνδρας που διέσχισε κάθε στράτα της ζωής προτού εξελιχθεί σε δημιουργό ενός ακαταμάχητου παλμαρέ χαρακτήρων που αναμόρφωσαν το αμερικάνικο νουάρ και υποχρέωσαν τον Στίβεν Κινγκ να τον ανακηρύξει «μεγαλύτερο εν ζωή συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων στην Αμερική».

Μας έχετε συστήσει άφθονους χαρακτήρες στο πέρασμα του χρόνου. Σήμερα ο Σπίρο Λούκας δημιουργεί τη δική του παράδοση, πρωταγωνιστώντας σε ένα δεύτερο διαδοχικό μυθιστόρημα. Τι το καινούργιο προσδίδει στη μακρά στρατιά των ηρώων σας;

Καταρχήν είναι νεότερος. Η ρώμη και η σεξουαλικότητά του είναι πιο έκδηλες. Και ενώ πολλοί από τους προηγούμενους χαρακτήρες είχαν προφανή ελαττώματα και συγκρούσεις, όπως τον αλκοολισμό και την τοξικομανία, ο Σπίρο προκύπτει ως μία πολύ αδιαπέραστη, συγκροτημένη φιγούρα στην επιφάνεια. Όπως λέει μία από τις κοπέλες του, «είσαι είτε ο απλούστερος είτε ο πιο πολύπλοκος τύπος που έχω γνωρίσει», και ο ίδιος αποκρίνεται: «Είμαι ο πιο απλός». Μπορεί μεν να το πιστεύει, στην πραγματικότητα ωστόσο έχει πολλούς εσωτερικούς δαίμονες ακόμη να θάψει. Συμβαίνουν πολλά μέσα στο κεφάλι αυτού του ανθρώπου.

Γήινος, ανασφαλής, απρόθυμος ήρωας και μέλος της εργατικής τάξης, ο Σπίρο δεν είναι φτιαγμένος από το καλούπι του τυπικού Αμερικάνου καταφερτζή. Γιατί σας είναι τόσο προσφιλές το συγκεκριμένο είδος χαρακτήρα;

Κάποιος είπε κάποτε ότι όλη η αμερικάνικη λογοτεχνία αφορά ανθρώπους που πετυχαίνουν. Εμένα μου αρέσει να εξερευνώ τις ζωές των υπολοίπων. Ηρωικός για εμένα είναι ένας λαντζέρης που πηγαίνει καθημερινά στη δουλειά γνωρίζοντας ότι ποτέ δεν πρόκειται να πλουτίσει. Ομοίως στέργω και τους πρώην ναρκομανείς και αποφυλακισμένους που πασχίζουν να βάλουν σε τάξη τη ζωή τους. Ο Σπίρο είναι ένας τύπος που αρέσκεται να βγαίνει εκεί έξω κάθε μέρα και να δουλεύει. Χρειάζεται μια αίσθηση αποστολής, ακριβώς όπως τη χρειαζόταν τις ημέρες που πέρασε στο στρατό. Πιθανότατα δεν θα ευημερήσει ποτέ του. Οδηγεί τζιπ, όχι Μερσέντες. Επιπλέον, του αρέσει το τζιπ. Βρίσκω πιο ενδιαφέρουσες αυτές τις πάστες ανθρώπων.

Είναι άραγε τόσο ανόμοιος σε σχέση με τον Μπίλι Κινγκ, τον ανταγωνιστή του στο βιβλίο, όσο θα ήθελε να πιστεύει;

Χωρίς να είναι θεμελιωδώς κακός, ο Σπίρο μοιράζεται την ίδια προδιάθεση για βία με τον Μπίλι Κιγνκ. Και παρότι δεν εκμεταλλεύεται τις γυναίκες με τον ίδιο τρόπο, είναι εξίσου απερίσκεπτος απέναντί τους. Σύντομα συνειδητοποιεί ότι ο Κινγκ είναι το alter ego του. Και παράλληλα αποφασίζει να τον καταστρέψει, προκειμένου να εξοντώσει την ίδια τη σκοτεινή πλευρά του. Ασφαλώς όμως κάτι τέτοιο είναι ανέφικτο. Μπορείς να σκοτώσεις έναν αντίπαλο, όχι όμως και τις ορμές που σε κατατρέχουν.

Είστε παθιασμένος θαυμαστής του σινεμά. Με ποιο τρόπο έχει επηρεάσει ο κινηματογράφος τις αφηγηματικές σας μεθόδους;

Σκέφτομαι με κινηματογραφικούς όρους όταν γράφω. Αποδίδω με όρους σινεμά το ξεδίπλωμα της ιστορίας, το ρυθμό, το μοντάζ. Παράλληλα όμως δεν παύω να θυμίζω στον εαυτό μου ότι πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικές τέχνες, καθώς είμαι δημιουργός βιβλίων, όχι σεναριογράφος.

Η μουσική στα βιβλία σας είναι τόσο ηχηρή, που μπορεί σχεδόν κανείς να την ακροαστεί διαβάζοντας. Γιατί είναι τόσο απαραίτητο το σάουντρακ σε ένα μυθιστόρημα του Τζορτζ Πελεκάνος;

Θέλω να μπορεί ο αναγνώστης να βλέπει και να ακούει τα πάντα όταν περιπλανιέται στο σύμπαν των βιβλίων μου. Όταν μπαίνεις σε ένα μπαρ, θα ακούς μουσική στο στερεοφωνικό ή στο τζουκ μποξ. Αν εργάζεσαι σε μια κουζίνα, τραγούδια θα ξεχύνονται από το ραδιόφωνο. Αυτοί είναι ήχοι περιβαλλοντικοί. Και αν φροντίσεις να μεταδώσεις ποιος ακούει τι, τότε μπορείς και να σκιαγραφήσεις τους χαρακτήρες σου μέσα από τα ακούσματά τους.

Ζήσατε ένα συναρπαστικό παρελθόν. Όπως το θέτετε ο ίδιος, «έμαθα περισσότερα από τις δουλειές μου από όσα διδάχτηκα στο πανεπιστήμιο». Νιώθετε τυχερός για όσα βιώσατε;

Δεν θα έλεγα «τυχερός», διότι κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι τα βιβλία και το τηλεοπτικό έργο μου προέκυψαν τυχαία ή ότι έριξα μια ζαριά που πέτυχε. Στην πραγματικότητα δούλεψα σκληρά, και απόλαυσα τη βοήθεια των ατζέντηδων, των επιμελητών και των εκδοτών μου, στους οποίους είμαι βαθιά υπόχρεος. Δηλώνω ευτυχής. Δεν παίρνω τίποτε σαν δεδομένο.

Πιστεύετε ότι υφίστανται σημαντικές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στη συμβατική λογοτεχνία και το υβρίδιο του νουάρ; Δύναται το αστυνομικό να αποδώσει τους κοινωνικούς μηχανισμούς και τις ανθρώπινες σχέσεις εξίσου πειστικά; Είναι το αστυνομικό εξίσου καλό με την «κανονική» λογοτεχνία;

Συχνά ναι, άλλοτε όχι. Δεν νομίζω ότι υπήρξε ποτέ νουάρ μυθιστόρημα το οποίο θα μπορούσε να αναμετρηθεί με τον «Μεγάλο Γκάτσμπι» ή με τα «Σταφύλια της Οργής». Ταυτόχρονα όμως θεωρώ ότι η αστυνομική λογοτεχνία συνιστά το καλύτερο μέσο διερεύνησης των κοινωνικών πληγών που μαστίζουν τις κοινωνίες μας.

Πόσο κομβική στάθηκε η επιτυχία της τόσο καταξιωμένης τηλεοπτικής σειράς «The Wire» για την καριέρα σας;

Εύλογα είναι η δουλειά για την οποία μνημονεύομαι συχνότερα, μια και η τηλεόραση είναι απείρως δημοφιλέστερη από τη λογοτεχνία. Δεν θα έλεγα ωστόσο ότι βοήθησε ιδιαίτερα την καριέρα μου ως μυθιστοριογράφου. Είμαι πάντως ευτυχής για τη συμμετοχή μου. Έγινε συλλογικά σπουδαία δουλειά σε εκείνη τη σειρά.

Υπάρχει έντονη φημολογία ότι εργάζεστε πάνω σε μια καινούργια σειρά μαζί με το δημιουργό του «The Wire», Ντέιβ Σάιμον. Τι θα πραγματεύεται; Πόσο κοντά βρίσκεστε στο στάδιο της παραγωγής;

Όντως εγώ και ο Ντέιβ συνδημιουργήσαμε μια σειρά που θα τιτλοφορείται «The Deuce». Θα εκτυλίσσεται σε μια δεκαετή περίοδο, η οποία ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα στην Τάιμς Σκουέαρ. Πορνογραφία, πορνεία, η ζωή στα νάιτ κλαμπ και η μαφία θα αποτελούν συστατικά της στοιχεία, πρόκειται όμως να αφορά πολλά περισσότερα από αυτά. Δεν μπορώ να επεκταθώ, το υλικό όμως θα είναι πολύ πλούσιο. Τα δύο πρώτα επεισόδια έχουν γραφτεί. Έχουμε ήδη λάβει εντολή από το HBO να γυρίσουμε τον πιλότο, πράγμα που ευελπιστούμε να συμβεί την προσεχή άνοιξη.

Παρακολουθήσατε στενά τα δραματικά επεισόδια στο Φέργκιουσον; Νιώσατε θλίψη για τα γεγονότα; Είχατε προβλέψει μια τέτοια εξέλιξη;

Ναι… «θλίψη» είναι η σωστή λέξη. Καμία έκπληξη όμως. Ούτε η παραμικρή.

Η διακυβέρνηση Ομπάμα έχει γνωρίσει καλύτερες ημέρες στο παρελθόν. Πιστεύετε ότι ο Αμερικανός πρόεδρος διαψεύδει τις ελπίδες των ανθρώπων; Από την άλλη, ποια η εναλλακτική; Έχω την αίσθηση ότι ο κόσμος ξεχνά πόσο δύσκολη στάθηκε η περίοδος Μπους για το σύνολο του πλανήτη.

Όντως, οι άνθρωποι έχουν μικρή μνήμη. Ο Ομπάμα είναι καλός πρόεδρος. Και πιστεύω ότι στο τέλος θα φύγει πολύ δυνατός από τον Λευκό Οίκο.

Σας χαροποιεί η επίσκεψή σας στην Ελλάδα; Σας ενδιαφέρει να διατηρείτε δεσμούς με τη χώρα;

Είναι μεγάλη η ευχαρίστηση, μια και πέρασε καιρός από την τελευταία φορά που βρέθηκα στη χώρα αυτή που δεν παύει να σημαίνει πολλά για εμένα. Είναι η πατρίδα του πατέρα μου, καθώς και όλων των προγόνων μου. Τις προάλλες ήμουν στο σπίτι του ανιψιού μου του Ντιμίτρι, για την επέτειο της Ημέρας των Ευχαριστιών. Τριάντα ελληνοαμερικάνοι τρώγαμε στο ίδιο τραπέζι, ανάμεσά μας ανίψια και εγγόνια που μεγαλώνουν πηγαίνοντας στην εκκλησία και έχοντας συνείδηση της καταγωγής τους. Τέτοιου είδους δεσμοί δεν φθείρονται.

Ενημερώνεστε για την ελληνική επικαιρότητα; Τι συμπεραίνετε για τα όσα διαδραματίζονται εδώ;

Δεν νομίζω πως είναι πρέπον να σχολιάσω την κατάσταση της Ελλάδας. Ποιος είμαι εγώ, να σας πω πώς να κουμαντάρετε τη χώρα σας; Απλά κρατήστε ανοιχτά τα σύνορα για εμένα. Αυτό ζητώ μόνο.

Info: Ο Τζορτζ Πελεκάνος, καλεσμένος της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, επισκέπτεται την Αθήνα στις 4 /12, όπου θα συνομιλήσει με τη δημοσιογράφο Μαριλένα Αστραπέλλου (19.00). Την Παρασκευή 5/12, από τις 6 έως τις 8 το απόγευμα, θα υπογράφει στο βιβλιοπωλείο IANOS (Σταδίου 24) αντίτυπα του νέου του μυθιστορήματος «Το δίδυμο», που κυκλοφόρησε μόλις από τις εκδ. Πατάκη.